Φάνης Μπομπότης: Ο διεθνούς φήμης Λαρισαίος αρχιτέκτονας μιλά στο onlarissa.gr –“Προέχει το γιατί σχεδιάζεται ένα έργο και μετά το πως σχεδιάζεται”

Την προηγούμενη Παρασκευή, ο Λαρισαίος αρχιτέκτονας Φάνης Μπομπότης με υποδέχτηκε στα γραφεία της εταιρίας του στην Αθήνα για να μιλήσουμε. “Τώρα εμείς θα κάνουμε συνέντευξη;” με ρώτησε μόλις με είδε. “Θα πρότεινα να μετατρέψουμε την συνέντευξη σε συζήτηση. Στις συζητήσεις, μέσα από την αλληλεπίδραση που δημιουργείται, προκύπτουν ενδιαφέροντα θέματα”.

Δεν θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς τον Φάνη Μπομπότη ως Λαρισαίο ούτε ως Αθηναίο, “η Αθήνα είναι μια δυναμική διαδραστική μητρόπολη, χωρίς οργανωμένο, προκατασκευασμένο ρυθμό, ένα πλήθος διαφορετικών επιμέρους παρεμβάσεων και ενεργειών σε πολλά επίπεδα συνθέτουν στο τέλος μια ιδιότυπη βιωματική εμπειρία σε ρυθμό τζαζ”, σχολίασε λίγο πριν αποχωριστούμε. Είναι όμως πολύ περιοριστικοί για μια προσωπικότητα σαν τη δική του… τοπογραφικοί επιθετικοί προορισμοί. Ο Φάνης Μπομπότης είναι ένας άνθρωπος που μεγάλωσε στα μαθητικά του χρόνια στη Λάρισα, με βασική έδρα την Αθήνα και σχεδιάζει μαζί με τον Λουκά Μπομπότη, συνιδρυτή της Bobotis+Bobotis Architects και τους συνεργάτες τους, αεροδρόμια, πολιτιστικά, επαγγελματικά, οικιστικά, αθλητικά και άλλα projects σε διεθνές επίπεδο. Ο Φάνης Μπομπότης συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση του Λονδίνου World Architectural στους 300 σημαντικότερους αρχιτέκτονες του κόσμου, καθώς και σε άλλες αντίστοιχες εκδόσεις στην Ιαπωνία, Αυστραλία και Γερμανία. Έχει δε τιμηθεί με το βραβείο “Αθηνά” για τη συμβολή του στον πολιτισμό.

Στην τρίωρη περίπου συνάντησή μας, μιλήσαμε για την ουσία της αρχιτεκτονικής, για τη σχέση του με τη Λάρισα, την εμπλοκή του στο πολεοδομικό σχεδιασμό αυτής, για το αρχαίο θέατρο και την Πινακοθήκη, για τα βραβεία και τις διακρίσεις, για τα μουσεία, για τα έργα που αυτή την περίοδο υλοποιούνται και για πολλά άλλα που στο παρόν δεν χωράνε…

Συνέντευξη στην Εύη Μποτσαροπούλου

Το γραφείο σας έχει αποσπάσει βραβεία και διακρίσεις σε διεθνείς και πανελλήνιους διαγωνισμούς και έχει υλοποιήσει πολλά σημαντικά έργα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τι μπορεί να σημαίνει μια τέτοια δραστηριότητα ;

