Τα ετερώνυμα έλκουν

Γράφει η Εύη Μποτσαροπούλου

Μετά τον θάνατό του Φερνάντο Πεσσόα, αποκαλύφθηκε ένα ογκώδες συγγραφικό έργο του με περισσότερες από 25.000 χειρόγραφες σελίδες, τις οποίες υπέγραφε με σχεδόν 80 διαφορετικά «ετερώνυμα» που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτά ήταν τα λογοτεχνικά του alter egos. Σε κάθε ετερώνυμο έδωσε ξεχωριστή βιογραφία, ψυχολογία, πολιτικές απόψεις, θρησκεία, ακόμη και περιγραφή της εξωτερικής εμφάνισης φροντίζοντας οι χαρακτήρες να είναι μεταξύ τους διασυνδεδεμένοι. Δεν περιορίζονται στη λογοτεχνική δράση, αλλά δίνουν συνεντεύξεις, αρθρογραφούν, ασκούν κριτική ο ένας για το έργο του άλλου, χωρίς το ευρύ κοινό να υποψιάζεται ότι πρόκειται για έναν και μόνο ποιητή…

Ευφυΐα ή νεύρωση; Λίγη σημασία έχει στην περίπτωση του Πεσσόα… Στην περίπτωση της Μάνιας Τέκου όμως;

Who the fuck is… Μάνια Τέκου θα μου πεις σε παράφραση της  “Alice” των Smokie; Αυτό αναρωτήθηκαν εν τέλει και όλοι όσοι είχαν ακούσει το όνομά της.

«Η ζωή της Μάνιας Τέκου ήταν, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, συναρπαστική. Ήταν οικονομολόγος, τέως μεγαλοστέλεχος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ πλέον διατηρούσε δικό της γραφείο στη λεωφόρο Κηφισίας. Σύντομα θα μετακόμιζε στη Γενεύη για μία ακόμη υψηλή θέση στα Ηνωμένα Έθνη. Προηγουμένως είχε δουλέψει στην Κένυα, όπου έζησε και έναν μεγάλο έρωτα.. Ο άντρας της λέγεται πως ήταν Βάσκος επαναστάτης, η θεία του Γαλλίδα άκληρη αριστοκράτισσα που της άφησε τη διαχείριση της περιουσίας της. Οι γιοί της σπουδάζουν ο ένας στο Κέμπριτζ, ο άλλος στο Στάνφορντ… Η Μάνια Τέκου ήταν πολυμαθής, πολύγλωσση, με λόγο προσεγμένο, ήπιο, εμπεριστατωμένο. Ήταν πλούσια και προοδευτική, πολυταξιδεμένη, επιτυχημένη, κοινωνικά δικτυωμένη – μέχρι τα 54 της χρόνια είχε γνωρίσει προσωπικότητες όπως οι Νέλσον Μαντέλα, Τζόζεφ Στίγκλιτζ και Βάτσλαβ Χάβελ. Οι φίλοι της στο Facebook αποτελούσαν την αφρόκρεμα της ελληνικής διαδικτυακής διανόησης και όχι μόνο – δημοσιογράφοι, συγγραφείς, οικονομολόγοι, επιχειρηματίες, με τους οποίους αντάλλασσαν απόψεις μέσω σχολίων στα διάφορα μακροσκελή posts της, ή κάποιες φορές και μέσω Messenger, συζητώντας για τις αμερικανικές εκλογές ή για κάποιο βιβλίο, εκτός άλλων» έγραφε η Ηλιάνα Μάργα στην Καθημερινή λίγες μέρες μετά τον θάνατό της, όπως αυτός ανακοινώθηκε στις 9 Απριλίου με post στη σελίδα της στο Facebook.

Λίγο μετά το θάνατό της, διαπιστώθηκε ότι η Μάνια Τέκου δεν υπήρξε ποτέ ως πραγματικό πρόσωπο παρά μόνο ως διαδικτυακή περσόνα, ένα «ετερώνυμο» κάποιου άγνωστου μέχρι τώρα δημιουργού.

Η ιστορία της έκανε το γύρω του Τύπου και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στους διαδικτυακούς της φίλους. Άλλοι θύμωσαν που τους κορόιδεψαν, άλλοι θαύμασαν το αριστοτεχνικό στήσιμο της περσόνας της. Πολλοί έψαξαν να βρουν ποια ή ποιος ή ποια παρέα κρύβεται από πίσω. Κάποιοι το είδαν ως ένα σύγχρονο κοινωνικό πείραμα. Άλλοι ως αντικείμενο πανεπιστημιακής έρευνας. Έγινε αντικείμενο αναλύσεως από πανεπιστημιακούς, ανθρώπους της τέχνης, των επιχειρήσεων και της πολιτικής… Προκάλεσε συζητήσεις γύρω από το φαινόμενο των social media και της διαδικτυακής εποχής.

Το εντυπωσιακό δε, είναι ότι όλοι αυτοί που τη λάτρεψαν, τη διάβαζαν και συνομιλούσαν μαζί της δεν μπήκαν στον κόπο να ψάξουν στοιχεία για εκείνη παρά μόνο μετά τις υποψίες που εξήγειρε η είδηση του θανάτου της. Μόνο όταν αποκαλύφθηκε ότι κανείς δεν την είχε συναντήσει ποτέ από κοντά, άρχισαν να ψάχνουν για αυτή. Και δεν βρήκαν τίποτα. Κάπου εκεί κατέβηκε και ο λογαριασμός της στο Facebook και ξεκίνησαν οι εικασίες για το ποιος κρύβεται πίσω από τη Μάνια Τέκου που κατάφερε εκτός των άλλων απιστεύτων να εμπλέξει συναισθηματικά τόσους πολλούς και «σημαντικούς».

Από μικρή αναρωτιόμουνα πως θα συμπεριφερόμουν και πως θα παρουσίαζα τον εαυτό μου αν βρισκόμουν σε ένα παντελώς ξένο μέρος με άγνωστους ανθρώπους. Θα ήμουν εγώ ή με παρουσίαζα ως κάποια άλλη; Και ποια άλλη; Αυτή που θα ήθελα να ήμουν; Αυτή που δεν θα ήθελα ποτέ να ήμουν; Κάποια μύχια φαντασίωση; Κάποιος ανεπτυγμένος υποεαυτός μου; Αν θα μπορούσα να δημιουργήσω μια περσόνα… Ποτέ δεν μου δόθηκε η ευκαιρία ή ποτέ δεν τόλμησα ή δεν είχα το απαιτούμενο ταλέντο.

Γιατί θέλει θάρρος και ευφυία να δομήσεις μια νέα προσωπικότητα, ένα νέο όλον. Είναι άλλο πράγμα να φοράς «προσωπεία», όπως τόσο μα τόσο συχνά γίνεται γύρω μας, και άλλο να επιχειρείς σε μια περσόνα, σε ένα ετερώνυμο υπό την οπτική του Πεσσόα. Να βγαίνεις δηλαδή εντελώς έξω από την προσωπικότητά σου, να υιοθετείς απόψεις εντελώς διαφορετικές από τις δικές σου. Να μπαίνεις στη θέση του άλλου. Να αντιλέγεσαι με σένα τον ίδιο και να χάνεις από την επιχειρηματολογία του ετερώνυμου που δημιούργησες.

Δεν ξέρουμε αν η Μάνια Τέκου υπήρξε τόσο αριστοτεχνικό δημιούργημα σε σχέση με τον δημιουργό της. Αν διαφώνησε μαζί του. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι γύρω της δημιούργησε μια τρομερή έλξη…