“Θεσσαλικό” και Αρχαίο Θέατρο Λάρισας

‘’Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, για το κοινό που μας παρακολουθεί και όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.’’

Κάρολος Κουν ( Απόσπασμα από ομιλία στον Όμιλο Φίλων Θεάτρου Τέχνης 17.8.1943).
Πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.

Ο τόπος μας, η πόλη μας, η Λάρισα, μια πόλη με ιστορία αιώνων , μια πόλη που ήταν πάντα –από την αρχαιότητα- πόλη, αγαπάει το θέατρο. Το εμπεριέχει. Όχι μόνο μεταφορικά, αλλά και κυριολεκτώντας, εφόσον μιλάμε για το Αρχαίο Θέατρο, είναι μέσα στην καρδιά της πόλης. Το μόνο σωζόμενο αρχαίο θέατρο μέσα σε αστικό ιστό. Ένα από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Η κατασκευή του τοποθετείται στο πρώτο μισό του 3ου π.Χ. αιώνα και λειτούργησε μέχρι το τέλος του 3ου ή αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα. Πέραν της λειτουργίας του ως θεάτρου, αποτελούσε χώρο συνεδρίασης της Αγοράς, συνάθροισης του Κοινού των Θεσσαλών και φιλοξενίας της εορτής των Ελευθερίων. Αποτελούσε δηλαδή πολιτιστικό, κοινωνικό και πολιτικό κέντρο της ζωής της Λάρισας.

Να σημειώσω βέβαια πως τον 1ο π.Χ. αιώνα μετατράπηκε σε αρένα και οι Λαρισαίοι συνέχισαν τις ευγενείς δραστηριότητές τους στο Β΄ Αρχαίο Θέατρο που χτίστηκε τότε . Ο δρόμος που ξεκινούσε από την δεξιά πάροδο του Α΄ Θεάτρου οδηγούσε στο μικρότερο Β΄ Θέατρο.
Μετά από μεγάλους σεισμούς και στην πορεία του χρόνου – μην ξεχνούμε πως η Λάρισα από την αρχαιότητα ως και σήμερα αναπτύσσεται γεωγραφικά στο ίδιο σημείο- το Θέατρο χάθηκε. Καλύφθηκε.

Το 1910 έγινε η πρώτη αποκάλυψη μικρού τμήματος της σκηνής από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Απόστολο Αρβανιτόπουλο. Τα επόμενα χρόνια και ειδικότερα από το 1985 και έπειτα το θέατρο σταδιακά αποκαλύφθηκε και έχουμε πλέον περάσει πλέον στην επόμενη φάση , η οποία περιλαμβάνει και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Δεν είναι πρόθεσή μου να επεκταθώ σε λεπτομέρειες, αντιθέτως αναφερόμενος ενδεικτικά σε σταθμούς της ιστορίας του Θεάτρου θέλω να καταδείξω πως το Αρχαίο Θέατρο αποτελεί το σημαντικότερο μνημείο -τοπόσημο της Λάρισας και τώρα που ξαναβγήκε στην επιφάνεια οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε αναλόγως.

Το Θεσσαλικό, το πρώτο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. της Ελλάδας, ανέπτυξε από την αρχή της πορείας του έναν ιδιαίτερο δεσμό με την πόλη. Δημιούργησε, ενθάρρυνε ή διευκόλυνε ένα ευρύ δίκτυο αλληλεπιδράσεων με τη λαρισινή κοινωνία.

Και βάθαιναν οι ρίζες του Θεσσαλικού Θεάτρου στη Θεσσαλική γη. Έτσι, είχαμε ένα θέατρο που έχτιζε με τέχνη και μεγάλωνε και λίγο πιο δίπλα ένα θέατρο που άρχιζε να αναδύεται από τη Θεσσαλική γη, να αποκαλύπτεται από τα γκρεμίσματα.

Το Θεσσαλικό ενσωματώνει το παρελθόν και τη θεατρική παράδοση, τροφοδοτείται από τον πλούτο του οικουμενικού ελληνικού πνεύματος, αλλά και την τοπική ιστορία, διαμορφώνεται, αλληλεπιδρά και συμβάλλει τελικά στο πολιτισμικό habitus πόλης. Από την άλλη, το Αρχαίο Θέατρο είναι το ενσωματωμένο παρελθόν, η παράδοση, η οικουμενικότητα, αλλά και η τοπική ιστορία.

Με την ολοκλήρωση της αποκατάστασης του Αρχαίου Θεάτρου η Λάρισα έχει την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσει το αστικό της ύφος. Ή μάλλον ευκαιρία. Έχει την υποχρέωση. Ακριβώς λόγω του σεβασμού με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίσει το μνημείο και την ταυτότητα της πόλης. Μην ξεχνούμε πως η ταυτότητα μιας πόλης δεν είναι μόνο η κληρονομιά του παρελθόντος, αλλά και το ύφος (- κατεύθυνση ) που της προσδίδει το παρόν.

Παράλληλα, το Θεσσαλικό μπαίνει στη νέα , απαιτητική από πολλές απόψεις, εποχή των Δημοτικών Θεάτρων.
Οι προκλήσεις του μέλλοντος μπορούν να νοούνται ως τέτοιες μόνο όταν έχουμε κατανοήσει και χαρτογραφήσει τα προβλήματα, όταν έχουμε επεξεργαστεί και αναλύσει τα δεδομένα και έχουμε προς μελέτη και αξιολόγηση προτάσεις και σχέδια. Αλλιώς, δεν είναι πρόκληση, είναι παράσυρση προς ένα απρόβλεπτο μέλλον, ακολουθώντας αναπόφευκτες ή τυχαίες προόδους στην καλύτερη των περιπτώσεων. Πριν την εποχή των μεγάλων απαντήσεων, πρέπει να υπάρχει η εποχή των σωστών ερωτήσεων.

Επανέρχομαι και υπενθυμίζω πως τόσο το Αρχαίο όσο και το Θεσσαλικό Θέατρο ιστορικά δεν περιορίζονταν αποκλειστικά στην θεατρική τους διάσταση και αποστολή. Ο πολιτισμός είναι μέσα, γύρω και έξω από το Θέατρο.
Η πόλη είναι ένα ενιαίο σώμα που δεν μπορεί να πορευτεί προς το μέλλον ακρωτηριασμένο, με περιορισμούς, αποκλεισμούς και εσωστρέφεια.

Ένα ολοκληρωμένο και πλήρως λειτουργικό Αρχαίο Θέατρο, κεντρικό συστατικό στοιχείο του αστικού ιστού της Λάρισας, ένα δυνατό και ακμαίο Θεσσαλικό Θέατρο, ένα Φεστιβάλ Θεάτρου που μπορεί να εκφράσει όλη τη δημιουργική ενέργεια και το πολιτισμικό απόθεμα της πόλης

Επενδύοντας και ενισχύοντας οικουμενικές αξίες –τέτοιες εκφράζει το θέατρο- η πόλη μπορεί να οδηγηθεί με σιγουριά στο μέλλον.

Θωμάς Ρετσιάνης, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος