Εμβόλια έναντι του SARS-CoV 2 στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό

Του Θωμά Ρετσιάνη, Μαιευτήρα – Γυναικολόγου

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί πάνω από 131 εκατομμύρια περιπτώσεις COVID-19 που έχουν οδηγήσει σε πάνω από 2,8 εκατομμύρια θανάτους.

Στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί περίπου 82.000 περιπτώσεις COVID-19 στην εγκυμοσύνη.

Η εγκυμοσύνη φαίνεται πως αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσο και ειδικότερα για :

1.εισαγωγή στην ΜΕΘ

2.μηχανική υποστήριξη της αναπνοής

3.θάνατο

Επιπρόσθετα , η COVID -19 αυξάνει τον κίνδυνο για επιπλοκές στην κύηση όπως είναι ο πρόωρος τοκετός.

Ποιες έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν βαριά;

1. BMI >35 ( δηλαδή αυξημένος δείκτης μάζας σώματος , παχυσαρκία)
2. Σακχαρώδης διαβήτης
3. Υπερτασικές διαταραχές ( υπέρταση , προεκλαμψία )
4. Αυξημένη ηλικία εγκύου
5. Φυλετική -εθνική καταγωγή

Από τα μέχρι σήμερα δεδομένα φαίνεται πως η νόσος δεν αυξάνει τις αποβολές 1ου τριμήνου, δεν επηρεάζει δυσμενώς την ανάπτυξη του εμβρύου και δεν αυξάνει το ποσοστό του ενδομήτριου θανάτου. Παρόλα αυτά αυξάνεται το ποσοστό εισαγωγής του νεογνού στη μονάδα νεογνών , κυρίως λόγω προωρότητας. Η κάθετη μετάδοση του ιού (  από την μητέρα στο έμβρυο ) δεν είναι συνηθισμένη και δεν ανιχνεύεται συχνά ο ιός στο αμνιακό υγρό, στο αίμα του ομφαλίου λώρου και στον ρινοφάρυγγα του νεογνού.

Επιπλέον, ο θηλασμός δε φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης στο νεογνό , με τον βαθμό της παθητικής ανοσίας που επιτυγχάνεται μέσω του θηλασμού να είναι προς το παρόν άγνωστος.

Εμβόλια SARS- CoV 2 : Όφελος – κίνδυνος και συστάσεις

Oι CDC (Centers for Disease Control and prevention) , ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) και SMFM (Society for Maternal-Fetal Medicine) υποστηρίζουν με γενική δήλωση πως οι έγκυες και οι θηλάζουσες γυναίκες δεν θα πρέπει να αποκλείονται από την χορήγηση των εμβολίων.

Ας δούμε αναλυτικότερα για την ασφάλεια των εμβολίων COVID στην εγκυμοσύνη :

1. Οι κλινικές μελέτες δεν συμπεριέλαβαν έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες , ως εκ τούτου η ασφάλεια των εμβολίων σε αυτόν τον πληθυσμό είναι κατά μεγάλο μέρος άγνωστη.
2. Μερικές έγκυες ( διαπιστώθηκε η κύηση στην πορεία της έρευνας) συμμετείχαν στις κλινικές δοκιμές , αλλά δεν έχουμε γνωστοποιημένα ακόμα αποτελέσματα ( χωρίς ωστόσο να φαίνεται προς προκύπτουν θέματα σχετικά με την ασφάλεια του εμβολίου).
3. Από τα μέσα Φεβρουαρίου 2021 η Pfizer έχει συμπεριλάβει σε κλινική μελέτη υγιείς έγκυες γυναίκες ( 4000 γυναίκες , 24-34 εβδομάδες κύησης ) με στόχο να διαπιστωθεί η ασφάλεια , ανοχή και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου.
4. Στις μελέτες αναπτυξιακής και αναπαραγωγικής τοξικότητας ( DART studies) δεν φάνηκαν παρενέργειες τόσο στην γυναικεία αναπαραγωγική λειτουργία όσο και στην ανάπτυξη του εμβρύου.

