Έτσι θα πεθάνει η Γη… – Ο διάσημος αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος μιλά στο onlarissa.gr

“Η δική μου η άποψη, λοιπόν, είναι ότι, ναι μεν μπορεί να υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί που να είναι αναπτυγμένοι τεχνολογικά, αλλά η πιθανότητα να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε μαζί τους είναι πάρα πολύ μικρή”

“Η σύγχρονη επιστήμη έχει ήδη ανακαλύψει και τον τρόπο με τον οποίο γεννήθηκε η Γη μας αλλά και το πώς και το πότε θα πεθάνει”

“Οι νέοι άνθρωποι θα πρέπει να ακολουθήσουν αυτό που τους υπαγορεύει η καρδιά τους. Να κάνουν κάτι που να αγαπούν. Να αγαπούν με πάθος. Να γίνουν «ερασιτέχνες», με όλη τη σημασία της λέξης, σε οτιδήποτε κι αν θελήσουν να ακολουθήσουν”

Λίγο πριν την επίσημη παρουσίαση του βιβλίου του «Είμαστε αστρόσκονη – Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος», στη Λάρισα (Πέμπτη 10 Μαΐου στις 20:00 στο Αμφιθέατρο του 4^ου Δημοτικού Σχολείου), ο διάσημος Αστροφυσικός κ. Διονύσης Σιμόπουλος, δέχεται να απαντήσει στις ερωτήσεις μου για αυτά που δεν ξέρουμε και, ίσως, και γι’ αυτά που δεν θέλουμε να μάθουμε. Ένας λαμπρός επιστήμονας, αναγνωρισμένος από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα για την προσφορά του στην αστροφυσική, έχει συνδέσει το όνομά του με τη λειτουργία του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, έχουν περάσει από τα χέρια του χιλιάδες νέοι άνθρωποι και από τα μάτια του χιλιάδες στοιχεία επιστήμης που εμείς ούτε καν ονειρευόμαστε. Ποιο είναι λοιπόν το μέλλον του Σύμπαντος; Τι είναι αυτό που δεν γνωρίζει η επιστήμη και ποια τα εντυπωσιακά στοιχεία που πλέον είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε; Ο κ. Σιμόπουλος μιλάει στο onlarissa.gr για την επιστήμη, για τις εξελίξεις που θα καθορίσουν το μέλλον, για το Θεό αλλά και για την χώρα.

Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου

Δεν υπάρχει απόδειξη ή έστω κάποια ένδειξη για την ύπαρξη ζωής και κάπου αλλού στο Σύμπαν. Ωστόσο η αστροφυσική λογική μάς οδηγεί χρόνια τώρα σε κάποια συμπεράσματα

Κύριε Σιμόπουλε, είναι η ανθρώπινη περιέργεια η κινητήρια δύναμη της επιστήμης;

Η ανθρώπινη περιέργεια είναι όντως από τις κύριες κινητήριες δυνάμεις στην επιστήμη, γιατί, όπως έλεγε κι ο Αριστοτέλης, οι άνθρωποι είμαστε από τη φύση μας περίεργα όντα. Είναι αυτό που μας ωθεί να θέτουμε τις ερωτήσεις, που μας κάνει κυνηγούς της γνώσης, πειραματιστές και εξερευνητές. Αυτό το συναίσθημα της περιέργειας και της τάσης για εξερεύνηση είναι στην πραγματικότητα και η βάση της επιστήμης. Ίσως, κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή να είναι αυτό που μας ωθεί να μάθουμε το τι είμαστε και από πού προήλθαμε. Που μας ωθεί στην περιπέτεια της εξερεύνησης. Γιατί είμαστε προικισμένοι με την ικανότητα να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να διερωτόμαστε. Είναι η μοίρα μας, και ίσως ο σκοπός μας, να αναπτυσσόμαστε και να προοδεύουμε καθώς επιδιώκουμε να μάθουμε και να δώσουμε έννοια και σημασία στο Σύμπαν στο οποίο ανήκουμε, σε μια ατέρμονη ίσως προσπάθεια ερευνών, γιατί πιστεύω ότι η προσπάθεια αυτή του ανθρώπου να κατανοήσει το Σύμπαν είναι ένα ταξίδι χωρίς τέλος. Ο Νεύτων έλεγε ότι «εγώ μπόρεσα και είδα λίγο μακρύτερα από τους συναδέλφους μου μόνο και μόνο γιατί στηριζόμουν στους ώμους γιγάντων». Δηλαδή οι γνώσεις που αποκομίσαμε στο παρελθόν μάς βοηθάνε σήμερα να προχωρήσουμε ακόμα πιο πέρα. Είναι γνώσεις που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.

