Η Λάρισα του Απόστολου Καλογιάννη: “Η πορεία μου, η Λάρισα”

Ο Δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης, επί δεύτερη συνεχόμενη θητεία, είναι ένας άνθρωπος βαθιά πολιτικοποιημένος. Μετά την αντιδικτατορική του δράση ως φοιτητής στα χρόνια της Χούντας, με την εγκατάστασή του στη Λάρισα συμμετείχε ενεργά το πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της πόλης. Επιστέγασμα της διαδρομής του αποτελεί το σημερινό του αξίωμα ως Δήμαρχος Λαρισαίων.

Άνθρωπος με ευρεία μόρφωση και κουλτούρα, στήριξε την κοινωνική του αντίληψη στις συνέργειες και τις συνεργασίες τόσο στην επαγγελματική όσο και στην πολιτική καριέρα.

Συνέντευξη στην Εύη Μποτσαροπούλου

Στην πολύωρη συζήτηση μας στο γραφείο του στο Δημαρχείο της πόλης, μίλησε για όλα όσα τον διαμόρφωσαν, για την πορεία του, για τη δική του Λάρισα.

Σκιαγραφεί την εξέλιξη της πόλης μέσα στα τελευταία 50 χρόνια και παρατηρεί τις αλλαγές στην κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική κουλτούρα των Λαρισαίων. Μας μεταφέρει εικόνες της Λάρισας των νεανικών χρόνων και από τα Δημοτικά Συμβούλια της δεκαετίας του ’80… «Πως να ξεχάσεις τις παρέες» αναρωτιέται αναφερόμενος σε όλα όσα του λείπουν από την παλιά Λάρισα.

Η συζήτησή μας κλείνει με το πως φαντάζεται τη Λάρισα στα επόμενα 50 χρόνια… «Τα οράματα Εύη, στους προοδευτικούς ανθρώπους, πρέπει να έχουν και αποτελέσματα»…

Κύριε Δήμαρχε, έχετε πει πολλές φορές ότι η περίοδος της χούντας σας διαμόρφωσε ως άνθρωπο και ως πολιτικό. Συνεχίζετε να αισθάνεστε την επίδραση μέχρι σήμερα;

Η ένταξη μου στους αγώνες της εποχής διαμόρφωσε την προσωπικότητά μου και την κοινωνική μου αντίληψη. Δεν μπορώ να αφίσταμαι πλέον της κοινωνικής δραστηριότητας για διεκδικήσεις, για καλύτερη ποιότητα ζωής, για ελευθερία, δεδομένου ότι για αυτά ακριβώς τα ζητήματα κάποτε, ως νέος, κινδύνεψα και έθεσα στη μυλόπετρα την ίδια μου τη ζωή. Όλη η χρονιά εκείνη, όλο το ’73 από τον Φλεβάρη μήνα που ήταν οι φοιτητικές εκλογές, οι οποίες είχαν απαγορευτεί, ήταν γεμάτη γεγονότα. Γίνονταν συνελεύσεις των φοιτητών και διαδηλώσεις, η Ασφάλεια προχωρούσε συνέχεια σε συλλήψεις, κρατήσεις, απειλές, ξύλο… Το Πολυτεχνείο ήταν η κορύφωση αυτής της διαδικασίας.

Θυμάμαι για παράδειγμα τις Απόκριες του ’73. Τότε όλος ο κόσμος στην Αθήνα μαζευόταν στην Πλάκα για βόλτα και εμείς εκεί είχαμε στήσει διαδήλωση με συνθήματα κατά της Χούντας. Για μένα τότε ήταν η πρώτη μου σύλληψη, μου την είχαν στημένη στο Σύνταγμα…

Όλα αυτά σε διαμόρφωναν, σε έστελναν στην απέναντι πλευρά, αν είχες έστω και στοιχειώδη κοινωνική ευαισθησία. Αυτό ήταν που διαμόρφωσε την μετέπειτα πορεία μου. Το Πολυτεχνείο μέχρι σήμερα θεωρώ πως ήταν η κορυφαία στιγμή της ζωής μου… Η συμμετοχή μου στον αντιδικτατορικό αγώνα, η δραστηριότητά μου μέσα στο Πολυτεχνείο, οι 20 μέρες που κρυβόμουν γιατί με έψαχναν, δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα που δεν με άφηνε και δεν με αφήνει μια ολόκληρη ζωή να ξεφύγω από αυτή.

Αυτό ήρθε ως αποτέλεσμα μιας διαπαιδαγώγησης που υπήρχε από τα μαθητικά χρόνια. Είχα σπουδαίους δασκάλους, που σε περίοδο Χούντας, το 1967, δίδασκαν Σολωμό, «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Μιλούσαν για μια άλλη ανάγνωση της Ιστορίας. Ο Βασίλης Λιαπής, ο αείμνηστος Βαγγέλης Καραμπάτσας, φωτισμένοι δάσκαλοι, επέδρασαν καταλυτικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μου. Στη συνέχεια στο πανεπιστήμιο, βρέθηκα σε περιβάλλον που με ώθησε σε εκείνο το κομμάτι της κοινωνίας που αγωνίζονταν για αυτά τα ιδανικά.

Όταν όλο αυτό το έχεις από τα δεκαπέντε σου, δεν μπορείς να ξεφύγεις. Αυτό είσαι.

Υπάρχει μεγάλη διαφορά με το σήμερα; Αν, πώς και κατά πόσο οι νέοι άνθρωποι που δεν έζησαν τέτοια γεγονότα στην Ελλάδα και δη στη Λάρισα έχουν πολιτική και κοινωνική αντίληψη;

Η διαφορά με το σήμερα είναι ότι τότε, ο ελεύθερος χρόνος μας είχε άλλα στοιχεία, είχε άλλη ποιότητα. Ο κινηματογράφος… Θυμάμαι την «Αλκιονίδα» και το «Στούντιο» που δεν υπήρχε πιθανότητα να μην πάμε δύο φορές την εβδομάδα για να δούμε Αϊζενστάιν κι άλλους μεγάλους, να δούμε σπουδαίες ταινίες, οι μουσικές, οι συναυλίες… Βρισκόσουν σε ένα περιβάλλον που σε ωθούσε σε μια αγωνιστική πορεία, διαμόρφωνε μια άλλη κουλτούρα.

Όλα αυτά, που δεν υπήρχαν μόνο στην Αθήνα αλλά και στη Λάρισα, δεν υπάρχουν σήμερα.

Σήμερα έχει επικρατήσει η θεοποίηση του χρήματος που πολλές φορές φτάνει να γίνεται «ο θάνατος σου η ζωή μου». Οι άνθρωποι έχουν γίνει πολύ συντηρητικοί. Και οι προοδευτικές προσπάθειες που γίνονται, π.χ. στον πολιτισμό, δυσκολεύονται να αγκαλιάσουν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες.

Όμως η πορεία της κοινωνίας δεν εξελίσσεται ποτέ σε ευθεία γραμμή. Θα διαμορφωθούν νέες δυνάμεις που θα δημιουργήσουν ανατροπές με αξιακό φορτίο. Η κοινωνία θα απαντήσει και ανυπομονώ να δω αυτή την απάντηση.

Πόσο έχει αλλάξει η ζωή στη Λάρισα από τη δεκαετία του ’80;

Την ημέρα που απολύθηκα από φαντάρος και επέστρεψα στη Λάρισα, ήταν η βραδιά που στην Πλατεία Ταχυδρομείου γινόταν το γλέντι για τη νίκη του Αλέκου Χονδρονάσιου στις δημοτικές εκλογές του 1978…

Ήταν η εποχή με τις παρέες στις ταβέρνες, στις μπουάτ, μια τελείως διαφορετική ατμόσφαιρα που δημιουργούσε κοινωνικό δέσιμο. Πώς να ξεχάσεις τις παρέες; Μαζευόμαστε δέκα ζευγάρια με τα παιδιά μωρά και πηγαίναμε στον Αγιόκαμπο ή στον Ρακοπόταμο για κάμπινγκ και ήμασταν με τις κιθάρες δίπλα στη θάλασσα…

Παράλληλα, ο κόσμος ασχολούνταν έντονα με τα κοινά σε όλα τα επίπεδα. Η συμμετοχή στις γενικές συνελεύσεις, στα συνοικιακά συμβούλια, στους εξωραϊστικούς συλλόγους ήταν μαζική. Να μην αναφερθώ στα Δημοτικά Συμβούλια… Ο εξώστης ήταν πάντα γεμάτος με κόσμο που παρέμενε μέχρι το τέλος. Άλλες εποχές… Το σήμερα δεν χρειάζεται να το περιγράψω. Το ξέρουμε όλοι μας. Μεγάλες οι αλλαγές.

Αλήθεια, από το 1982 που ξεκινήσατε ως Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου επί δημαρχίας Λαμπρούλη, πόσο πολύ έχουν αλλάξει τα ΔΣ μέχρι σήμερα;

Εργάστηκα με τον Αριστείδη Λαμπρούλη και διδάχθηκα από τον Αριστείδη Λαμπρούλη.

