Η «Μάχη της Σημαίας» σήμερα!

Στις 30 Μαΐου /12 Ιουνίου*1917 μία στρατιά Γαλλικών Δυνάμεων εισέβαλε στη Λάρισα και την κατέλαβε. Ο στρατηγός Μπαΐρας μετέβη για να προϋπαντήσει τον Γάλλο στρατηγό Βενέλ τον οποίο συνάντησε στην είσοδο της πόλης. Στην συνάντηση τους ο Έλληνας στρατηγός γνωστοποίησε στον Γάλλο ομόλογό του τις διαταγές της κυβερνήσεως του και έθεσε τις δυνάμεις του στην διάθεση του. Ο Βενέλ όμως δεν φάνηκε να συμμερίζεται την ιπποτική συμπεριφορά του Μπαΐρα. Του απάντησε ότι τον συλλαμβάνει αμέσως μαζί με τους αξιωματικούς του επιτελείου του, ενώ απείλησε ότι θα βομβάρδιζε την Λάρισα αν έπεφτε έστω ένας πυροβολισμός.

Την ίδια εχθρική διάθεση έδειξαν οι Γαλλικές μονάδες έναντι των Ελληνικών μονάδων, καθώς όπου έβρισκαν Έλληνες στρατιώτες τους αφόπλιζαν και τους συνελάμβαναν. Το σκηνικό άλλαξε όμως όταν Γαλλικά στρατεύματα έφτασαν στους κοιτώνες του 1/38 συντάγματος Ευζώνων που βρισκόταν υπό τις διαταγές του Αντισυνταγματάρχη Αθανασίου Φράγκου.

Οι Γάλλοι ζήτησαν εκτός από τα όπλα των Ελλήνων, τα ξίφη των αξιωματικών. Η Τιμή του Έλληνα στρατιώτη Ας αφήσουμε όμως τον αυτόπτη Συνταγματάρχη Γ.Πράττο συντάκτη της «Εκθέσεως γεγονότων δια την κατάληψιν της Λαρίσης υπό των γαλλικών Στρατευμάτων» ΓΕΣ/ΔΙΣ Φ205/Α/Α/1: «Ο επί κεφαλής της ταξιαρχίας Γάλλος ’Επιτελάρχης, εζήτησε δια του διερμηνέως του, ενός Φραγκολεβαντίνου, να ιδεί τους δύο Διοικητάς των Συνταγμάτων έμπροσθεν του Διοικητηρίου. Πράγματι παρουσιάσθησαν αμφότεροι και διεξήχθη η εξής συνομιλία: Ο Γάλλος Επιτελάρχης δια τού διερμηνέως του: Κύριοι κατόπιν διαταγής τού Διοικητού της Μεραρχίας παρακαλείσθε να παραδώσετε τα όπλα σας και να τεθείτε εις την διάθεσίν μας» Ο αείμνηστος Φράγκου ηρώτησε: «Ποιος Διοικητής Μεραρχίας διέταξε;» Ο Γάλλος Επιτελάρχης απάντησε, “ο διοικητής μας” Τότε ο Φράγκου απάντησε “υμείς δεν λαμβάνομεν διαταγάς από Γάλλον αλλά μόνον από τον Έλληνα Μέραρχόν μας”. Εφόρεσε τα γάντια του, ίππευσε τον ίππο του και κατευθύνθηκε προς το 1/38 Σύνταγμα.

Συνέχεια από δεύτερη αναφορά του ανθυπολοχαγού Θ.Πετζόπουλου με τίτλο: «Έκθεσις της συμπλοκής Λαρίσης την 30ην Μαΐου 1917: «Εκεί ενώπιον του συντάγματος και των αξιωματικών: Ταγματάρχης Ζήσιμος Δημήτριος, Λοχαγός Καζάνης Αθανάσιος, Λοχαγός Παλαιοδημόπουλος Ηλ. Διοικητής τοῦ 4ου Λόχου, Λοχαγός Λάγγης Ανδρέας Διοικητής 6ου Λόχου, Υπολοχαγός Κατάνης Αθανάσιος Διοικητής του 5ου Λόχου, Υπολοχαγός Κορωνάκος Ἰω., Υπολοχαγός Χρυσικός Γ., Υπολοχαγό Κώτσης Ηλ. Διοικητής 8ου Λόχου, Ανθυπολοχαγός Πεντζόπουλος Θωμάς διοικητής πρώτου Λόχου, Ανθυπολοχαγός Χατζηπαναγιώτου Γ. Διοικητής 2ου Λόχου-με έντονα στοιχεία οι δύο πεσόντες αξιωματικοί- ο Διοικητής του Συντάγματος επανέλαβε την πρόκλησιν του Γάλλου Συνταγματάρχου περί παραδόσεως των όπλων και πλήρης συγκινήσεως εξεδήλωσε την αγανάκτησίν του δια την προσβολήν εις την οποίαν έμελλε να υποβληθή όλον το Σύνταγμα, Σύνταγμα αναγράψαν ηρωϊκάς σελίδας κατά τους ενδόξους πολέμους, υπέβαλε δε την γνώμην να μην γίνῃ αποδεκτή η πρόκλησις του Γάλλου δια της επί του πεδίου ατιμία της παραδόσεως των όπλων άνευ πολέμου εις Σύνταγμα ούτινος η σημαία διάτρητος, αλλά υπερήφανος διέσχισε τα Μακεδονικά και τα Ηπειρωτικά πεδία καλύψασα υπό τας πτυχάς της τας ψυχάς όλων των ηρώων, Βελλισαρίου, Κολοκοτρώνη, Ιατρίδου, Γεωργούλια και πλείστων άλλων, αλλά το Σύνταγμα πιστόν εις τις παραδόσεις του να πορευθῇ προς Νότον και να αποφύγει την αιχμαλωσίαν.