Τι γνωρίζουμε σήμερα για το Σύμπαν;

Γνωρίζουμε σήμερα πάρα πολλά πράγματα για το Σύμπαν. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, τον τρόπο με τον οποίο γεννιούνται, εξελίσσονται και πεθαίνουν τα άστρα, καθώς επίσης και αρκετά πράγματα για τον τρόπο με τον οποίο γεννήθηκε κι εξελίχτηκε το Σύμπαν. Κι όλα αυτά γιατί τα τελευταία 100 περίπου χρόνια οδηγηθήκαμε σιγά σιγά στο πάντρεμα δύο διαφορετικών ειδικοτήτων: της Αστροφυσικής, που είναι η μελέτη του μεγάκοσμου, και της Πυρηνικής Φυσικής, που είναι η μελέτη του μικρόκοσμου. Αυτή όμως η σύνδεση μας δίνει τη βάσιμη ελπίδα ότι μπορούμε να περιγράψουμε με αρκετή βεβαιότητα και λεπτομέρεια τα βήματα που ακολούθησαν μετά τη γέννηση του Σύμπαντος, όταν στη διάρκεια των 10 πρώτων λεπτών της ζωής του το Σύμπαν πέρασε από διάφορα στάδια και υπέστη περισσότερες αλλαγές απ’ ό,τι σ’ όλα τα 13,8 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια που πέρασαν από τότε.

Έτσι η αποκρυπτογράφηση των στοιχείων που έχουμε σήμερα μπορεί να μας περιγράψει ικανοποιητικά τον τρόπο με τον οποίο εξελίχτηκε το Σύμπαν όλα αυτά τα χρόνια με μια εκθετική και απότομη διαστολή του, έτσι ώστε απ’ οποιονδήποτε γαλαξία κι αν κάναμε την παρατήρηση θα φαίνονταν ότι αυτός είναι το κέντρο της διαστολής. Οι γαλαξίες φυσικά δεν απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον μέσα σ’ ένα άπειρο και αδειανό χώρο, αλλά αντίθετα η διαστολή αυτή του Σύμπαντος οφείλεται στο «ξεχείλωμα» του ίδιου αυτού χώρου που συμπαρασύρει μαζί του και τους γαλαξίες. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι οι γαλαξίες αυτοί που κινούνται, αλλά είναι ο μεταξύ τους χώρος που μεγαλώνει, που «ξεχειλώνει» δηλαδή. Κι ενώ τίποτα το υλικό δεν μπορεί να τρέξει με μεγαλύτερη ταχύτητα από την ταχύτητα του φωτός, αυτό δεν ευσταθεί για τον χώρο ο οποίος μπορεί να διαστέλλεται πολύ ταχύτερα και από την ταχύτητα ακόμα του φωτός. Μ’ αυτήν λοιπόν την έννοια η «Μεγάλη Έκρηξη» δεν ήταν παρά μια «έκρηξη» αυτού τούτου του χώρου, μια τεραστίων δηλαδή διαστάσεων διαστολή του ή «ξεχείλωμα».

Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ακόμα περισσότερα άγνωστα σ’ εμάς. Για παράδειγμα, δύο σημαντικά ανοιχτά προβλήματα της Αστροφυσικής σήμερα αφορούν τα συστατικά του Σύμπαντος, γιατί όλα αυτά που βλέπουμε, άστρα, πλανήτες, γαλαξίες κ.λπ. δεν αποτελούν παρά μόνο το 5% των συστατικών του Σύμπαντος. Ενώ το 27% είναι υλικά, που ονομάζουμε «σκοτεινή ύλη», που δεν γνωρίζουμε τι είναι, και το υπόλοιπο 68% είναι αυτό που κάνει το Σύμπαν να διαστέλλεται επιταχυνόμενο. Η επιτάχυνση αυτή μάλλον οφείλεται σε κάποια απωθητική δύναμη που δεν γνωρίζουμε τι είναι και γι’ αυτό την έχουμε ονομάσει «σκοτεινή ενέργεια». Όλα αυτά σημαίνουν ότι το 95% των συστατικών του Σύμπαντος μας είναι προς το παρόν τουλάχιστον, άγνωστα.

Παρ’ όλα αυτά, μέσα σε ένα Σύμπαν που ίσως να σφύζει από ζωή, είμαστε περιέργως απομονωμένοι σαν σε καραντίνα

Υπάρχουν στοιχεία ζωής σε άλλους πλανήτες;

Δεν υπάρχει απόδειξη ή έστω κάποια ένδειξη για την ύπαρξη ζωής και κάπου αλλού στο Σύμπαν. Ωστόσο η αστροφυσική λογική μάς οδηγεί χρόνια τώρα σε κάποια συμπεράσματα. Υπολογίζοντας πάντα με τα χαμηλότερα ποσοστά, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στον Γαλαξία μας πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια πλανήτες, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα εκατομμύριο κόσμοι είναι παρόμοιοι με τη Γη. Ακόμα και με τις πιο φτωχές προβλέψεις, το Σύμπαν περιλαμβάνει 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες κι άρα θα πρέπει να υπάρχουν τρισεκατομμύρια δίδυμοι πλανήτες σαν τη Γη. Αλλά παρ’ όλα αυτά, έστω κι αν δεχτούμε ότι στο Σύμπαν υπάρχουν όλες αυτές οι μυριάδες των πλανητών και ότι σε καθέναν από αυτούς αναπτύχθηκε ζωή, πόσο βέβαιο είναι άραγε ότι μπόρεσε να εξελιχθεί και να καταλήξει σε κόσμους με νοήμονα όντα; Φυσικά οι περισσότεροι εξωβιολόγοι υποστηρίζουν ότι, αν σε κάποιο κατάλληλο περιβάλλον δημιουργηθεί τυχαία ο πρώτος μονοκύτταρος οργανισμός, θα αρχίσει να ακολουθεί την αλυσίδα της εξέλιξης που δεν τελειώνει πουθενά. Παρ’ όλα αυτά, μέσα σε ένα Σύμπαν που ίσως να σφύζει από ζωή, είμαστε περιέργως απομονωμένοι σαν σε καραντίνα. Έτσι το Σύμπαν είναι δυνατόν να περιέχει σήμερα δισεκατομμύρια φυλές όντων που θα ψάχνουν με τα μάτια τους το κενό, για να δουν αυτά που βλέπουμε κι εμείς, για να σκεφτούν αυτά που σκεφτόμαστε κι εμείς, και να αναρωτηθούν κι αυτοί αν είναι μόνοι τους στο Σύμπαν.