Οι επιβραβεύσεις αυτές, ως αποτέλεσμα της προσωπικής δουλειάς αλλά και των συνεργασιών και αλληλεπιδράσεων που προκύπτουν  σε τέτοιες συνθήκες, συμβάλλουν  σημαντικά στην διαμόρφωση και την εξέλιξη της προσωπικής, δικής σου παιδείας. Και αυτό είναι το βασικό όφελος, το οποίο είναι πολύ σημαντικότερο από το στενά επαγγελματικό. Βέβαια, με αφορμή την εκπόνηση διάφορων μελετών, τις βραβεύσεις και διακρίσεις, δημιουργούνται και άλλου είδους προκλήσεις. Για παράδειγμα, πρόσφατα προσκληθήκαμε τόσο εγώ όσο και ο Λουκάς Μπομπότης, να συμμετέχουμε στην επιτροπή αξιολόγησης των πτυχιακών εργασιών της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου στο Βουκουρέστι, στην οποία συμμετείχαν τριάντα αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο και καθηγητές του ιδρύματος. Στην αρχή θεωρήσαμε ότι πρόκειται για μια πρόσφατη καινοτόμο ιδέα του Πρύτανη του Πανεπιστημίου, ο οποίος είναι μια εξαιρετικά πολυσχιδής και φωτισμένη προσωπικότητα, αλλά στην πορεία ενημερωθήκαμε ότι η πολιτική του να προσκαλεί τρίτους, από άλλες χώρες, με άλλες οπτικές, διαδρομές και κουλτούρες να κρίνουν την απόδοση των φοιτητών, είναι κάτι που εφαρμόζεται εδώ και 20 χρόνια περίπου στο συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο. Το όφελος για όλους τους συμμετέχοντες, όπως μπορεί να συμπεράνει κανείς, είναι λοιπόν σημαντικό είτε είσαι εξεταστής είτε εξεταζόμενος. Άλλωστε η μετάδοση της γνώσης είναι αμφίδρομη.

Πρόσφατα το γραφείο σας επελέγη μεταξύ εβδομήντα πέντε γραφείων από όλο τον κόσμο, να σχεδιάσει ένα ιδιαίτερο έργο που αφορούσε στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μιας πολυλειτουργικής, υποστηρικτικής εγκατάστασης μουσείων MMF (Multifunctional Museum Facility) της Αγίας Πετρούπολης στην Ρωσία. Τι σημαίνει μια τέτοια επιβράβευση;

Πράγματι. Αρχικά βρεθήκαμε στη sort list των πέντε επικρατέστερων γραφείων και στη συνέχεια επιλεγήκαμε εμείς για τον σχεδιασμό του έργου και προφανώς ήταν πολύ τιμητικό για μας. Οι όποιες βραβεύσεις και διακρίσεις, παρότι δεν είναι αυτοσκοπός, έχουν πάντα σημαντική αξία, πόσο μάλλον όταν προέρχονται από ένα διεθνές πεδίο, όπου ο ανταγωνισμός βρίσκεται σε άλλα επίπεδα. Αντίστοιχες βραβεύσεις έχουμε και για διάφορα άλλα έργα. Οι  τελευταίες αφορούν στους τέσσερις Πύργους κατοικιών και γραφείων στο κέντρο του Βουκουρεστίου, που απέσπασαν πέντε πρώτα διεθνή βραβεία.

Το έργο της Αγίας Πετρούπολης αποτέλεσε επίσης μία μεγάλη πρόκληση, δεδομένου  ότι δεν υπήρχαν συγκεκριμένες προδιαγραφές για το έργο και έπρεπε να τις συντάξουμε εμείς. Το έργο αφορούσε γενικά στην αποκατάσταση, συντήρηση, αποθήκευση και διανομή έργων τέχνης, που βρίσκονται στα μουσεία της Αγίας Πετρούπολης και ιδιαίτερα στο  Hermitage. Όπως για οποιοδήποτε θέμα, όταν σου τίθεται ένα πρόβλημα, ψάχνεις και βρίσκεις τη λύση, στην συγκεκριμένη περίπτωση έπρεπε οι ίδιοι να εντοπίσουμε το «πρόβλημα» και στη συνέχεια να βρούμε την λύση. Μετά να συντάξουμε τις κατάλληλες προδιαγραφές, να προχωρήσουμε στη σύνθεση του βασικού concept του έργου και μετέπειτα στην ολοκλήρωση της μελέτης. Και αυτό ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον. Να σημειώσω πως οι προδιαγραφές εκπόνησης των μελετών σε όλα τα έργα, σύνθετα ή μη, ιδιαίτερα του εξωτερικού, είναι σε εξαιρετικά απαιτητικό και υψηλό αναλυτικό επίπεδο. Τα αντικείμενα που θα φιλοξενούνται στο MMF αποτελούνται κυρίως από ύφασμα, ξύλο, μέταλλο, πίνακες ζωγραφικής και μαρμάρινα γλυπτά, οπότε θα έπρεπε να εντοπίσουμε αρχικά τις πιθανές πηγές μόλυνσης των έργων τέχνης και τον τρόπο αντιμετώπισής των.  Ακόμη και η ανθρώπινη παρουσία, οι θερμοκρασίες και ο φωτισμός αποτελούσαν πιθανή πηγή μόλυνσης.  Έτσι, για την προστασία των έργων τέχνης, πριν προχωρήσουμε στο σχεδιασμό, επιλέξαμε συγκεκριμένα υλικά, επεξεργαστήκαμε τις συνθήκες του περιβάλλοντος σε όλους τους χώρους. Σχεδιάσαμε αυστηρές ειδικές διαδρομές εντός του κτιρίου, που το προσωπικό και οι επισκέπτες θα έπρεπε να ακολουθούν. Κάτι αντίστοιχο ίσχυε και για τον τρόπο μεταφοράς και φορτοεκφόρτωσης των έργων τέχνης και πολλά άλλα.