Θυμάμαι τότε, το 1982, είχα μόλις τρία χρόνια που είχα ανοίξει το ιατρείο μου. 9 το πρωί με 3 το μεσημέρι να είμαι στο ιατρείο, 3 με 6 στο Δημαρχείο, 6 με 10 στο ιατρείο και μετά από τις 10 και πάλι Δημαρχείο.

Όσο για το Δημοτικό Συμβούλιο να ξεκινήσω με τούτο: Δεν υπήρχε βράδυ να μην βγούμε μετά όλοι μαζί έξω στα νυχτάδικα της εποχής… Τα Δημοτικά Συμβούλια τελείωναν τότε 2, 3 μπορεί και 4 τα ξημερώματα και τότε πηγαίναμε για σούπες όλοι μαζί, από όλες τις παρατάξεις. Μας περίμενε πάντα ο Λεωνίδας στο ημιυπόγειο της Υψηλάντου.

Υπήρχε μια πολιτική αντιπαράθεση τότε υψηλής ποιότητας και ένας σεβασμός. Ο Μιχάλης Πατέρας, ο Γιάννης Σωτηρίου, ο Αποστόλης Βλιτσάκης ήταν «δημοτικοί σύμβουλοι της πόλεως Λαρίσης». Το έλεγαν και το εννοούσαν.

Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά με το σήμερα. Πλέον υπάρχει μια έντονη περιχαράκωση που τείνει να «μειώσει» την ποιότητα της διαδικασίας. Χρειάζεται προσοχή απ’ όλους μας. Υπηρετούμε τη Λάρισα.

Αναφερθήκατε πολλές φορές στις συλλογικότητες και τις παρέες όσο μιλάμε… Νομίζω πως διακρίνω ένα μοτίβο. Από την περίοδο της δημαρχίας Λαμπρούλη, στο Οδοντιατρικό Κέντρο και εν τέλει στη Συμπαράταξη Λαρισαίων. Είναι καθοριστικές για σας οι συνεργασίες και οι παρέες; 

Ναι όντως υπάρχει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που εκφράζει την κοινωνική μου αντίληψη…

Το 1989, μόλις είχα παραιτηθεί από δημοτικός σύμβουλος, σκέφτηκα «Τώρα τι θα γίνει; Θα είμαι μόνος μου μέσα σε ένα ιατρείο;». Μου δημιουργήθηκε η ιδέα της συνεργασίας, έγιναν κάποιες απλές συζητήσεις με 5-6 συναδέλφους και έτσι φτιάξαμε το Οδοντιατρικό Κέντρο. Με μια συνάδελφο μάλιστα δεν γνωριζόμασταν καθόλου. Συναντηθήκαμε σε μια εκδήλωση και τη ρώτησα «γιατί να είμαστε ο καθένας μόνος του και δεν δημιουργούμε κάτι όλοι μαζί;». Αυθόρμητα αντιδράσαμε όλοι και το προχωρήσαμε, σαν μια παρέα. Δεν καθίσαμε να βάλουμε κάτω τα πάντα στο μικροσκόπιο για να δούμε ποιος χάνει και ποιος κερδίζει…

Το Οδοντιατρικό Κέντρο στη Λάρισα ήταν το πρώτο στη χώρα. Δεν υπήρχε καν σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, τότε διαμορφώθηκε. Ήταν κάτι πρωτοπόρο για τα δεδομένα της εποχής, μπήκε και στο στόχαστρο συναδέλφων, αλλά τελικά αναγνωρίστηκε και στην πορεία του χρόνου δημιουργήθηκαν κι άλλες τέτοιες μονάδες. Ανοίξαμε δρόμους.

Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι η Συμπαράταξη, αρκετά χρόνια μετά, στηρίχθηκε στο ίδιο μοντέλο… Στην αντίληψη της συλλογικής δουλειάς, αυτή τη φορά σε πολιτικό επίπεδο.

Ήταν, όπως προείπα, και η εποχή που ευνοούσε να γίνονται παρέες, να εργάζονται μαζί οι άνθρωποι και να «δημιουργούν». Αυτό λείπει ξεκάθαρα σήμερα.