Φυσικά το ότι πρέπει να υπάρχει ζωή στο Σύμπαν, το ότι κατά καιρούς θα πρέπει να έχουν ανθήσει διάφοροι διαστημικοί πολιτισμοί και το ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι το μοναδικό λογικό ον ανάμεσα στα δισεκατομμύρια των γαλαξιών είναι κάτι που πολλοί επιστήμονες αποδέχονται σήμερα σαν κάτι το πιθανό. Ο αριθμός, όμως, των πολιτισμών αυτών είναι δυνατόν να κυμαίνεται ανάλογα με τον χρόνο που μια φυλή λογικών όντων μπορεί να επιβιώσει σαν μια πλήρης τεχνολογική κοινωνία. Γι’ αυτό ο αριθμός των πολιτισμών που μπορούν να υφίστανται ταυτόχρονα μέσα στον Γαλαξία μας θα πρέπει σε τελική ανάλυση να μην είναι και τόσο μεγάλος, οπότε και η μέση απόσταση μεταξύ τους θα πρέπει να είναι τεράστια. Γιατί η πιθανότητα να υπάρχει σύμπτωση, συγχρόνως με εμάς που είμαστε εδώ και έχουμε ανακαλύψει την τεχνολογία μας εδώ και 100 χρόνια, να υπάρχει και κάποιος άλλος πολιτισμός με την ίδια ή και μεγαλύτερη ανάπτυξη σε κάποιο άλλο σημείο του Γαλαξία μας είναι πολύ μικρή. Η ταυτόχρονη δηλαδή ύπαρξη δύο τεχνολογικά αναπτυγμένων πολιτισμών στον Γαλαξία μας είναι μάλλον πολύ μικρή.

Αλλά ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν ένα εκατομμύριο διαστημικοί πολιτισμοί, τεχνολογικά αναπτυγμένοι στον Γαλαξία μας αυτή τη στιγμή, τότε αυτοί θα πρέπει να απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο κατά μέσον όρο περίπου 2.000 έτη φωτός. Τότε αυτό σημαίνει ότι ένα μήνυμα που μπορεί να μας στείλουν αυτοί θα κάνει, τρέχοντας με την ταχύτητα του φωτός, δύο χιλιάδες χρόνια για να φτάσει εδώ. Ας πούμε ότι με το SETI το λαμβάνουμε, το αποκωδικοποιούμε και τους στέλνουμε κι εμείς ένα μήνυμα. Υπολογίστε άλλα δύο χιλιάδες χρόνια. Τέσσερις χιλιάδες χρόνια για έναν απλό χαιρετισμό! Οι αποστάσεις είναι τόσο τεράστιες που ακόμα και με μια μαγική τεχνολογία η επικοινωνία είναι σχεδόν αδύνατη! Η δική μου η άποψη, λοιπόν, είναι ότι ναι μεν δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν, ναι μεν μπορεί το Σύμπαν να σφύζει από ζωή, κι όχι μόνο στον Γαλαξία μας αλλά και σ’ όλους τους άλλους, ναι μεν μπορεί να υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί που να είναι αναπτυγμένοι τεχνολογικά, αλλά η πιθανότητα να επικοινωνήσουμε ή να συναντηθούμε μαζί τους είναι πάρα πολύ μικρή.

Πώς γεννήθηκε ξέρουμε(;), πώς θα πεθάνει η Γη, το γνωρίζουμε;