Την δεκαετία του ‘80, επί δημαρχίας Λαμπρούλη, σας ανατέθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ η εκπόνηση της πολεοδομικής μελέτης της Λάρισας. Πως αντιμετωπίσατε τις δύο αυτές βασικές πολιτιστικές οντότητες, αρχαίο θέατρο και πινακοθήκη ;

Πράγματι, το σχέδιο πόλης που εφαρμόζεται σήμερα στη Λάρισα είναι δική μας μελέτη, η οποία στην πορεία των χρόνων, υπέστη σημαντικές τροποποιήσεις, αλλοιώνοντας τη φιλοσοφία της. Τμήμα της μελέτης αφορούσε και στο Αρχαίο Θέατρο και στην διαμόρφωση πολεοδομικών ρυθμίσεων, ώστε να επιτευχθεί, με ειδικές μελέτες, η απαραίτητη ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής, στην χωροθέτηση της Πινακοθήκης που θα φιλοξενούσε την συλλογή Κατσίγρα, καθώς επίσης και στην λειτουργία της υφιστάμενης πόλης και της επέκτασής της.

Η δική μας πρόταση, σχετικά με το θέατρο, που εντάχθηκε στην μελέτη και η οποία εγκρίθηκε, ήταν να διευρυνθεί ο ευρύτερος χώρος στη συμβολή της Βενιζέλου και της Παπαναστασίου μπροστά στο Θέατρο, αλλά και πέριξ αυτού, ώστε να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί κατάλληλα το μνημείο.  Η μελέτη μας τότε, εκπονήθηκε στο σύνολο της πόλης σύμφωνα με τις δικές μας αντιλήψεις περί πολεοδομίας, κινήθηκε εκτός των προδιαγραφών και κανόνων που θεσπίστηκαν επί υπουργίας Αντώνη Τρίτση και ακολούθησε τις δικές μας προδιαγραφές. Παρά ταύτα εγκρίθηκε, αλλά και επελέγη για να εκπροσωπήσει,  την περίοδο εκείνη,  το ΥΠΕΧΩΔΕ στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Οι πολεοδομικές μελέτες αποτελούν το υπόβαθρο ανάπτυξης των λειτουργιών της πόλης με κύριο στόχο τις κοινωνικές λειτουργίες και την ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων και επαφών. Δυστυχώς όμως τις περισσότερες φορές, μετά τις αδόκιμες παρεμβάσεις και τροποποιήσεις, εκφυλίζεται, σε αμιγώς τεχνικό επίπεδο, και καταλήγει στον καθορισμό και μόνο των οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών.

 Πόσο σημαντική είναι η παρουσία του αρχαίου θεάτρου στην πόλη της Λάρισας ;  