Μιλάτε συχνά για την Πολιτιστική Άνοιξη που διανύει η Λάρισα. Μήπως όμως παράγουμε περισσότερο πολιτισμό από όσο μπορούμε να καταναλώσουμε;

Πράγματι μιλώ για Πολιτιστική Άνοιξη στη Λάρισα και αναφέρομαι στο πλήθος και την ποιότητα των πολιτιστικών εκδηλώσεων. Γίνονται ασύλληπτα μεγάλα πράγματα. Πολλές εκδηλώσεις σε εβδομαδιαία βάση, φεστιβάλ, συμμετοχή από πάρα πολλούς φορείς, με τη Δημοτική Αρχή να καθοδηγεί, να διαμορφώνει το πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης… Δυστυχώς ο κορονοϊός ανέκοψε αυτή την πορεία…

Μετά την πανδημία, ελπίζουμε σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο. Οραματίζομαι να εγκαινιαστεί το Δημοτικό μας Θέατρο, το «Προσκήνιο Πολιτισμού», με μια σπουδαία παράσταση, π.χ. με τον «Κύκλο με την Κιμωλία» του Μπρεχτ σε νέα έκδοση από το Θεσσαλικό Θέατρο. Το χρωστάμε στην κοινωνία μας ως συνέχεια του παρελθόντος.

Παρά ταύτα, για πολλούς συμπολίτες μας υπάρχει μια έντονη αγωνία για επιβίωση πλέον. Ποτέ ξανά ο Δήμος δεν είχε 3.500 οικογένειες στην κοινωνική του πρόνοια για να τις στηρίζει. Είναι πολύ σκληρό αυτό το στοιχείο. Στο παρελθόν δεν υπήρχε. Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι κάποιος που δεν έχει δουλειά και πεινάει, να ενδιαφερθεί να πάει σε μια πολιτιστική εκδήλωση…

Ποιες είναι οι πιο σημαντικές στιγμές στην ιστορία της σύγχρονης Λάρισας;

Μια ολόκληρη γενιά δούλεψε γύρω από την ιστορία του Αρχαίου Θεάτρου για την αποκάλυψή του. Πρόκειται για μια συλλογική εργασία της πόλης. Είναι εξαιρετική στιγμή στην ιστορία της Λάρισας.

Η στιγμή που ο αείμνηστος Γιώργος Κατσίγρας δωρίζει τη συλλογή του στον Δήμο το 1985 και με τη βοήθεια των στελεχών της Εθνικής Πινακοθήκης δημιουργείται η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα που έχει όλη αυτή τη θαυμάσια πορεία και σήμερα αναπτύσσει συνεργασίες ακόμα και με Μουσεία του εξωτερικού.

Με την κλιματική αλλαγή που βιώνουμε, το ότι δεν «πνίγεται» η Λάρισα, δείχνει τη σημασία του τεράστιου έργου της αποχέτευσης επί Λαμπρούλη. Ακόμη και το πώς πάρθηκε η απόφαση διδάσκει…. Διδάσκει πως η σύνθεση χρειάζεται για τα μεγάλα έργα.

Αυτές είναι κάποιες από τις πολλές ξεχωριστές στιγμές στην ιστορία της πόλης μας.

Τι είναι αυτό που κάνει τελικά κάποιον Λαρισαίο;

Η ομορφιά του τόπου. Οι ρίζες. Τα βιώματα της νεανικής ηλικίας. Ο κάμπος. Αυτά δεν ανατρέπονται. Είναι καθισμένα μέσα μας.

Τι σας λείπει από τη Λάρισα της νεανικής σας ηλικίας;

Ο αυθορμητισμός και η ειλικρίνεια. Και κυρίως οι παρέες. Τα ταξίδια με φίλους.

Μου λείπει η μυρωδιά από τις αυλές. Οι όμορφες αυλές με τις τριανταφυλλιές, τις μπουκαμβίλιες. Τους ανθρώπους να κάθονται έξω απ’ αυτές στα πεζοδρόμια. Η καλημέρα που έλεγε με ευκολία ο ένας στον άλλο. Η έννοια της γειτονιάς.

Μου λείπει η εικόνα της παλιάς Λάρισας. Η αντιπαροχή τη δεκαετία του ΄60 διέλυσε το κτιριακό απόθεμά της. Άλλαξε τη μορφή της. Άλλαξε δυστυχώς και την κουλτούρα των ανθρώπων.

Το πρώτο θεατρικό έργο που είδατε; Παραστάσεις αξέχαστες; Συναυλίες που θυμάστε;

Την «Αυλή των Θαυμάτων» του Καμπανέλη στο Θεσσαλικό και αργότερα στον Γαλαξία τον «Κύκλο με την Κιμωλία» του Μπρεχτ. Στο ξεκίνημα του Θεσσαλικού η μία, στη μετάβασή του σε Δημοτικό Θέατρο η άλλη.

Επίσης, θυμάμαι λίγο πριν τη Χούντα μια έκθεση του Δημήτρη Κατσικογιάννη με πίνακες με στοιχεία της αγροτικής ζωής και του κάμπου. Ερχόταν πούλμαν από τα χωριά για να τη δούνε. Ήταν τέτοιες οι συνθήκες τότε, που σε προκαλούσαν να πας να δεις… Υπήρχε μια λαϊκότητα.