Η σύγχρονη επιστήμη έχει ήδη ανακαλύψει και τον τρόπο με τον οποίο γεννήθηκε η Γη μας αλλά και το πώς και το πότε θα πεθάνει. Η μοίρα της Γης, άλλωστε, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη μοίρα του Ήλιου ο οποίος γεννήθηκε πριν από πέντε δισεκατομμύρια χρόνια και σε άλλα τόσα θα αρχίσει να διογκώνεται και θα μετατραπεί σιγά σιγά σε κόκκινο γίγαντα. Οι αλλαγές του Ήλιου θα έχουν σαν αποτέλεσμα ν’ αρχίσουν οι ωκεανοί να βράζουν, γεμίζοντας τον ουρανό μας με βαριά ζεστά σύννεφα υδρατμών. Οι βροχές που θα συγκλονίζουν τον πλανήτη μας δεν θα είναι αρκετές για να ξαναγεμίσουν τους ωκεανούς που σιγά σιγά θα εξαφανιστούν, καταστρέφοντας συγχρόνως κάθε είδος ζωής που θα έχει επιβιώσει μέχρι τότε. Κι όταν οι βροχές σταματήσουν, η Γη μας θα συνεχίσει να ζεσταίνεται όλο και πιο πολύ. Οι βράχοι θ’ αρχίσουν να λιώνουν, και τα μεγαλόπρεπα σήμερα βουνά μας θα λυγίσουν και θα βυθιστούν σ’ έναν απέραντο ωκεανό καυτής λάβας. Την ίδια εποχή ο διογκωμένος Ήλιος μας θα κοιτάζει από ψηλά ατάραχος τη μετατροπή του άλλοτε γαλαζοπράσινου πλανήτη μας σε μια καυτή κόλαση. Κι έτσι η διαστολή του Ήλιου θα συνεχιστεί ακάθεκτη, ενώ η ελκτική δύναμη της ηλιακής βαρύτητας θα «καταπιεί» κυριολεκτικά τον πλανήτη μας, σε μια περίοδο που δεν θα υπερβαίνει τα 200 περίπου χρόνια. Χίλια περίπου χρόνια πριν από την οριστική της εξαφάνιση, η Γη μας θα αρχίσει να εκπέμπει στο Σύμπαν το «κύκνειο άσμα» της με τη μορφή ακτινοβολίας μικροκυμάτων μονοξειδίου του πυριτίου.

Ποιες θα είναι οι μελλοντικές ανακαλύψεις της επιστήμης σας που θα σημαδέψουν την ανθρωπότητα;

Κατά τη γνώμη μου, το σημαντικότερο όλων αφορά τη Θεωρία των Υπερχορδών, και τη σημερινή της μετεξέλιξη με την ονομασία «Θεωρία Μ», η οποία φαίνεται ότι υπόσχεται να κάνει επιτέλους πραγματικότητα το όνειρο του Αϊνστάιν για μια ενοποιημένη θεωρία του Σύμπαντος. Παρ’ όλα αυτά, όπως συνέβη και με τη Σχετικότητα πριν από έναν αιώνα, η θεωρία αυτή δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτή απ’ όλους, αν και οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι όλη αυτή περιγραφή του Σύμπαντος των υπερχορδών διαθέτει μια ομορφιά και κομψότητα που την κάνει ιδιαίτερα ελκυστική. Η θεώρηση αυτή του Σύμπαντος υπόσχεται να ενώσει την Κβαντική Μηχανική με τη Σχετικότητα σε μια θεωρία κβαντικής βαρύτητας κάτω όμως από μία κατάσταση «υπερσυμμετρίας» η οποία προβλέπει την ύπαρξη κι άλλων σωματιδίων που μέχρι τώρα δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Κι έτσι παρόλο που ο Αϊνστάιν δεν μπόρεσε να προχωρήσει πιο πολύ στην προσπάθειά του για την ενοποίηση της Φύσης, ορισμένοι θεωρητικοί φυσικοί πιστεύουν ότι μπορούν να το κάνουν αν ξεπεράσουν το «φράγμα» των τεσσάρων διαστάσεων. Για να εξηγηθεί, δηλαδή, η ύπαρξη των θεμελιωδών δυνάμεων, απαιτείται η ύπαρξη δέκα χωρικών διαστάσεων, αφού σύμφωνα με τη θεωρία των υπερχορδών τη στιγμή της γέννησης του Σύμπαντος, οι έξι από τις χωρικές διαστάσεις «διπλώθηκαν» στο εσωτερικό τους «καταπίνοντας» κατά κάποιον τρόπο τον ίδιο τους τον εαυτό. Είτε έτσι όμως είτε αλλιώς, οσοδήποτε κομψή και όμορφη κι αν είναι μία θεωρία πρέπει να υποστεί αναγκαστικά τη βάσανο της αποδεικτικής διαδικασίας είτε με το πείραμα είτε με την παρατήρηση είτε και με τα δύο.