Η ιστορία κάθε τόπου, είναι εξαιρετικά σημαντική για την συνεχή εξέλιξη του πολιτισμού του. Η κατανόηση των αξιών που αποτέλεσαν τους πυλώνες εξέλιξής του, είναι επίσης από τις σημαντικότερες παραμέτρους διαμόρφωσης και του σύγχρονου πολιτισμού. Τα μνημεία, με την κατάλληλη αξιοποίηση, μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν στην διαμόρφωση και στην παραγωγή του σύγχρονου πολιτισμού, ώστε να μην περιορίζονται στο να αποτελούν μόνο σκηνικό φωτογράφισης. Το αρχαίο θέατρο πρέπει να ενταχθεί ενεργά στο σύγχρονο γίγνεσθαι της πόλης και αυτό απαιτεί ενέργειες και παρεμβάσεις, μεταξύ των οποίων και η διεύρυνση του περιβάλλοντα χώρου έμπροσθεν της σκηνής, καθώς και ειδικότερο σχεδιασμό ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής. Περιττό να σημειωθεί, πως τα δομημένα μέτωπα της οδού Βενιζέλου, κατακλύζονται από μια πανσπερμία χρωμάτων και σχημάτων που αισθητικά υποβαθμίζει την περιοχή του αστικού κέντρου και ιδιαίτερα του αρχαίου θεάτρου. Σε κάθε περίπτωση, το θέατρο πρέπει και μπορεί να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος για να ενταχθεί η Λάρισα στο κάδρο των προορισμών. Βέβαια, κάτι τέτοιο απαιτεί, όπως προαναφέρθηκε, ιδιαίτερες και σύγχρονης αντίληψης παρεμβάσεις σε πολεοδομικό επίπεδο αλλά και στην κατάρτιση κανονισμών που θα αφορούν στον εξωραϊσμό των κτιριακών μετώπων, τουλάχιστον της άμεσα ευρύτερης περιοχής, όπως επίσης και ένα σύνολο παρεμβάσεων ανάδειξης του όλου εγχειρήματος.

 Η Λάρισα μπορεί να αποτελέσει προορισμό ;

Πρέπει να συνυπάρξουν μια σειρά από στοιχεία και ενέργειες για να καταστεί ένας τόπος ή μια εγκατάσταση, προορισμός. Στην Ελλάδα, τα βασικά στοιχεία συνήθως που καθιστούν έναν τόπο ως προορισμό, είναι τα σημαντικά μνημεία και η ιστορία τους ή το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον, ιστορικοί οικισμοί και σημαντικές μεγάλης εμβέλειας δραστηριότητες. Σημαντικό επίσης στοιχείο, αποτελεί και η βιωματική εμπειρία του κάθε τόπου, που δεν μπορεί όμως να εξαντλείται στην πληθώρα των bar και των καφετεριών. Η Λάρισα διαθέτει ιστορικά στοιχεία, όπως το αρχαίο θέατρο, την περιοχή του Φρουρίου, τον Πηνειό, κτίσματα της οθωμανικής περιόδου, το συγκρότημα των μύλων Παππά. Αυτά και άλλα ενταγμένα και συνδυαζόμενα με τους κοινόχρηστους χώρους, τις πλατείες σε ένα ενιαίο συντονισμένο σχεδιασμό, μπορούν να αποτελέσουν έναν ισχυρό πόλο έλξης. Όλα αυτά φυσικά θα βελτιώσουν και το βιωματικό επίπεδο των ίδιων των κατοίκων της πόλης.

Μπορεί να συνυπάρξει ένα αρχαίο μνημείο, όπως το αρχαίο θέατρο, με την σύγχρονη αρχιτεκτονική ;  

Σε όλους τους πολιτισμούς, προηγμένους ή όχι, η αρχιτεκτονική είναι μια από τις κυριότερες εκφράσεις τους. Σήμερα όχι μόνον μπορούμε, αλλά οφείλουμε να αποτυπώσουμε τον δικό μας σύγχρονο πολιτισμό, μέσα και από την αρχιτεκτονική, ώστε στο μέλλον να αποτελέσει μια από τις ψηφίδες του ιστορικού μωσαϊκού. Εδώ και κάποιες δεκαετίες, διανύουμε μια περίοδο, όπου η αρχιτεκτονική και όχι μόνον, δεν ακολουθεί συγκεκριμένους ρυθμούς. Υπάρχουν ήδη σύγχρονες αρχιτεκτονικές δημιουργίες με εντελώς διαφορετική προσέγγιση, αλλά εξίσου αξιόλογες. Προφανώς, η αρχιτεκτονική δεν είναι μόνον το εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου. Η λειτουργικότητα για την χρήση που σχεδιάζεται, αποτελεί το πρώτο μέλημα του αρχιτέκτονα. Να σημειωθεί, ότι ο σχεδιασμός ενός κτιρίου ή χώρου, ο τρόπος προσέγγισής του, οι διαστάσεις του στο επίπεδο και στον χώρο, οι αναλογίες, επηρεάζουν σημαντικά τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό συνυπάρχουν η ψυχολογία, η εργονομία, η ποίηση, η αισθητική, το φως, η σκιά, το χρώμα, η ύλη. Είναι όλα εκείνα, που σε συνδυασμό με την γνώση της ιστορίας και το αντίστοιχο υπόβαθρο παιδείας του αρχιτέκτονα, θα του δώσουν τη δυνατότητα και το δικαίωμα να σχεδιάσει ένα σύγχρονο έργο δίπλα σε ένα μνημείο.