Οι αναφορές του Συνταγματάρχου Φράγκου στην του Λεωνίδος θυσίαν υπέρ τιμής, συνεκίνησαν βαθύτατα όλους τους παρεστώτας αξιωματικούς και οπλίτας και η πρότασις εγένετο ἐνθουσιωδῶς δεκτή και ούτω το Σύνταγμα τεθέν εν σχηματισμώ προσπελάσεως λόγω του ότι προς την κατεύθυνσίν μας υπῆρχεν ζώνη γαλλικοῦ ιππικοῦ, εβάδισε με κατεύθυνσιν τον Νότον, προς Καρδίτσα. [Οι στρατιώτες του 1/38 Σύνταγματος είχαν όλοι καταγωγή από την Καρδίτσα] Εξαπελύθη ομοβροντία πυρών παρά γαλλικής δυνάμεως σπευσάσης και καταλαβούσης την κατά της Ν. κορυφής των στρατώνων τάφρου χωρίς μέχρι τότε να δοθεί αφορμή. Εις τα πυρά ταύτα το Σύνταγμα δεν απήντησε διαταγήν του Διοικητού του θέλοντος μέχρι της τελευταίας στιγμής να αποφύγῃ την σύγκρουσιν, αλλ’ αναπτυχθέν προς αποφυγήν απωλειών επέσπευσε την πορείαν του με κατεύθυνσιν προς ύψωμα Μεζούρλου διαρκώς βαλλόμενον. Ίλες Γάλλων ιππέων Σπαχήδων επεύλανον ίνα διακόψουσι την πορεία μας.

Οι στρατιώται εν απολύτω ψυχραιμία εδέχθησαν την επέλασιν τούτων παραδειγματιζόμενοι πάντοτε παρά του εφίππου Συνταγματάρχου των. Η πάλη ήρξατο εξ εγγυτάτης αποστάσεως. Αι ημέτεραι δυνάμεις απέκρουσαν την εισβολήν, της ύλης αναγκασθείσης εις υποχώρησιν. Κατά την εισβολήν ταύτην μικρού δειν να εφονεύετο ο Διοικητής του Συντάγματος παρά δύο ιππέων, οίτινες μη γενόμενοι αντιληπτοί επετέθησαν κατ’ αυτού δια της σπάθης και εξ ων ο εις εφονεύθη παρά του Συνταγματάχου, ο δε έτερος υπό των στρατιωτών. Νέα επέλασι εκ των Νώτων ετέρων τμημάτων γαλλικού ιππικού απεκρούσθη καί αύτη δι’ ευστόχων πυρών των τμημάτων μας.

Εν τω μεταξύ εξεδηλώθησαν κινήσεις του εχθρού τείνοντος να κυκλώση ημάς ενώ ταυτοχρόνως δύο τεθωρακισμένα αυτοκίνητα εξ’ εγγυτάτης θέσεως -από των Νώτων- βάλλουσι αδιακρίτως. Πάλη άνισος επηκολούθησε τότε. Δραξ Ελλήνων εμάχοντο δια την τιμήν της σημαίας των. Αλλ’ είχε λάβει την απόφασιν ο Έλλην Εύζωνος να αποθάνῃ. Τίποτε δεν πτοεί ουδένα από του Συνταγματάρχου όστις έφιππος περιείρχετο τα τμήματα μας ενθαρρύνων μέχρι και τον τελευταίον στρατιώτην ορθίως μαχόμενος έπιπτε υπέρ της ευγενούς ιδέας νά σώσῃ τήν τιμήν του. Υφιστάμεθα ισχυρόν κλονισμόν λόγω των σφοδρών πυρών του εχθρού παραλλήλως μετά των πυρών των τεθωρακισμένων αυτοκινήτων. Άνδρες λιπόθυμοι εξ ηλιάσεως κινούνται εκτάδην. Άλλοι εξαντλήσαντες τα πυρομαχικά των καταβάλλουσιν υστάτην προσπάθειαν αμυνόμενοι δια της λόγχης μέχρι της τελευταίας στιγμής.»

