Κων/νος Καραμανλής, «Μακεδονικό» και ο οβιδιακός Μανώλης Γλέζος

«Έπεσε σαν κεραυνός στη γειτονία μας το μαντάτο» τραγουδούσε με τη θεσπέσια φωνή του o μοναδικός Στέλιος Καζαντζίδης το 1973….

Μόνο κεραυνός εν αιθρία δεν ήταν για τους γνωρίζοντες την διαδρομή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η αποκάλυψη ότι είχε παραχωρήσει το όνομα Μακεδονία και τη «μακεδονική» γλώσσα το 1977. Δυστυχώς, αυτή η εκχώρηση είχε συμβεί πολύ νωρίτερα και όχι μόνο για την Μακεδονία.

Όλα ξεκίνησαν το 1955. Ο Εθνικός Συναγερμός διέθετε μια τεράστια πλειοψηφία στην Βουλή χάρις την σαρωτική εκλογική νίκη του 1952 (247 έδρες από τις 300). Όμως από την Άνοιξη του 1955 με την επιστροφή του από την Ελβετία, η υγεία του Αλ. Παπάγου-αδιαμφισβήτητου μέχρι τότε ηγέτη- είχε επιδεινωθεί σοβαρά και είχε ξεκινήσει μια άτυπη κούρσα διαδοχής μέσα στους κόλπους του “Εθνικού Συναγερμού” μεταξύ των δύο βασικότερων και επικρατέστερων διεκδικητών της πρωθυπουργίας Παναγιώτη Κανελλόπουλου και Στέφανου Στεφανόπουλου. Η κούρσα διαδοχής του Παπάγου όμως, δεν είχε αυστηρά εσωκομματικό χαρακτήρα. Υπήρχαν τουλάχιστον άλλοι τρεις σοβαροί παράγοντες που επηρέαζαν τις εξελίξεις: το Στέμμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία. Η Αμερικανική επιρροή στην Ελλάδα σε συνδυασμό με το Παλάτι τον Σεπτέμβριο του 1955 διαμόρφωσαν παρασκηνιακά την εναλλακτική επιλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αυτό που φαίνεται ότι έγειρε τελικά την πλάστιγγα υπέρ της υποψηφιότητας Καραμανλή, ήταν η διαφοροποίηση του στις 13 Σεπτεμβρίου 1955 έναντι της Ελληνικής πολιτικής στο Κυπριακό. Ο Καραμανλής είχε υποστηρίξει ότι η Ελληνική πολιτική στο ζήτημα ήταν ανεδαφική, θεωρούσε την “αυτοδιάθεση” των Κυπρίων ανέφικτη, δηλώνοντας έτσι  στους Αμερικανούς και στους Βρετανούς ότι αυτός ήταν ο άνθρωπός τους για να ενταφιαστεί αυτή η εθνική υπόθεση.

Οι θέσεις αυτές του Καραμανλή για το Κυπριακό αποτυπώθηκαν σε ένα από τα επτά σημεία στο περίφημο “μνημόνιο Πιπινέλη”, το οποίο περιλάμβανε τις πολιτικές προτεραιότητες του Καραμανλή σε περίπτωση που αναλάμβανε την Πρωθυπουργία.

Το μνημόνιο παρέμεινε μυστικό μέχρι την 21^η  Δεκεμβρίου 1958, όταν η εφημερίδα «Νεολόγος Πατρών» το αποκαλύπτει σε πρωτοσέλιδό της , το οποίο έμελλε να ταράξει για καιρό την πολιτική ζωή της Ελλάδας. Ο κεντρικός τίτλος είναι «Πώς ανήλθε ο Καραμανλής εις την εξουσίαν» . Εκεί αναλύονται διεξοδικά όλες οι θέσεις-δεσμεύσεις του Καραμανλή προς τους «συμμάχους» και ειδικά για το κυπριακό η ρητή δήλωση του: «Εξουδετέρωσις των αντιδράσεων της κοινής γνώμης προς συμβιβαστικήν λύσιν του Κυπριακού». Ταυτόχρονα προωθούνταν και οι κατάλληλες κινήσεις σε διπλωματικό επίπεδο για την προώθηση μιας συμβιβαστικής λύσης. Οι κινήσεις αυτές ήταν που έστρωσαν τελικά το δρόμο προς τη Ζυρίχη. Έτσι, η πορεία προς την “εξαρτημένη ανεξαρτησία” της Κύπρου, όπως αυτή καθορίστηκε από τις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου το 1959, είχε προδιαγραφεί από πολύ νωρίς. Πρωταγωνιστικός μάλιστα προς αυτή την εξέλιξη υπήρξε ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ η κυβέρνηση Καραμανλή δεν έκανε τίποτε άλλο από το να εξυπηρετήσει τους… συμμάχους. Στο Λονδίνο όπου συνέπεσαν μαζί οι δύο «Εθνάρχες», ο Μακάριος επέμενε να μην υπογράφει την Συμφωνία, ενθυμούμενος ίσως αυτό που είχε δηλώσει την ημέρα της εκλογής του ως αρχιεπισκόπου Κύπρου τον Οκτώβριο του 1950: «Δεν θα επιτρέψω εις τον εαυτό μου ουδέ στιγμής ανάπαυσιν ή διακοπήν των προσπαθειών μου μέχρις ότου ιδώ την Ένωσιν μετά της Ελλάδος πραγματοποιουμένην».