Ποια είναι η άποψή σας ως προς την χωροθέτηση της Πινακοθήκης στην Νεάπολη που στεγάζει την δωρεά της συλλογής έργων τέχνης Κατσίγρα;  

Μια πόλη έως 200.000 κατοίκους είναι, κατά τους αρχαίους μας προγόνους και όχι μόνον, η ιδανική πόλη από άποψη μεγέθους. Μια τέτοια πόλη, οφείλει να έχει ένα και μόνο εύρωστο λειτουργικά κέντρο. Στο κέντρο μιας τέτοιας πόλης, θα πρέπει να εξασφαλίζεται μια σημαντική όσμωση λειτουργιών και χρήσεων. Οικιστικές, εμπορικές, διοικητικές, πολιτιστικές, είναι από τις βασικές χρήσεις, ώστε να δημιουργηθεί ένα πολυλειτουργικό δυνατό κέντρο, το οποίο καθίσταται επισκέψιμο για όλο το ηλικιακό και οικονομικό φάσμα των πολιτών και μέσα από την επισκεψιμότητα και χρήση του συμβάλλει στην βελτίωση και του βιοτικού επιπέδου και της παιδείας των κατοίκων. Υπ΄ αυτή την έννοια, η πρότασή μας, που ενσωματώθηκε και εγκρίθηκε στην τότε μελέτη, ήταν να χωροθετηθεί η Πινακοθήκη στα κτίρια του Μύλου Παππά. Η άποψη τότε του Δήμου, ήταν διαφορετική, μια διαφορά απόψεων που είχε δημιουργήσει και τις αντίστοιχες αντεγκλήσεις. Κάτι άλλωστε αντίστοιχο συνέβη και όταν είχαμε ορίσει το δίκτυο των πεζοδρόμων, που ήταν όμως σε συνδυασμό και με μια σειρά άλλων επιλογών, που στη συνέχεια τροποποιήθηκαν ή καταργήθηκαν.

Γενικά, ότι σχετίζεται με τον πολιτισμό και την γνώση, πρέπει να είναι εύκολα και άμεσα προσβάσιμο, κοντά και με άλλες χρήσεις, ώστε να είναι επισκέψιμο και χωρίς προγραμματισμό. Η χωροθέτησή του δεν μπορεί παρά να είναι στην καρδιά της πόλης. Παρά ταύτα ο Δήμος τροποποίησε αργότερα την μελέτη χωροθετώντας την Πινακοθήκη στην περιφέρεια της πόλης, στερώντας από το κέντρο μια σημαντική οντότητα πολιτισμού. Προφανώς η δημιουργία στην συνέχεια ενός ιδιαίτερου χώρου πολιτισμού στο συγκεκριμένο συγκρότημα, είναι ιδιαίτερα επιτυχής και νομίζω ότι αγκαλιάστηκε και από το σύνολο των πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια, ο όρος minimal έχει μπει στην ζωή μας. Είναι ένας όρος που ταιριάζει στην Ελλάδα, στον χώρο της αρχιτεκτονικής ;  

Αρχικά, υπό μία έννοια, ο όρος αυτός στην αρχιτεκτονική χαρακτήριζε την σύγχρονη ιαπωνική αρχιτεκτονική, στην συνέχεια έγινε παγκόσμιος όρος. Θα χρησιμοποιούσα έναν αντίστοιχο ελληνικό όρο που, κατά την άποψή μου, εκφράζει καλύτερα την συγκεκριμένη αντίληψη, τουλάχιστον στον δικό μας δυτικό πολιτισμό. Ο όρος «λιτό» είναι ένας δόκιμος όρος που χαρακτηρίζει την όποια βιωματική προσέγγιση απαλλαγμένη από το περιττό. Ένας λιτά σχεδιασμένος κτιριακός όγκος ή χώρος δεν σημαίνει ότι είναι καλύτερης αρχιτεκτονικής από ένα μη λιτό. Το βέβαιο όμως είναι, ότι ο πρώτος εντάσσεται σε ένα επίπεδο αντίληψης και ερμηνείας του γίγνεσθαι απαλλαγμένου από πολλά στοιχεία, όπου τον κυρίαρχο ρόλο έχει η ίδια η προσωπικότητα του χρήστη του συγκεκριμένου κτιρίου ή χώρου.