Η απόκτηση νέων γνώσεων για το άγνωστο, ειδικά γνώσεων που προκαλούν αλλαγές στις φιλοσοφικές ιδέες του ανθρώπου για τον εαυτό του και τη σχέση του με τη φύση, θα αντιμετωπίζεται πάντα με επαίνους και με εχθρότητα μαζί

Τι είναι αυτό που θα συμβουλεύατε έναν νέο άνθρωπο σήμερα;

Το ίδιο ακριβώς που έλεγα και στα παιδιά μου: ότι θα πρέπει να ακολουθήσουν αυτό που τους υπαγορεύει η καρδιά τους. Να κάνουν κάτι που να αγαπούν. Να αγαπούν με πάθος. Να γίνουν «ερασιτέχνες», με όλη τη σημασία της λέξης, σε οτιδήποτε κι αν θελήσουν να ακολουθήσουν. Και να είστε βέβαιοι ότι και η επαγγελματική καταξίωση θα έρθει οπωσδήποτε, αργά ή γρήγορα, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται αυτό όταν κάποιος ξεκινάει, και μάλιστα κάτω από τις σημερινές οικονομικές συγκυρίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Γιατί, σας διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να ξυπνάει κάποιος το πρωί για να πάει σε μια δουλειά που απεχθάνεται. Ένα δεύτερο που θα του έλεγα είναι να επιδιώξει να πάει για μερικά χρόνια στο εξωτερικό, είτε σε επίπεδο εκπαίδευσης είτε σε εργασιακό επίπεδο. Γιατί αυτό θα τον βοηθήσει πολύ στη διαμόρφωση νέων οριζόντων, ενώ μία τέτοια εμπειρία είναι πραγματικά ανεκτίμητη. Τη συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όλους, με όσες και όποιες δυσκολίες κι αν παρουσιάζει ένας τέτοιος δρόμος. Και δεν φοβάμαι ότι το ανθρώπινο αυτό δυναμικό μας θα χαθεί εκεί έξω, αλλά αισιοδοξώ ότι σε μερικά χρόνια από σήμερα, όταν πια τα πράγματα θα έχουν αλλάξει, αυτό το ανθρώπινο δυναμικό που σήμερα φεύγει στο εξωτερικό θα επιστρέψει. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να σταματήσουμε να αναπτύσσουμε αυτό το δυναμικό. Στο κάτω κάτω, δύο είναι οι πλουτοπαραγωγικές πηγές μας σ’ αυτή τη χώρα: ο τουρισμός και οι άνθρωποί μας. Και είμαι αισιόδοξος ότι τα πράγματα θα αλλάξουν, επειδή υπάρχει αυτό το ανθρώπινο δυναμικό.

Τι σας έχει δείξει η μεγάλη σας περιπλάνηση στον κόσμο και στην επιστήμη;

Αυτό που έχω διαπιστώσει τον μισό αιώνα που πέρασε είναι ότι η μεταμόρφωση της επιστημονικής γνώσης σε πρακτικά εργαλεία και μεθόδους και γενικότερα η συσσώρευση της γνώσης επηρεάζει αλλά και επηρέαζε ανέκαθεν το ανθρώπινο πνεύμα και την ανθρώπινη φιλοσοφία. Κι αυτό το βλέπουμε κάθε φορά που έχουμε την ανακοίνωση νέων επιστημονικών ανακαλύψεων. Γιατί με τις νέες γνώσεις και κατακτήσεις γίνεται κατανοητό ότι η παρουσία μας σ’ αυτό το Σύμπαν δεν είναι και τόσο σημαντική όσο νομίζαμε ή θέλαμε να πιστεύουμε. Και η απόκτηση νέων γνώσεων για το άγνωστο, ειδικά γνώσεων που προκαλούν αλλαγές στις φιλοσοφικές ιδέες του ανθρώπου για τον εαυτό του και τη σχέση του με τη φύση, θα αντιμετωπίζεται πάντα με επαίνους και με εχθρότητα μαζί. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε αυτούς που έζησαν πριν από εμάς για τα αισθήματα ανασφάλειας που τους δημιούργησαν όσοι προσπάθησαν να αλλάξουν τις παγιωμένες τους αντιλήψεις και δοξασίες.

