Η σκυτάλη στην Σοσιαλδημοκρατία

Η Σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη είναι σε τροχιά ανάκαμψης. Προ μιας δεκαπενταετίας τα παραδοσιακά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είτε κατέρρεαν είτε περιορίζονταν στον ρόλο εταίρου σε κεντροδεξιούς συνασπισμούς, στην καλύτερη των περιστάσεων.  Ωστόσο, ‘’οι σοσιαλδημοκράτες ιδρύουν κόμματα για να κυβερνούν’’, καθότι ουδέποτε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα χαρακτηρίστηκαν ως κόμματα κοινωνικής διαμαρτυρίας  κι ούτε αρκέστηκαν  στον ρόλο της αντιπολίτευσης. Για τούτα, δεν ήταν ένα βολικό πολιτικό κουστούμι.

Έχει υποστηριχθεί και με βρίσκει σύμφωνη ότι, μεταξύ άλλων παραγόντων, η πολιτική καθίζηση των κομμάτων της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας οφειλόταν στο γεγονός πως αποξενώθηκαν από την κοινωνική τους βάση, από τα μέλη της εργατικής – μεσαίας τάξης που κάποτε συνιστούσε τη βασική πηγή της ισχύος τους, επιλέγοντας στρατηγικά να συνταυτιστούν με νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας. Τοιουτοτρόπως, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα με την πολιτική τους αυτή μετατόπιση αποδέχτηκαν νομοτελειακά την συνεπακόλουθη αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων και γι’αυτό το λόγο θεωρήθηκε ότι δεν τήρησαν τη λαϊκή εντολή.

Εντούτοις, παρά τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας και τις εύλογες διαφοροποιήσεις, το σύνολο των ευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, όπως παραθέτει πολύ εύστοχα σε ανάλυσή του, ο πολιτικός αναλυτής της Washington Post, Ισάν Θαρόρ, έδινε την εντύπωση ότι «εκπροσωπούσαν ένα παρηκμασμένο μεταψυχροπολεμικό status quo που κινδύνευε να σαρωθεί από τους κλυδωνισμούς της παγκοσμιοποίησης και τα σοκ των χρηματοπιστωτικών και πολιτικών κρίσεων των τελευταίων δύο δεκαετιών».  Μήπως όμως έχουμε ήδη μεταπηδήσει σ’ ένα νέο πεδίο δυνάμεων που ταυτόχρονα είναι και νέο πεδίο μάχης, στις ιδέες και στην πρακτική, μεταξύ των προοδευτικών και συντηρητικών δυνάμεων, μήπως οι διαφορές τους γίνονται σήμερα εμφανώς διακριτές; Προσωπικά το πιστεύω απόλυτα.

Όμως, μετά από μια πολιτική ηγεμονία δύο περίπου δεκαετιών των συντηρητικών κομμάτων στην Ευρώπη, τη σκυτάλη παίρνει η Σοσιαλδημοκρατία, ως νομοτελειακή ιστορική επιταγή εναλλαγής των πολιτικών κομμάτων στην εξουσία; Δεν είμαι τόσο βέβαιη. Είναι η πρώτη, ίσως προσέγγιση.

Ανατρέχοντας στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις των ευρωπαϊκών χωρών, παρατηρούμε ότι στη Γερμανία, ο Ολαφ Σολτς κατάφερε να κόψει πρώτος το νήμα, προβάλλοντας εν πολλοίς, ως πολιτική  κεντρική επιδίωξη,  την άρση των ανισοτήτων, την αύξηση του κατώτατου μισθού, τη φορολόγηση των πλουσίων, την ενίσχυση των κρατικών δαπανών και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με αποτελεσματικές δράσεις. Βέβαια, οι  σκανδιναβικές χώρες είναι εκείνες που είχαν πρώτες λάβει τη σκυτάλη των κυβερνήσεων της σοσιαλδημοκρατίας, μιας και οι κοινωνικές ανισότητες αποτελούν πρώτη προτεραιότητά τους. Μάλιστα, στις πρόσφατες εθνικές εκλογές στη Νορβηγία η αριστερόστροφη αντιπολίτευση ανέκτησε, ύστερα από μία οχταετία συντηρητικής διακυβέρνησης της χώρας, την εξουσία.

Αποτελεί συνεπώς γεγονός πως στις ευρωπαϊκές χώρες οι ανησυχίες των πολιτών για την προστασία της δημόσιας υγείας λόγω της υγειονομικής πανδημίας, η θωράκιση του κοινωνικού κράτους, η προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης υπερισχύουν, τουλάχιστον προς ώρας, τους φόβους για την προσφυγική και μεταναστατευτική εισροή που συντάραξαν την πολιτική στην Ευρώπη πριν από μία πενταετία.

Η σοσιαλδημοκρατία λοιπόν, φαίνεται να αποκαθιστά σταδιακά τη σχέση της με την κοινωνικοπολιτική της βάση, την οποία προσδοκά να εκφράσει, μετά μια παρατεταμένη περίοδο ελιτισμού. Είναι αυτή η μακράν περίοδος της απομάκρυνσης των σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων από τις θεμελιώδεις πολιτικές τους αρχές και την προφανή αδυναμία τους να αναπροσαρμοστούν στα νέα κελεύσματα και στα νέα επιτακτικά αιτήματα της κοινωνίας των πολιτών, με όραμα, δύναμη και ρηξικέλευθες πολιτικές που θα την εμπνεύσουν και θα εμπνευστούν.

Παρά ταύτα, σε μια χρονική στιγμή ιδανική για την ανάδυσή της, η ελληνική σοσιαλδημοκρατία δείχνει να επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της, την συγκρότηση της δυναμικής προσωπικότητάς της, μετά από προηγούμενα καλέσματα με όρους παρελθόντος που δεν ενέπνευσαν και ιδίως στις σημερινές συνθήκες δεν δύναται να εμπνεύσουν. Η ανάκτηση της χαμένης μας πολιτικής ταυτότητας πρέπει να είναι το ζητούμενο, η επανένωση με την κοινωνικοπολιτική μας βάση είναι το προαπαιτούμενο ενώ οι ιδέες, οι αντιλήψεις και οι πολιτικές μας πρέπει πια να ευθυγραμμιστούν με τις σύγχρονες ανάγκες και τα τωρινά κοινωνικά αιτήματα.

Είναι βέβαιο ότι η ελληνική Σοσιαλδημοκρατία θα τη λάβει την σκυτάλη, αρκεί να μην την συναντήσει κατακερματισμένη, φοβική και απροετοίμαστη, ειδάλλως παραμονεύει το φάντασμα των κοινωνικών χασμάτων και ανισοτήτων, της υποχώρησης του κράτους δικαίου, της κοινωνικής αποτελμάτωσης και ερημοποίησης, της άτολμης διαχείρισης των νέων κρίσεων που προβάλλονται παγκοσμίως.

Γαλλιού Ι. Μαρία, Δικηγόρος, Υποψήφια Βουλευτής Ν. Λάρισας