Ένα σύνηθες ερώτημα σε έναν δημιουργό : ποιο είναι το αγαπημένο σας έργο;

Σε ότι με αφορά, δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο τέτοιο έργο. Κάθε έργο, μικρό ή μεγάλο, σύνθετο ή εξαιρετικά σύνθετο, έχει την δική του μοναδική αξία. Κάθε concept που δημιουργείται και ολοκληρώνεται, αποτελεί μια διαφορετική προστιθέμενη εμπειρία. Για να πας στο επόμενο, χρειάζονται όλες οι εμπειρίες, ανατρεπτική διάθεση και οπωσδήποτε το συναίσθημα. Όλα αυτά συνθέτουν ένα δυναμικό εξελισσόμενο υπόβαθρο γνώσεων και αυτό στο τέλος είναι ένα σημαντικό όφελος.

Έχετε τελειώσει τα μαθητικά σας χρόνια στην Λάρισα. Ποια είναι σήμερα η σχέση σας με την πόλη και ενώ έχετε σχεδιάσει σημαντικά έργα στην Ελλάδα και σε διάφορες χώρες του κόσμου, στην Λάρισα όμως δεν δραστηριοποιείστε

Επισκέπτομαι την Λάρισα συχνά για προσωπικούς οικογενειακούς λόγους. Η αλήθεια είναι, πως η επαφή μου με την πόλη γενικότερα είναι περιορισμένη έως ελάχιστη. Παρά ταύτα κάθε φορά που την επισκέπτομαι, μου δίνει ιδιαίτερη χαρά. Τώρα σχετικά με τις δραστηριότητες, με εξαίρεση δύο μικρών έργων που έχω σχεδιάσει αρκετά χρόνια πριν, δεν προέκυψε κάτι περαιτέρω. Πιστεύω πάντως, πως η πόλη δικαιούται και πρέπει να αποκτήσει αρχιτεκτονικό έργο και θεωρώ ότι υπάρχουν ικανοί αρχιτέκτονες στην Λάρισα, να το παράξουν. Βέβαια, αυτό εξαρτάται και από τους στόχους και τις απαιτήσεις των εργοδοτών και εν γένει των επενδυτών, οι οποίοι θα επιδιώξουν να έχουν ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό έργο, είτε αυτό είναι οικιστικό, είτε επαγγελματικό. Να επισημάνω επίσης, ότι ένα αρχιτεκτονικά ενδιαφέρον έργο δεν είναι απαραίτητο να κοστίζει περισσότερο από ένα απρόσωπο ιδίου μεγέθους και χρήσης. Τουναντίον, το όφελος από ένα μελετημένο ιδιαίτερο έργο αυξάνεται μέσω της υπεραξίας που δημιουργεί η ίδια η αρχιτεκτονική του.

Είναι τα Μουσεία σημαντική κατηγορία έργων ;  

Ναι είναι. Το γεγονός ότι εκθέτουν παρελθόντες ή και σύγχρονους πολιτισμούς, τα καθιστά εξαιρετικά ιδιαίτερα έργα. Για να σχεδιάσεις ένα μουσείο, οφείλεις μεταξύ των άλλων, να γνωρίσεις καλά και τον πολιτισμό που θα εκτεθεί σ΄ αυτά. Να κατανοήσεις τις αξίες που στάθηκαν αφορμή για την δημιουργία των όποιων εκθεμάτων. Με δεδομένο, ότι οι ανθρώπινες αξίες παραμένουν οι ίδιες εδώ και αιώνες, μπορείς και οφείλεις να συγκρίνεις το μέγεθός τους με τις αντίστοιχες σημερινές. Ο πολιτισμός εκφυλίζεται και παρακμάζει όταν εκφυλίζονται οι αξίες. Για παράδειγμα, όταν κληθήκαμε να εκπονήσουμε την μουσειογραφική μελέτη του Μουσείου Πατρών, του οποίου είχαμε πάρει το πρώτο βραβείο στον Διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, μεταξύ των άλλων περιελάμβανε και τον σχεδιασμό της Νεκρόπολης. Τότε, πριν τον συγκεκριμένο σχεδιασμό, μελετήσαμε γενικά τα περί θανάτου, το τελετουργικό της ταφής στους προηγούμενους πολιτισμούς της εποχής. Διαπιστώσαμε μια σειρά παρόμοιων αντιλήψεων, π.χ. η πορεία προς τον Άδη ήταν λευκή. Λευκό φως. Ήταν κάτι που χρησιμοποιήσαμε στον σχεδιασμό μας, ώστε να δημιουργήσουμε την κατάλληλη ατμόσφαιρα σεβασμού κατά την είσοδο στην συγκεκριμένη Αίθουσα.

