Ο Γκιούλιβερ στη χώρα των Λιλιπούτειων

*Του Γ. Καραβάνα

Στο γνωστό μυθιστόρημα «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ», όταν ο ήρωας επισκέφθηκε τη χώρα των Λιλιπούτειων, αυτοί τον νόμισαν για γίγαντα και τον έδεσαν με χιλιάδες μικροσκοπικές κλωστές, καθηλώνοντάς τον στο έδαφος. Παρότι καθεμία από τις κλωστές αποτελούσε αστείο πρόβλημα για κάποιον στο μέγεθος του Γκιούλιβερ, το άθροισμά τους μπορούσε πράγματι να τον καθηλώσει. Κάπως έτσι φαντάζομαι το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, που αδυνατεί να σηκωθεί όρθια, δεμένη με χιλιάδες θεσμικά εμπόδια. Στις περισσότερες δημόσιες συζητήσεις, η κάθε πρόταση βελτίωσης σκοντάφτει συνήθως στην απάντηση: «ε, καλά! Αυτό είναι τώρα το πρόβλημά μας;». Αν μιλήσεις για τα κλειστά επαγγέλματα, θα σου πουν «αυτά δηλαδή χρεοκόπησαν τη χώρα;». Αν μιλήσεις για το μέγεθος του δημοσίου, θα σου πουν πως «και άλλες χώρες έχουν μεγάλο δημόσιο». Αν προτείνεις να αλλάξει ο συνδικαλιστικός νόμος, δεν θα αργήσουν να σου απαντήσουν: «Για τους πολιτικούς όμως που τα φάγαν θα κάνουμε τίποτα;».

Είναι γεγονός πως η Ελλάδα δεν έχει το ένα και μεγάλο πρόβλημα, όπως είχε ας πούμε η Κύπρος και η Ιρλανδία με τις τράπεζες! Η ελληνική οικονομία πάσχει από χιλιάδες μικρά προβλήματα, που όμως όλα μαζί τηνκρατούν καθηλωμένη. Φταίει και το Σύνταγμα, αλλά δεν φταίει μόνο αυτό. Φταίει και η αργή Δικαιοσύνη, αλλά από μόνη της δεν εξηγεί το πρόβλημα. Φταίει και η υψηλή φορολογία, φταίει και το πολιτικό προσωπικό, φταίνε και οι συντεχνίες, φταίει και το ένα, φταίει και το άλλο, σε βαθμό που να μην ξέρει κανείς από πού να αρχίσει… Κι όμως, η άκρη του νήματος, ο μηχανισμός που δημιουργεί, συντηρεί και προστατεύει όλα τα παραπάνω είναι απολύτως εμφανής σε όποιον ξέρει που να κοιτάξει. Τα’ όνομά της: Πολυνομία! Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος (54-120 μ.Χ.) έλεγε πως «Όσο πιο διεφθαρμένο είναι ένα κράτος, τόσο περισσότερους νόμους έχει». Τα κάθε είδους αθέμιτα μικροσυμφέροντα της μίας ή της άλλης ομάδας (ή και προσώπων), βρίσκονται όλα καλά κρυμμένα, μέσα στη δαιδαλώδη νομοθεσία μας. Μια νομοθεσία που κρατά καθηλωμένη την πραγματική οικονομία, όπωςκρατούσαν οι κλωστές των Λιλιπούτειων τον γίγαντα Γκιούλιβερ.