Το βράδυ όμως της 18^ης  Φεβρουαρίου 1959 δέχτηκε την επίσκεψη του Άγγλου υπουργού των αποικιών στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του.  Ο Άγγλος διπλωμάτης του επέδειξε πλούσιο υλικό, προϊόν παρακολούθησης, όπου φαινόταν ξεκάθαρα η …σεξουαλική κατεύθυνση του Μακάριου, απειλώντας με δημοσίευση. Ο ωμότατος και κυνικός εκβιασμός  απέδωσε. Την επομένη ο Μακάριος υπέγραφε την Συμφωνία. Πηγή: Nigel West «The Friends : Britain’s post-war Secret Intelligence operations», London : Weidenfeld and Nicolson, 1988, σελ. 78) καιστο Stephen Dorril «M16 : Inside the Covert World of Her Majesty’s Secret Intelligence Service», New York : Touchstone, 2000, σελ.556).

Η ολοκλήρωση και η κορύφωση του δράματος και της τραγωδίας της Κύπρου ήρθε το 1974 με την περίφημη δήλωσή του Κ. Καραμανλή «η Κύπρος κείται μακράν» και την εγκατάλειψη της στις ορδές του Αττίλα.

Καραμανλής και «Μακεδονικό» -μέρος πρώτον

Συμφωνίες μεταξύ Ελλάδος -Γιουγκοσλαβίας

Το 1959, επί κυβερνήσεως ΕΡΕ και πρωθυπουργό τον Κων/νο Καραμανλή, υπογράφηκε συμφωνία αμοιβαίων δικαστικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδος και της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο. Στο άρθρο 7 της συμφωνίας, αναφέρεται ότι η συνεργασία αφορά το υπουργείο Δικαιοσύνης της Ελλάδος από την μια κι από την άλλη, τα υπουργεία Δικαιοσύνης των ομόσπονδων κρατιδίων της τότε Γιουγκοσλαβίας, ήτοι της Σερβίας, της Κροατίας, της Σλοβενίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου και της Μακεδονίας!

Συγκεκριμένα, σε Νομοθετικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ με αριθμό 238 (και στη Γαλλική γλώσσα και στην Ελληνική γλώσσα) που αφορά στη συμφωνία περί αμοιβαίων δικαστικών σχέσεων «μεταξύ των Κυβερνήσεων του Βασιλείου της Ελλάδος και της Λαϊκής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαυΐας» αναφέρεται ρητά η Δημοκρατία της Μακεδονίας  ως ομόσπονδο τμήμα της Γιουγκοσλαβίας.

Ομού μετά της συμφωνίας αυτής υπογράφονται και άλλες 9 συμφωνίες για διάφορα θέματα (όπως η συνοριακή επικοινωνία).

Ο Σοφοκλής Βενιζέλος ήδη από το 1956 είχε αποστείλει επιστολή στον Κ. Καραμανλή επισημαίνοντάς του τους κινδύνους. Επανέρχεται με τρεις επιστολές το 1959 μετά την υπογραφείσα συμφωνία περί μεθοριακής επικοινωνίας. Ο Κ. Καραμανλής αναγκάζεται να του απαντήσει εγγράφως λέγοντας ότι: «Τα έγγραφα συνοριακής επικοινωνίας θα είναι συντεταγμένα εις τας επισήμους γλώσσας των δύο συμβαλλομένων χωρών. Ποία γλώσσα είναι επίσημος είναι εσωτερικό ζήτημα κάθε χώρας» Αναγνωρίζει έτσι έμμεσα το δικαίωμα της Γιουγκοσλαβίας να χρησιμοποιεί την «μακεδονική» ενώ επίσημη γλώσσα της ήταν η σερβοκροατική.