Η κατανόηση των αξιών του θανάτου, εξασφαλίζει την κατανόηση των αξιών της ζωής. Όπως αντίστοιχα, η παρουσία της σκιάς αναδεικνύει το φως. Παρά το γεγονός ότι το μέγεθος της αξίας του φωτός είναι πέραν κάθε εκτίμησης,  χωρίς σκιές δεν δημιουργείται ατμόσφαιρα. Στον αντίποδα, όταν υπερφωτίσεις τα αντικείμενα ή τις καταστάσεις, χάνουν από τη μαγεία τους. Μια επισήμανση που δανείζομαι από το βιβλίο του Τανιζάκι “το εγκώμιο της σκιάς”.

Τελευταία έχει υλοποιηθεί μια παρέμβαση στην συγκεκριμένη περιοχή του Φρουρίου, με την τοποθέτηση σκιάστρων. Υπήρξαν αντικρουόμενες απόψεις. Ποια είναι η άποψή σας;

Η περιοχή του Φρουρίου αποτέλεσε και αποτελεί την ακρόπολη της πόλης. Αμυντικοί λόγοι επέβαλαν βασικά την συγκεκριμένη χωροθέτηση, ώστε να εξασφαλίζεται και η δυνατότητα πανοραμικής οπτικής. Θεωρώ, ότι με την συγκεκριμένη παρέμβαση και με το μεγάλο πλήθος των μεταλλικών υποστυλωμάτων, δημιουργείται μια τουλάχιστον σύγχυση στην ελεύθερη και ανεμπόδιστη θέα του ορίζοντα. Τέτοιου είδους σκίαση, χωρίς όμως υποστύλωση, χρησιμοποιείται στον δομημένο ιστό των πόλεων που έχουν υψηλές θερμοκρασίες, π.χ. στην Σεβίλλη. Σε ένα ελεύθερο χώρο, όπως το Φρούριο, η δενδροφύτευση φυλλοβόλων δέντρων είναι η πλέον ενδεδειγμένη ενεργειακά και η πλέον οικολογικά επιτυχημένη παρέμβαση.

Ποια έργα σχεδιάζετε αυτή την περίοδο ;

Είναι μια σειρά έργων, που άλλα βρίσκονται στο επίπεδο του  concept design και άλλα που εξελίσσεται η κατασκευή τους και απαιτούν την υποστήριξή μας. Τα πιο πρόσφατα στην Ελλάδα είναι δύο Wellness Resorts και βίλες στην Ρόδο και ένα στην Λακωνία με ειδικές προδιαγραφές πέντε και πέντε plus αστέρων, που ορισμένες από αυτές καλύπτουν ήδη τις απαιτήσεις που προέκυψαν λόγω της πανδημίας, τρεις υπόσκαφες βίλες στην Κέα, το Νέο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης. Στο Βουκουρέστι ολοκληρώνονται τέσσερις πύργοι που, όπως προανέφερα, απέσπασαν διεθνή πρώτα βραβεία. Στο στάδιο ολοκλήρωσης βρίσκεται  η μελέτη πολυτελών διαμερισμάτων και βιλών συνολικής επιφάνειας 48.800,00 τ.μ. Επίσης σε εξέλιξη, βρίσκεται η μελέτη ενός συγκροτήματος διαμερισμάτων και καταστημάτων συνολικού εμβαδού 200.000,00 τ.μ.