Όσο για συναυλίες… δεν άφησα καμία συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη. Αξέχαστη η ανακήρυξή του σε επίτιμο δημότη στη Λάρισα, καθώς επίσης και η εκδήλωση της ανακήρυξης σε επίτιμο δημότη του Γιάννη Ρίτσου με απαγγελίες του Μάνου Κατράκη. Όλα με πρωτοβουλία του Αλέξη Μπατζανούλη, αντιδημάρχου πολιτισμού τότε.

Θυμάμαι και τον ασύλληπτο παλμό στο Καυτατζόγλειο στη Θεσσαλονίκη στην πρώτη παρουσίαση στη χώρα μας του «Canto General» του Πάμπλο Νερούδα.

Στην Πλάκα, τον Γιάννη Μαρκόπουλο και τον Νίκο Ξυλούρη στη μπουάτ Λήδρα. Εποχή χούντας και ο Ξυλούρης να τραγουδά το «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί»…

Ο μεγαλύτερος λαρισαϊκός σας φόβος;

Η Λάρισα είναι ήδη μεγάλο αστικό κέντρο, δεν χρειάζεται να γίνει μεγαλύτερο. Πολλοί οραματίζονται ο πληθυσμός της να φτάσει τις 500 χιλιάδες. Αυτό θα ήταν λάθος.

Η Λάρισα έχει όλες τις προδιαγραφές να αναπτυχθεί ως μια μεσαίου μεγέθους ευρωπαϊκή πόλη με ποιότητα ζωής, ώστε να μην διασπαστεί η κοινωνική της συνοχή, αποτελώντας παράλληλα το διοικητικό κέντρο της Θεσσαλίας.

Μπορούν να διαμορφωθούν περιφερειακοί υποδοχείς κατοίκων, να πολεοδομήσουμε για παράδειγμα οικισμούς στην περιφέρεια της πόλης.

Πιστεύετε ότι η Λάρισα στα επόμενα 50 χρόνια θα είναι τόσο διαφορετική όπως είναι σήμερα σε σχέση με το πώς ήταν 50 χρόνια πριν;

Είναι τεράστια η διαφορά της Λάρισας του σήμερα σε σχέση με 50 χρόνια πριν. Από λασπούπολη κατάφερε να γίνει αστικό κέντρο. Το επόμενο διάστημα θα πρέπει να γίνει νέο άλμα στις υποδομές της πόλης. Γι’ αυτό εργαζόμαστε.

Στοχεύοντας στα επόμενα 50 χρόνια, θα πρέπει να δούμε πώς θα αντιδράσει, πώς θα συμπεριφερθεί η πόλη μας στην κλιματική αλλαγή. Θα πρέπει να αλλάξουμε την κουλτούρα μας. Η εγγονή μου, η Μυρτώ, κάνοντας οι δυο μας μια βόλτα μέχρι την Πλατεία Πρωτομαγιάς πριν από λίγες μέρες, μου είπε «Παππού, νομίζω ότι ξοδεύεις πολύ νερό όταν ξυρίζεσαι. Δεν πρέπει, το νερό είναι κοινωνικό αγαθό! Δεν πρέπει να το σπαταλάμε».

Είναι σίγουρο ότι έρχεται μια νέα γενιά. Ίσως είναι η ελπίδα μας. Ας επιταχύνουμε αυτή την αλλαγή.

*Ο Απόστολος Καλογιάννης γεννήθηκε στη Χάλκη της Λάρισας και το 1976 τελείωσε τις σπουδές του στην Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών. Υπήρξε ενεργό μέλος του αντιδικτατορικού αγώνα και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Το 1978 εγκαθίσταται στη Λάρισα, όπου και εργάστηκε ως οδοντίατρος. Το 1989 δημιουργεί με άλλος συναδέρφους το Οδοντιατρικό Κέντρο Λάρισας.

Το 1982 εκλέχθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο Λάρισας, στο οποίο διετέλεσε Πρόεδρος επί σειρά ετών. Το 2006 και το 2010 εξελέγη στο δημοτικό συμβούλιο ως επικεφαλής της κίνησης «Ενωτική Πρωτοβουλία για Αυτοδιοίκηση». Στις δημοτικές εκλογές του Μαίου του 2014 εξελέγη Δήμαρχος ως επικεφαλής της παράταξης «Συμπαράταξη Λαρισαίων». Μέχρι σήμερα διανύει τη δεύτερη θητεία του ως Δήμαρχος Λαρισαίων.