Επομένως , συζητώντας το όφελος και τον κίδυνο του εμβολιασμού στην εγκυμοσύνη πρέπει να δούμε τα εξής:

1. Την δυνατότητα πρόληψης της COVID -19 και των σοβαρών επιπλοκών της.
2. Την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων στον υπόλοιπο πληθυσμό.
3. Την πιθανότητα για προαγωγή παθητικής ανοσίας.
4. Την έλλειψη κλινικών δεδομένων όσον αφορά στον κίνδυνο του εμβρύου.
5. Τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου.

Στον θηλασμό υπάρχει πιθανό όφελος από αντισώματα που μεταφέρονται με το μητρικό γάλα στο νεογνό και δεν έχει αναγνωριστεί έως τώρα κάποιος μηχανισμός βλάβης για το παιδί.  Έτσι , το CDC και άλλοι επιστημονικοί οργανισμοί ( Academy of Breastfeeding Medicine κ.α. ) ενθαρρύνουν τον θηλασμό σε περίπτωση εμβολιασμού.

Από πολύ πρόσφατη μελέτη φαίνεται πως τα αντισώματα που αναπτύσσονται μετά τον εμβολιασμό στις έγκυες γυναίκες είναι ποσοτικά αντίστοιχα με αυτά του γενικού πληθυσμού ( άρα παρόμοια ανοσο-απάντηση) και περισσότερα από αυτά που αναπτύσσονται μετά από φυσική λοίμωξη . Προκύπτει τέλος πως ανιχνεύονται αντισώματα στο αίμα του ομφάλιου λώρου , καθώς και στο μητρικό γάλα.

Είναι καλό επίσης να αναφερθεί πως οι επιστημονικές εταιρείες και οργανισμοί σε Ευρώπη και ΗΠΑ δεν συστήνουν να γίνεται τεστ κύησης πριν τον εμβολιασμό , καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις για βλάβες στο έμβρυο και δεν υπάρχει γνωστός μηχανισμός που να συσχετίζει  ικανοποιητικά το εμβόλιο (mRNA) με πρόβλημα στην γονιμότητα και την αναπαραγωγή. Αν μετά την πρώτη δόση διαπιστωθεί κύηση ,αφήνεται στην έγκυο γυναίκα η δυνατότητα απόφασης καθυστέρησης της επαναληπτικής δόσης μετά τις 12 εβδομάδες κύησης.

Συμπέρασμα- συστάσεις

Πρέπει να υπάρχει λεπτομερής ενημέρωση της εγκύου ή της θηλάζουσας για τα

-μέχρι τώρα δεδομένα για τον κίνδυνο που έχει η ίδια και το έμβρυο ή νεογνό από την νόσο καθώς και για τα

-μέχρι τώρα δεδομένα για το εμβόλιο ( αποτελεσματικότητα , ασφάλεια , παρενέργειες σε μητέρα και παιδί).

Στην συναπόφαση για τον εμβολιασμό πρέπει να ληφθεί υπόψιν ο

-εξατομικευμένος κίνδυνος έκθεσης στον ιό και μόλυνσης ( πχ επαγγελματίες υγείας ) και ο

– εξατομικευμένος κίνδυνος βαρύτητας νόσησης ( παράγοντες κινδύνου- συννοσηρότητες  ) , όπως κατέληξε πρόσφατα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας .

Θωμάς Ρετσιάνης

Μαιευτήρας – Γυναικολόγος

Πηγές :  WHO , CDC , ACOG , RCOG , AJOG , SMFM , ABM

* Η παρούσα δημοσίευση γίνεται για λόγους ενημέρωσης του κοινού , βασίζεται σε δημοσιευμένα βιβλιογραφικά δεδομένα και δεν υποκαθιστά την ιατρική διάγνωση και εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή. Ειδικά στο θέμα της πανδημίας και του εμβολιασμού, καθημερινά προκύπτουν νέα δεδομένα και οι συστάσεις ενδέχεται να τροποποιηθούν.