«Ας μεγαλώνουμε τα αγόρια και τα κορίτσια μας διαφορετικά…»

«Ας μεγαλώνουμε τα αγόρια διαφορετικά. Καμία άλλη μάνα να μην το ζήσει αυτό. Μάθετε στα αγόρια σας να φέρονται με ανδρισμό, να μην είναι αλήτες». Τρείς κύριες προτάσεις, τρία ραπίσματα με πολλαπλούς αποδέκτες, με τελικό αποδέκτη εμάς. Ωστόσο, ενυπάρχει στο λόγο μια παραίνεση και μια διδαχή της μάνας που έχασε τη θυγατέρα της αδόκητα και οδυνηρά: «ας μεγαλώσουμε τα αγόρια μας διαφορετικά».

Η παραίνεση αυτή αναδεικνύει μια κυρίαρχη πτυχή της βίας που ασκείται στις γυναίκες, ήτοι του ρόλου του οικογένειας που καλείται να διαπαιδαγωγήσει τα νέα της μέλη. Προηγουμένως όμως, καλό θα είναι να ξεκινήσουμε με μια παραδοχή, πως για να λύσεις οποιοδήποτε πρόβλημα, ήσσονος ή μείζονος σημασίας θα πρέπει να μπορείς να το περιγράψεις επακριβώς. Οι όροι που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε μια κατάσταση δεν είναι ούτε ουδέτεροι ούτε άρριζοι, επιμένω να πιστεύω ότι η διαμάχη των λέξεων είναι διαμάχη των ιδεών, των αρχών και των αξιών κάθε κοινωνικού κι εν τέλει δικαιικού συστήματος. Εν προκειμένω, η ατέρμονη σχέση εξουσίας και εξάρτησης μεταξύ θύτη και θύματος βάσει της επικυριαρχίας αναχρονιστικών αλλά καθώς φαίνεται ριζωμένων κοινωνικών αντιλήψεων και έμφυλων στερεοτύπων που κατατείνουν στην καθ’ υπόταξη των γυναικών, διαμάχεται της ισότητας των φύλων, του αλληλοσεβασμού και της κατανόησης των αναγκών κάθε φύλου.

Βέβαια, ας μην λησμονείται ότι η γυναικοκτονία αποτελεί συνήθως την κορύφωση της προηγούμενης σωματικής και ψυχικής κακοποίησης και αποτυπώνει ανάγλυφα και με τον πλέον οδυνηρό τρόπο την ιδιοκτησιακή αντίληψη του δράστη στο θύμα-γυναίκα.

Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι η σιωπηλή πανδημία της έμφυλης βίας που μαστίζει τον πλανήτη παγκοσμίως, συνιστά πρωτίστως ένα παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο δείχνει ότι όχι απλώς δεν μπορεί να αναχαιτιστεί και να προληφθεί αλλά γιγαντώνεται επικίνδυνα, εγείροντας ανησυχία για την έκταση αυτών των φαινομένων. Κακοποιητικές πράξεις και συμπεριφορές εναντίον συζύγων, συντρόφων, θηλυκών μελών της μικροοικογένειας όταν δημοσιοποιούνται προκαλούν κοινωνικό  αποτροπιασμό. Ωστόσο, τούτος δεν αρκεί για να καταστείλει ένα νέο κύμα έξαρσης της έμφυλης βίας, η οποία επωάζεται την τρέχουσα περίοδο της οικονομικής και υγειονομικής κρίσης.

Προς τούτο, η ανάγκη αφύπνισης σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο είναι επιτακτική. Κατ’αρχάς, το βάρος πέφτει στην πλάτη μας. Πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας τον σεβασμό απέναντι στο άλλο αλλά και στο ίδιο φύλο. Να μάθουμε πως το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης είναι πρωταρχικό, ανεξαρτήτως φύλου. Εντούτοις, σε ένα κράτος δικαίου επιβάλλεται να υπάρξει μέριμνα και να αναληφθούν προληπτικές πρωτοβουλίες για στοχευμένη εκπαίδευση από τους φορείς κοινωνικοποίησης, ώστε να γίνει κατανοητό ήδη από την παιδική ηλικία ότι οποιαδήποτε μορφή παρενόχλησης ή κακοποίησης λόγω φύλου είναι αποδοκιμαστέα πράξη και προς τούτο ο θύτης πρέπει να τιμωρηθεί. Το  νέο εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να χαράξει νέους άξονες και να επαναπροσδιορίσει τις επιδιώξεις του προς αυτήν την κατεύθυνση της ευαισθητοποίησης και της ενσυναίσθησης στο πλαίσιο των δομών εκπαίδευσης.

Κατά συνέπεια, το φαινόμενο της έμφυλης βίας πρέπει να αποτελέσει κυρίαρχο θέμα ενδελεχούς δημόσιας συζήτησης. Η  αναγνώριση της ύπαρξης του ιδιόμορφου αυτού φαινομένου με τα ιδιαίτερα στοιχεία που το συνθέτουν και το διαχωρίζουν από το αδίκημα της ανθρωποκτονίας  θα πρέπει να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και τυχόν κενά του δικαιικού μας συστήματος να μεταρρυθμιστούν. Ως πρωταρχική επιδίωξη της κάθε νομοθετικής παρέμβασης θα πρέπει να τεθεί η πρόληψη και αναχαίτιση των φαινομένων έμφυλης βίας και μέσω της αλλαγής καθεστωτικών θλιβερών νοοτροπιών κυριαρχίας και υποταγής των γυναικών.

Θα ήθελα να εκφράσω μια προσωπική άποψη: ας μεγαλώνουμε τα αγόρια μας και τα κορίτσια μας διαφορετικά, ακόμη κι αν εμάς δεν μας μεγάλωσαν τόσο διαφορετικά. Ας επαναχαράξουμε και επαναπροσδιορίσουμε τις επιδιώξεις μας σε επίπεδο οικογένειας, ας καθίσουμε όλα τα μέλη της οικογένειας γύρω από το ίδιο τραπέζι, μικρά και μεγάλα σε ισότιμη βάση και ας μάθουμε να σεβόμαστε κάθε μέλος, ανεξαρτήτως φύλου, μακριά από νοσηρές πατριαρχικές αντιλ Ας μάθουμε να διακρίνουμε και αναγνωρίζουμε κάθε πράξη κακοποίησης, επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή σε κάθε εκδήλωσή της, αποδοκιμάζοντας τον δράστη και προστατεύοντας αποτελεσματικά τις γυναίκες-θύματα έμφυλης βίας με απώτερο στόχο την εξάλειψη του φαινομένου που λειτουργεί τόσο διαλυτικά.

Ούτε μεμονωμένα περιστατικά βίας κατά των γυναικών μπορούν να χαρακτηριστούν ούτε περιστατικά που συμβαίνουν μακριά από εμάς μπορούν να θεωρηθούν.

Γι’ αυτό, η ατομική μας ευαισθητοποίηση πρέπει να συμπορευτεί της συλλογικής αφύπνισης πριν το κύμα της έμφυλης βίας μας σκεπάσει.

Μαρία Ι. Γαλλιού – Δικηγόρος