Ο απολογισμός της μάχης ήταν 72 αξιωματικοί και στρατιώτες νεκροί όλοι με φοβερούς σπαθισμούς. Η στήλη που έχει ανεγερθεί από τον Δήμο Λαρίσης περιλαμβάνει όμως μόνο 4(!) ονόματα. Οι υπόλοιποι νεκροί περιμένουν εδώ και έναν αιώνα το επίσημο Κράτος να τιμήσει την θυσία τους, να ανεύρει και να αναγράψει τα ονόματα τους. Χρέος μας η επιστροφή της Σημαίας Η σημαία του 1/38 παρεδόθη ως λάφυρο-που χαρακτηρίστηκε από τους ίδιους ως «ακατανόητο τρόπαιο»- στον Στρατηγό Σαράιγ, έναν φανατικά αντιμοναρχικό σοσιαλιστή αξιωματικό-φυσικό αυτουργό του «κινήματος» της Θεσσαλονίκης και του εξ’ αυτού Εθνικού Διχασμού- η στρατιωτική θητεία του οποίου αμαυρώνεται τόσο από την πολιτεία του στη Μακεδονία όσο και αργότερα με τον βομβαρδισμό αμάχων στη Δαμασκό. Σήμερα η αιχμάλωτη Σημαία ευρίσκεται και κοσμεί την αίθουσα τελετών του 1ου Συντάγματος Τεθωρακισμένων (παλαιότερα 1ο Σύνταγμα Μαροκινών Σπαχήδων) στην πόλη Valence της Γαλλίας.

Το 2007 συστάθηκε μία επιτροπή με πρόεδρο τον-προσφάτως αποβιώσαντα-διακεκριμένο αγωνιστή Κων/νο Καρδαρά-ιατρό και μέλη τους Πέτρο Μυλωνά-δημοσιογράφο, Κων/νο Τάταρη-δικηγόρο και Κων/νο Βαϊούλη-καθηγητή η οποία ξεκίνησε μια σειρά παρεμβάσεων με αρθογραφία στον τοπικό τύπο αλλά και δημοσιεύσεις σε ιστοσελίδες. Με συνεχείς παρεμβάσεις τους στους τοπικούς φορείς επέτυχαν τη διάσωση του μνημείου και την ανάδειξή του με τη τοποθέτησή του σε περίοπτη θέση πάνω στην εθνική οδό Λαρίσης-Καρδίτσης έμπροσθεν του Κλειστού Γυμναστηρίου. Παράλληλα, καθιέρωσαν τον εορτασμό της επετείου της μάχης της Σημαίας, ο οποίος γίνεται κάθε χρόνο με τρισάγιο αλλά και καταθέσεις στεφάνων και ομιλίες.

Στόχος της επιτροπής η συλλογή υπογραφών για την επιβεβλημένη επιστροφή της Σημαίας του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων, η ανεύρεση όλων των ονομάτων των πεσόντων στη μάχη-υπάρχουν μόνο 4 από τους 70- και η έκδοση βιβλίου για την μάχη, για όσα προηγήθησαν και για όσα επαίσχυντα ακολούθησαν εις βάρος του πληθυσμού της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας όσο και της υπόλοιπης νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδος από τα «συμμαχικά» στρατεύματα κατοχής.

Φέτος συμπληρώνονται 101 έτη από τότε που η φρουρά της Λάρισας αρνούμενη να παραδώσει την Σημαία του 1/38 Συντάγματος στα αποικιακά στρατεύματα της Αντάντ, προτίμησε τον δρόμο της τιμής και της θυσίας. Στον χώρο όπου δόθηκε η πολύνεκρη μάχη έχει στηθεί μία στήλη για να θυμίζει το γεγονός της αναμέτρησης της Ελληνικής υπερηφάνειας με την ωμή βία μίας υπερδύναμης της τότε εποχής Στην σημερινή ιστορική συγκυρία που το ιερό όνομα της Μακεδονίας μας παραδίδεται στους επίβουλους γείτονες και στα αφεντικά τους, η συστοίχιση όλων με ενωτικό πνεύμα μακριά από κομματικές επιγραφές , θα στείλει το μήνυμα ότι  πάντα θα υπάρχουν οι Φύλακες που θα υπερασπίζονται και θα τιμούν Θερμοπύλες. Το μήνυμα της υπερασπίσεως  της Εθνικής υπερηφάνειας είναι διαχρονική αξία υπέρτερη όλων των τυχοδιωκτικών επιδιώξεων των προσωρινών «αρχόντων».

Και σήμερα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ!

Κ. Βαϊούλης – Καθηγητής-ιστορικός ερευνητής