Το σημείο της ποιοτικής διαφοράς

Της Εύης Μποτσαροπούλου

Άνοιξη του 1998 και σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ ο Καθηγητής Ποινικού Δικαίου Ιωάννης Μανωλεδάκης μας εισάγει στις γενικές έννοιες του Ποινικού Δικαίου. Μας αναλύει το άρθρο 44 ΠΚ περί υπαναχώρησης και αναφέρεται στο σημείο της ποιοτικής διαφοράς, το χρονικό και ποιοτικό σημείο δηλαδή, όπου έχει επέλθει η αλλαγή της αντικειμενικής κατάστασης και από το οποίο δεν μπορείς πλέον, ακόμη και να θες, να επιστρέψεις στο status quo ante….

Είναι το σημείο που το εν λόγω σημείο ανάβει ένα λαμπτήρα, κατά τα καρτούν, στον εγκέφαλο και αλλάζει την οπτική μου απέναντι στα πράγματα…

Έκτοτε, αυτό το σημείο της ποιοτικής διαφοράς το έχω σκεφτεί άπειρες φορές κάνοντας αναγωγές στον πραγματικό κόσμο, στις ανθρώπινες σχέσεις, κοινωνικές και προσωπικές. Αυτό που εξακολουθεί να με συγκλονίζει είναι το πόσο συχνό και εύκολο είναι ο άνθρωπος να μην αντιλαμβάνεται ή να κάνει πως δεν αντιλαμβάνεται πως αυτό το σημείο έχει ήδη επέλθει, οπότε επιτέλους πρέπει να το παραδεχτεί και να πάρει μια θέση απέναντι στον εαυτό του και απέναντι στα πράγματα.

Για πόσο καιρό μπορεί κάποιος, άραγε, να ισορροπεί ακριβώς στο σημείο της ποιοτικής διαφοράς, φλερτάροντας με το μετά και νιώθοντας την ασφάλεια ότι μπορεί να επιστρέψει στο πριν; Κι αν κάποιος βρίσκεται παρατεταμένα και καθ΄ επανάληψη σε αυτό το σημείο λεπτής ισορροπίας, δεν αναιρείται η ίδια η έννοια του σημείου αφού πλέον πρόκειται για νέα παγιωμένη κατάσταση και συνήθεια;

Αν είσαι συνέχεια στην άκρη του γκρεμού και κρυφοκοιτάς κάτω τη θάλασσα που σε δελεάζει να βουτήξεις, κάποια στιγμή ή θα γλιστρήσεις κατά λάθος ή θα το πάρεις απόφαση και θα βουτήξεις. Αυταπατάσαι ότι μπορείς να πας πίσω. Γιατί και πίσω να πας, να οπισθοχωρήσεις και να υπαναχωρήσεις, αυτό στο οποίο θα επιστρέψεις θα είναι και πάλι κάτι καινούργιο· είναι αυτό το νέο παλιό, που υπολείπεται του παλιού και ακόμη περισσότερο του νέου που δεν το τόλμησες ποτέ. Και συ έχεις κάνει μια τρύπα στο νερό.

Σε ένα τέτοιο κοινωνικό και πολιτικό μεταίχμιο βρισκόμαστε και απορώ πως ακόμη πιστεύουμε ότι μπορούμε να υπαναχωρήσουμε από δική μας βούληση και η πράξη μας να μείνει ατιμώρητη που λέει και το άρθρο 44 του ΠΚ…

Το ανθρώπινο ον έχει μόνιμα την τάση να ματαιοπονεί και να πιστεύει ότι δύναται να επιστρέψει στην προτέρα κατάσταση, παρόλα τα λάθη – για να το πούμε κομψά – που επιλέγει να κάνει. Ο νεοέλληνας δε, το έχει, θεωρεί, αναγάγει σε επιστήμη να μένει ατιμώρητος.

Και δεν αναφέρομαι φυσικά στο αν τιμωρηθεί ή όχι ο Λιγνάδης, αν το πειθαρχικό του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών θα τιμωρήσει τον Κούγια ή το κοινωνικό σύστημα τον αποβάλλει για τους «επαγγελματίες ομοφυλόφιλους» και για πολλά άλλα, αν ο Μητσοτάκης θα τιμωρήσει σε παραίτηση την Μενδώνη, αν ο Σύριζα τιμωρηθεί στις επόμενες εκλογές μετά την πολιτική εκμετάλλευση του metoo και τα hashtag ΝΔ Παιδεραστές, αν θα τιμωρηθούν αυτοί που ξέραν και δεν μίλαγαν, αν… αν… αν ήτανε οι μπάμιες κρουασάν που λέει και το τραγούδι ενός άλλου Μητσοτάκη, του Δημήτρη, και των Ευδαιμόνων…

Το θέμα είναι ότι κοινωνική και πολιτική κατάσταση που βιώνουμε τις τελευταίες μέρες, με αποκορύφωμα τη χθεσινή αντιπαράθεση στη Βουλή, περιλαμβάνει τόσα πολλά μεμονωμένα, ασύνδετα και συνδεόμενα φλερτ σε σημεία ποιοτικής διαφοράς… που δεν επέρχονται για να δημιουργηθεί το νέο zeitgeist της ελληνικής κοινωνίας. Παράλληλα, μετά την τροπή που έχει πάρει το ελληνικό metoo δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε αυτά που ξέραμε ή δεν ξέραμε, κατά το κυρίαρχο ερώτημα των ημερών «ποιος τελικά ήξερε;».  Η κατάσταση έχει ξεφύγει εντελώς πολιτικά, ηθικά, επικοινωνιακά· έχει πυροδοτήσει ένα απίστευτο λαϊκισμό που δεν είναι καν καινούργιος και αυτό τον κάνει ακόμη πιο σιχαμερό και επικίνδυνο από το παλιό…

Και όσο σαν κοινωνία δεν παίρνουμε την απόφαση να βουτήξουμε και παραμένουμε αναποφάσιστοι σε δήθεν σημεία ποιοτικής διαφοράς που νομίζουμε ότι τα ελέγχουμε και ότι δεν θα επέλθουν, κινδυνεύουμε να γλιστρήσουμε, και ως γνωστόν όποιος γλιστράει πέφτει και χτυπάει…