Κωνσταντίνος Καραμανλής «Γεγονότα και Κείμενα», Ίδρυμα Κ. Καραμανλής και Καθημερινή 2005, τόμος 4, σελ 137-139.

(Ο Σοφοκλής Βενιζέλος είχε υπογράψει και αυτός, ως υπουργός εξωτερικών- παρόμοια συμφωνία το 1950 και ο πατέρας του είχε επίσης χειρισθεί πτυχές του ζητήματος. Συγκεκριμένα: Στις 2 Μαρτίου 1913, πριν την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, ο «Εθνάρχης» Ελευθέριος Βενιζέλος, με ομιλία του στην Βουλή των Ελλήνων, ζητά ΝΑ ΔΟΘΕΙ η ανατολική Μακεδονία (Σέρρες, Δράμα, Καβάλα) και η Θράκη στη Βουλγαρία. Γιατί, αυτό εξυπηρετούσε την πολιτική της Αγγλίας και της Αντάντ. Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» 3/3/1913

Επιπλέον. κατά την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου δέχθηκε το αίτημα της Ρουμανίας για ίδρυση σχολείων αλλά και αυτόνομης Μητροπόλεως για τους «ρουμανίζοντες». Συγκεκριμένα, σε απόσπασμα τηλεγραφήματος της Ρουμανικής Πρεσβείας της Αθήνας, που αφορούσε στο διάλογο του Γενικού Προξένου Ν.Ν. Filodor με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Ε. Βενιζέλο, αναφερόταν ανάμεσα στα άλλα και ότι οι ρουμανίζοντες μπορούσαν να ξανανοίξουν όλες τις εκκλησίες και τα σχολεία τους στο νέο Ελληνικό κράτος, χωρίς φόβο για οποιοδήποτε εμπόδιο. Η ενέργεια αυτή του Βενιζέλου αναγνώριζε την ύπαρξη ρουμανικής εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα προσδίδοντας ρουμανική ταυτότητα σε έναν αδιευκρίνιστο αριθμό ρουμανιζόντων των περιοχών Γρεβενών, Μοναστηρίου, Καστοριάς, Βέροιας, Θεσσαλονίκης.

Κ. Σβολόπουλος, Η ελληνική εξωτερική πολιτική (1900-1945), Αθήνα 1994, σ. 96-97.
Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Η πολιτική πλευρά του κουτσοβλαχικού ζητήματος, Τρίκαλα 1992, σ. 66, Γ. Ασπρέας, Πολιτική Ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος, τ. 2ος, Αθήναι 1945, σ. 31. Αλ. Κύρου, Οι Βαλκανικοί γείτονές μας, Αθήνα 1962, σ. 100, Χ.Γ. Νικολάου, Διεθνείς Συνθήκες, Αθήνα 1996, σ. 222-227 R. Crampton. «The decline of the Concert of Europe in the Balkans 1913-1914», The Slavonic and East European Review. 52 ( 1974), σ. 393-419.

Μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών Βούλγαροι και Σέρβοι διεκδικούσαν τους Σλαβόφωνους της Ελλάδος, ως εθνική μειονότητα. Ο Βενιζέλος δέχτηκε την ίδρυση σχολείων για τις ομάδες αυτές, εφόσον αυτές το ζητούσαν. Βλ.Σπ. Σφέτας, Στην Σκιά του Μακεδονικού– Η κρίση Αθηνών – Βελιγραδίου την δεκαετία του 1960, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2007,σελ.83-85.

Εν συνεχεία, ο Βενιζέλος στράφηκε στη Γιουγκοσλαβία, η οποία από καιρό είχε διεκδικήσεις για μία «ελεύθερη ζώνη» στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Ο Βενιζέλος αποδέχτηκε ορισμένες από τις γιουγκοσλαβικές απαιτήσεις και στις 17 Μαρτίου 1929 υπογράφτηκε το ελληνογιουγκοσλαβικό πρωτόκολλο στη Γενεύη).

Καραμανλής και «Μακεδονικό» -μέρος δεύτερον

Στην  τρίτη «Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Τυποποίηση Γεωγραφικών Ονομάτων», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το διάστημα 17 Αυγούστου-7 Σεπτεμβρίου 1977, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή με υπουργό Εξωτερικών τον Δημήτριο Μπίτσιο.