Από τη μεταπολίτευση ως σήμερα έχουν ψηφιστεί περίπου 115.000 τυπικοί νόμοι, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις και κανονιστικές διατάξεις Ο.Τ.Α. (δηλαδή 5.228 νόμοι ετησίως ή περίπου 14 νόμοι την ημέρα!). Στον παραπάνω αριθμό μάλιστα δεν συμπεριλαμβάνονται οι κανόνες του ενωσιακού δικαίου, που επίσης ισχύουν κιεφαρμόζονται στη χώρα μας. Στον απίστευτο αυτόν αριθμό προσθέστε και την κακή ποιότητα πολλών εξ αυτών (γενικολογία, αμφισημία εννοιών, αλληλοεπικαλύψεις, έλλειψη κωδικοποίησης, κακή σύνταξη, δυνατότητα διαφορικών ερμηνειών κ.α.). Ακόμα και το Σύνταγμά μας, από ένα κομψό και λιτό κείμενο κατά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, έχει καταντήσει ένα μακροσκελές και φλύαρο κείμενο – έκτασης πολύ μεγαλύτερης της αρχικής του έκδοσης – που αφιερώνει συχνά λιγότερες λέξεις για μια διάταξη και περισσότερες για τις εξαιρέσεις της. Αν θεωρητικά κάποιος πολίτης θελήσει να διαβάσει, προκειμένου να συμμορφωθεί, το σύνολο της ελληνικής νομοθεσίας, σύντομα θα διαπιστώσει πως μια ολόκληρη ζωή δεν φτάνει! Η παραπάνω τραγική διαπίστωση περί πολυνομίας και κακονομίαςεπιβεβαιώθηκε πρόσφατα, στην περίπτωση της δίωξης δήθεν κυκλώματος λαθρεμπόρων – ενεχυροδανειστών που είδε το φως της δημοσιότητας. Απεδείχθη περίτρανα πως ούτε και οι εισαγγελικές αρχές της χώρας πλέον δεν γνωρίζουν το Νόμο! Τελωνεία, αστυνομία και εισαγγελία έγιναν περίγελος, μέσα στον λαβύρινθο της εθνικής νομοθετικής μας παράνοιας. Μιας κατάστασης που οδηγεί σεάδικη ταλαιπωρία αθώους πολίτες ή/και απαλλάσσει ενόχους, που όμως βρίσκουν το δρόμο μέσα στα αμέτρητα στενά δρομάκια της θεσμικής μας πολυπλοκότητας.

Με αυτά και αυτά, οι Έλληνες πολίτες έχουμε καταφέρει μέσω των αντιπροσώπων μας, να δημιουργήσουμε ένα θεσμικό κουβάρι που δένει εμάς τους ίδιους χειροπόδαρα, όποια οικονομική ή κοινωνική δραστηριότητα κι αν θελήσουμε να ασκήσουμε. Η χώρα μέσω της πολυνομίας έχει καταφέρει να βάλει τρικλοποδιά στον εαυτό της. Η πολυνομία όμως δεν είναι ουδέτερη! Δεν προέκυψε από ατύχημα. Αποτέλεσε αντίθετα συνειδητή επιλογή του πολιτικού μας συστήματος, προκειμένου να μπορεί να διορίζει (η πολυάριθμη γραφειοκρατία είναι κόρη της πολυνομίας), να κρατά σε ομηρία ή να ευνοεί κοινωνικές ομάδες και πρόσωπα, κατά το δοκούν. Έχω και στο παρελθόν υποστηρίξει την άποψη ότι, για να ξεμπλοκάρουν οι δημιουργικές δυνάμεις των Ελλήνων απαιτείται δραστική απλοποίηση καιαπονομοθέτηση. Όχι μόνο δεν πρέπει τα μελλοντικά μας κοινοβούλια να θεσπίζουν νέους κανόνες,αλλά αντίθετα πρέπει να αφιερώσουν σημαντικό μέρος του χρόνουτους στην κατάργηση αχρείαστων, ξεπερασμένων ή και φωτογραφικών νόμων, δημιουργώντας έτσι ένα απλό και κατανοητό πλαίσιο κανόνων, που θα είναι κοινοί για όλους. Φανταστείτε για παράδειγμα να συμμετέχετε σ’ ένα άθλημα –ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου ή μπάσκετ – για τους κανόνεςτου οποίου απαιτούντανχιλιάδες σελίδες… Θα μπορούσατε ποτέ να διαπρέψετε σε ένα τέτοιο άθλημα; Δεν είναι πολύ πιθανότερο στο παιχνίδι να κερδίζει, όχι ο καλύτερος αλλά αυτός που ξέρει καλύτερα πώς να εκμεταλλεύεται τα «παράθυρα» των κανονισμών; Έτσι συμβαίνει και στην οικονομία: όσο πιο πολύπλοκο το πλαίσιο, τόσο καλύτερα για όσους έχουν πρόσβαση σε αυτούς που βάζουν τους κανόνες. Αντίθετα, όσο πιο απλοί οι κανόνες, τόσο το καλύτερο για τους πολλούς, που απλώς θέλουν να ξεδιπλώσουν ελεύθερα τις ικανότητες και τη δουλειά τους. Στο παραπάνω συμπέρασμα συνηγορεί και η πρωτιά των Ελλήνων, στον οικονομικό κλάδο με τους λιγότερους και απλούστερους θεσμικούς κανόνες παγκοσμίως: την ποντοπόρο ναυτιλία! Όπου οι κανόνες είναι απλοί οι Έλληνες κυριαρχούν! Αυτό πρέπει να επιδιώξουμε λοιπόν και στην εσωτερική μας νομοθεσία!

*Ο Γιώργος Καραβάνας είναι Μορ. Βιολόγος και πολ. στέλεχος της ΝΔ