Η έννοια του υπέρτατου Όντος είναι μια εντελώς προσωπική υπόθεση για τον καθένα μας

Πιστεύετε στον Θεό;

Θα μπορούσα να σας απαντήσω με ένα απλό «Ναι» ή «Όχι», αλλά στην ουσία μία τέτοια απλοϊκή απάντηση σε ένα τόσο πολύπλοκο ερώτημα θα ήταν το λιγότερο υπεκφυγή. Η έννοια του υπέρτατου Όντος είναι μια εντελώς προσωπική υπόθεση για τον καθένα μας. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να μιλήσει το λογικό, μιλάει μόνο το συναίσθημα και το εσωτερικό του ανθρώπου. Δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Και για αυτό αρνούμαι να απαντήσω με ένα ναι ή με ένα όχι. Γιατί η απάντηση που θα σας δώσω μπορεί να επηρεάσει ίσως κάποιους ανθρώπους υπέρ ή κατά. Επειδή τα προσωπικά πιστεύω ενός ανθρώπου, εμού ή κάποιου άλλου, δεν μπορούν να αποδειχτούν, γι’ αυτό και για να μην παρεξηγηθώ, αποφεύγω να απαντάω. Βλέπετε, η Φυσική έχει έναν περιορισμό σχετικά με την ύπαρξη ή όχι του Θεού, γιατί εμείς οι φυσικοί ασχολούμαστε με πράγματα που μπορούμε να αποδείξουμε. Εφόσον δεν μπορούμε να αποδείξουμε όλα όσα λέμε, δεν μπορούμε να εκφέρουμε και κάποια ουσιαστική γνώμη ή άποψη δημοσίως.

Παρ’ όλα αυτά γνωρίζω πολλούς επιστήμονες οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί θετικά στην ύπαρξη του Θεού, όπως και επιστήμονες που έχουν την αντίθετη άποψη. Θεωρώ, όμως, ότι και οι δύο αυτές τοποθετήσεις είναι εξαρχής λάθος, γιατί δεν υπάρχει κανείς που θα μπορούσε να αποδείξει επιστημονικά την ύπαρξη ή μη του Θεού. Θα ήταν άλλωστε και αλαζονικό να πούμε πώς ορίζεται το Θείο. Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν για οποιονδήποτε επιστήμονα να ισχυριστεί ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει κάτι που «πιστεύω» εγώ ή εσείς ή οποιοσδήποτε άλλος; Σήμερα, πάνω στη Γη υπάρχουν περίπου 7,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι και είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν και 7,5 δισεκατομμύρια διαφορετικά «πιστεύω» και αντιλήψεις που έχει καθένας από μας για το υπέρτατο Ον ή την ανυπαρξία του.

Γι’ αυτό, λοιπόν, προσωπικά δεν με προβληματίζουν τέτοιου είδους αναζητήσεις, αφού απλούστατα ο καθένας μας έχει το δικαίωμα να «πιστεύει» αυτά που θέλει, χωρίς να μπορεί, φυσικά, να «αποδείξει» του λόγου το αληθές. Εξ ορισμού, άλλωστε, είναι αδύνατη μια τέτοια προσπάθεια. Κι ενώ οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων βασίζονται αποκλειστικά στην «πίστη», οι επιστημονικές μας γνώσεις αντίθετα απαιτούν «απόδειξη». Γι’ αυτό στον δημόσιο λόγο μου περιορίζομαι να μιλάω μόνο για τα της επιστήμης μου που μπορώ να αποδείξω. Γιατί οι όποιες δοξασίες μου είναι μία απόλυτα προσωπική υπόθεση κι όπως ξέρετε τα πιστεύω του καθενός μας είναι προσωπικά δεδομένα που δεν αφορούν το ευρύ κοινό.