Στα συμπεράσματα της διάσκεψης αναφέρεται χαρακτηριστικά «Αναγνωρίζοντας περαιτέρω ότι στη Γιουγκοσλαβία η λατινοποίηση του σερβο-κροατικού και μακεδονικού κυριλλικού αλφάβητου έχει από καιρό χρησιμοποιηθεί σε επίσημα γεωγραφικά λεξικά και χάρτες», η διάσκεψη συνιστά πως «τα συστήματα που αναφέρονται στο παράρτημα του παρόντος ψηφίσματος πρέπει να υιοθετηθούν ως διεθνή συστήματα για τη λατινοποίηση των σερβο-κροατικών και μακεδονικών γεωγραφικών ονομασιών στη Γιουγκοσλαβία».

Στη σελίδα 29 των συμπερασμάτων υπάρχει σαφής αναφορά στο «Μακεδονικό» –Κυριλλικό αλφάβητο και στη σελίδα 31 εμφανίζεται σε πίνακα η «Μακεδονική» αλφαβήτα.

Αυτά για το δάκρυ το «Εθνάρχη».

Για να δούμε όμως και τις μεταμορφώσεις ηγετικών προσωπικοτήτων της άλλης πλευράς.

Μανώλης Γλέζος και Οβίδιος                     

Στις 30 Ιουλίου του 1963, ο Μανόλης Γλέζος έδωσε συνέντευξη προς τους δημοσιογράφους στη Μόσχα, όπου βρισκόταν για να παραλάβει το βραβείο Λένιν. Σύμφωνα με σχετικό τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων από τη σοβιετική πρωτεύουσα, ο Γλέζος φερόταν ότι εκφράστηκε «υπέρ της λύσεως του προβλήματος των μακεδονικών μειονοτήτων δια διαπραγματεύσεων (και) εις δεδομένην στιγμήν την ίδρυσιν μιας αυτονόμου Μακεδονίας». Το τηλεγράφημα δημοσιεύθηκε την επομένη στο επίσημο όργανο της Αριστεράς, την Αυγή. Προκλήθηκε θύελλα αντιδράσεων και η Ε.Δ.Α. με ανακοίνωσή της διέψευσε το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος. Ωστόσο, το Γαλλικό Πρακτορείο δεν ανασκεύασε τα μεταδοθέντα, αν και δέχθηκε ότι πιθανόν «διέφυγον αποχρώσεις τινές» των όσων είπε ο Γλέζος. Στα όσα ακολούθησαν παρενέβη ο Σοβιετικός πρεσβευτής στην Αθήνα Ν. Κοριούκιν, ο οποίος στις 2 Αυγούστου δήλωσε ότι για τη Σοβιετική Ένωση δεν υφίσταται μακεδονικό πρόβλημα. Τελικώς ο ίδιος ο Γλέζος με δήλωσή του, που μετέδωσε το σοβιετικό πρακτορείο Ταςς στις 6 Αυγούστου, διέψευσε κατηγορηματικά το τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου και τόνισε ότι «δεν υπάρχει μακεδονικό ζήτημα». Παρόμοιες δηλώσεις έκανε κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο Ελληνικού στις 28 Αυγούστου, όπου τον υποδέχθηκαν στελέχη και οπαδοί της Ε.Δ.Α., μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης- ο οποίος θα είναι εκ των κεντρικών ομιλητών στο προσεχές συλλαλητήριο του Συντάγματος (!)

Το 1992 πραγματοποιήθηκαν δύο μεγάλα συλλαλητήρια για το «Μακεδονικό».

Για το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης η Αυγή σε πρωτοσέλιδο της έγραφε:

ο δε ιστορικός ηγέτης της «ανανεωτικής» αριστεράς Λεωνίδας Κύρκος ο οποίος παρευρέθηκε σ’αυτό δήλωνε: «Επρόκειτο για μια τεράστια λαϊκή εκδήλωση που τη χαρακτήριζε η έντονη ευαισθησία απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια αμφισβήτησης των συνόρων της ελληνικής Μακεδονίας, πλαστογράφησης της ιστορίας και υφαρπαγής της ιστορικής κληρονομίας».

Στο αντίστοιχο της Αθήνας παρευρέθηκε ο Μανώλης Γλέζος ο οποίος, έμπλεος χαράς και ενθουσιασμού, δεν έκρυβε τη συγκίνησή του για την αυθόρμητη και μαζική διαδήλωση του ελληνικού λαού.

Κώστας Βαϊούλης – Εκπαιδευτικός, πολιτικός αναλυτής