Πόσο επιβαρύνει το κόστος της μελέτης, ένα έργο ;

Για οποιαδήποτε κατασκευή, μια ολοκληρωμένη και ποιοτική μελέτη εξασφαλίζει την ποιότητα κατασκευής, την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, καθώς και την τήρηση της προεκτιμώμενης συνολικής δαπάνης του έργου. Σημαντικό επίσης είναι να σημειωθεί, ότι ένα ποιοτικά κατασκευασμένο έργο, απαιτεί μικρότερες δαπάνες συντήρησης στον χρόνο. Στην περίπτωση δε, που το έργο από αρχιτεκτονικής άποψης έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και προβάλλει συγκεκριμένη ταυτότητα, δημιουργεί εκ των πραγμάτων σημαντική υπεραξία στην όποια αξιοποίησή του. Οι άρτιες, οργανωμένες και συντονισμένες μελέτες, είναι προφανές, ότι έχουν μεγαλύτερο κόστος από τις απλουστευμένες.  Εκτιμώντας όμως όλα τα ανωτέρω, η αθροιστική δαπάνη ενός ποιοτικά υλοποιημένου έργου, είναι αντίστοιχη με εκείνη ενός συνηθισμένου απρόσωπου έργου.

Τι είναι για σας η αρχιτεκτονική ;

Η συμμετοχή σε ένα συνεχή σχεδιασμό διαφόρων έργων, συσσωρεύει εμπειρίες που συμβάλλουν και στην δημιουργία μιας ενδιαφέρουσας καθημερινότητας. Η αρχιτεκτονική είναι μια επιστήμη δισυπόστατη, ανθρωπιστική και εφαρμοσμένη.

Για μένα αποτελεί μια ατέρμονη γοητευτική διαδρομή.

Η Bobotis+Bobotis Architects, με έδρα την Αθήνα, ιδρύθηκε από τους αρχιτέκτονες Θεοφάνη Μπομπότη και Λουκά Μπομπότη. Εκπονεί μελέτες δημοσίων και ιδιωτικών έργων, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παρέχει υπηρεσίες αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, συντονισμού και επίβλεψης, σε σημαντικά σύνθετα έργα, πολλά εκ των οποίων έχουν δημοσιευτεί στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες του κόσμου. Πολλά επίσης από τα έργα έχουν βραβευθεί και διακριθεί σε πανελλαδικούς και διεθνείς διαγωνισμούς. Η Αρχιτεκτονική της Bobotis+Bobotis Architects, χαρακτηρίζεται από μια σύγχρονη αντίληψη ως προς την λειτουργία – τεχνολογία και αισθητική, δημιουργώντας ιδιαίτερα Landmark έργα – www.bobotisarchitects.com

Ορισμένα από τα έργα :

• Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, «Ελευθέριος Βενιζέλος»: Επεκτάσεις και συνολική εσωτερική αναδιαμόρφωση
• Διεθνής Αερολιμένας Θεσσαλονίκης, «Μακεδονία»: Επέκταση και συνολική Αναδιαμόρφωση υφιστάμενου αεροσταθμού.
• Συγκρότημα Πύργων κατοικιών & γραφείων, Βουκουρέστι.
• Πύργος 36 ορόφων – ξενοδοχείο 5*, Λεμεσός.
• Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου & Υπαίθριου Αμφιθεάτρου.
• Ξενοδοχείο 6* στη Ρόδο.
• Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών.
• Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων.
• Ειδικό κτίριο υποστήριξης Μουσείων, Αγία Πετρούπολη (Ρωσία).
• Κτίρια εμπορευματικού πάρκου στο Θριάσιο πεδίο (Αθήνα).
• Εμπορευματικός σταθμός Τρέντο Ιταλίας.
• Πύργος Ελέγχου Νέου Λιμένα, Ντόχα Κατάρ.
• Οικισμός πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων και Εμπορικό κέντρο, Βουκουρέστι.
• Εμπορικό κέντρο – Ξενοδοχείο, Αλεξάνδρεια Αιγύπτου.
• Σταθμός κρουαζιερόπλοιων, Ντόχα Κατάρ.
• Διαμόρφωση Αστικού κέντρου, Άργος.
• Πανεπιστημιακά κτίρια, Λευκωσία Κύπρος.
• Έπαυλης στη Βηρυτό, Λίβανο.
• Αθλητικό κέντρο, Παντελερία Ιταλία.
• Data Centers, Μολδαβία και Καζακστάν.
• Τράπεζες, Βιομηχανικές και Αθλητικές εγκαταστάσεις, Εμπορικά και Συνεδριακά κέντρα, Κτίρια Γραφείων, Βίλλες κ.α.
• Σκάφη αναψυχής (Mega Yachts)

Φωτογραφίες: Βαλεντίνα Ουσταμπασίδη