Είμαστε έτοιμοι για πόλεμο;

Του Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρου

Ο πόλεμος χτύπησε για τα καλά την πόρτα της Ευρώπης. Τα απολυταρχικά καθεστώτα υπό μίας μορφής δημοκρατική επίφαση κατασκευάζουν ήρωες. Θεοποιούν δηλαδή τους ηγέτες τους. Ο ιμπεριαλισμός, τον οποίο πολλοί εμίσησαν, ήταν και παραμένει και σήμερα ιμπεριαλισμός. Είτε την εποχή των αυτοκρατοριών είτε την εποχή των Παγκοσμίων Πολέμων είτε του Ψυχρού Πολέμου είτε σήμερα. Είτε τον επιδιώκουν κράτη της δύσης είτε της ανατολής. Είτε καπιταλιστές είτε κομμουνιστές είτε νοσταλγοί τους.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δείχνει να μην τελειώνει και η ειρήνη να είναι ακόμη μακριά. Αυτό εγκυμονεί πολύ σοβαρούς κινδύνους για την εξωτερική μας πολιτική και τα εθνικά μας θέματα. Φαίνεται να μονιμοποιείται μία αμφισβήτηση των συνόρων και των διεθνών συνθηκών από τη Ρωσία. Πίσω της ακολουθούν και άλλα κράτη της νέας απολυταρχίας, όπως η Τουρκία. Η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να αμφισβητήσει τις διεθνείς συνθήκες και είτε απαιτεί αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου είτε την αναθεώρηση των συνόρων που καθορίστηκαν στη Συνθήκη της Λωζάννης (1924), η οποία οσονούπω κλείνει έναν αιώνα. Περιττεύει να ανααφέρουμε ότι η Συνθήκη της Λωζάννης ήταν συνθήκη ήττας για τη χώρα μας (μετά τον Μικρασιατικό Πόλεμο) και, ως εκ τούτου, το λογικό θα ήταν εμείς να επιδιώκουμε την αναθεώρησή της και όχι η Τουρκία. Εμείς όμως δικαίως και ευλόγως, χάριν της ειρήνης, πάντοτε στηρίζουμε τη σημερινή κατάσταση (status quo) προς αποφυγήν πολέμων, συγκρούσεων, επεισοδίων κλπ.

Η Τουρκία, παριστάνοντας της ειρηνευτική δύναμη, πατάει σε δύο βάρκες και προσπαθεί έτσι να αποκτήσει τα περισσότερα δυνατά οφέλη. Είναι το νέο καταφύγιο των ρώσων ολιγαρχών και ταυτόχρονα χαίρει της εμπιστοσύνης της Ουκρανίας. Φιλοξενεί τις ειρηνευτικές συνομιλίες και ταυτόχρονα παίζει το παιχνίδι της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ. Κάποιοι θεωρούν ότι αυτή η πολιτική της “ενεργητικής ουδετεροφιλίας” θα της βγει σε καλό. Ιστορικά πάντως την έχει πληρώσει αρκετές φορές. Και άλλες έχει ωφεληθεί.

Δραττόμενη της ευκαιρίας βεβαίως, αυξάνει την ένταση και γίνεται απειλητική, ενοχλούμενη από τις κινήσεις της Ελλάδας στη διεθνή σκακιέρα. Κινήσεις οι οποίες κατά βάση είναι στη σωστή κατεύθυνση, όχι όμως επαρκείς.

Έτσι, σε μία κακή εξέλιξη, η επέκταση του πολέμου στην Ευρώπη θα μπορούσε να περάσει πρώτα από το Αιγαίο. Οι ένοπλες δυνάμεις είναι σε ετοιμότητα, όπως γράφεται. Οι πολίτες όμως είναι έτοιμοι για ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Στην κρίση του 1987 ο Ανδρέας Παπανδρέου ετοίμαζε επίσημα τη χώρα για πόλεμο και στο επίπεδο της διπλωματικής γλώσσας υπήρξε οξύς. Και απέναντι στις ΗΠΑ, οι οποίες τότε τήρησαν ίσες αποστάσεις, ανακοίνωσε ότι κλείνει η αμερικανική βάση της Νέας Μάκρης. Τα μέσα ενημέρωσης καλλιεργούσαν κλίμα πολέμου. Με αυτή τη στάση τότε η Ελλάδα κέρδισε έναν πόλεμο που δεν είχε καν ξεκινήσει.

Αν σήμερα καλλιεργούσαν τα ΜΜΕ κλίμα πολέμου, ποια θα ήταν η αντίδραση στου κόσμου; Η γενιά των σημερινών φοιτητών είναι η τρίτη γενιά ειρήνης, η τρίτη γενιά στη χώρα που δεν έζησε πόλεμο. Ή μάλλον που τον έζησε μόνο μέσα από video games ή την τηλεόραση. Η τρίτη συνεχόμενη γενιά που έχει δεδομένα τα τότε ζητούμενα: ειρήνη, ελευθερία, επιβίωση, μόρφωση.

Είναι, αλήθεια, κανείς στην Ευρώπη έτοιμος να ζήσει πόλεμο; Κανένας, ώσπου να του συμβεί. Ώσπου να βρεθεί κάποιος Πούτιν να εισβάλει στη χώρα του. Ούτε οι Ουκρανοί ήταν έτοιμοι.

Το θέμα είναι να μην υπάρξουν άλλοι Πούτιν σ’ αυτόν τον κόσμο. Ή, πάντως, να αποθαρρυνθούν. Και δεν αποθαρρύνονται με λογικές ίσων αποστάσεων ή με ιδεοληπτικές προσεγγίσεις τους ως σούπερ ηρώων. Δεν μας αρέσει αυτός ο κόσμος; Βεβαίως. Να αλλάξει. Να έρθει ένας άλλος. Με τον απαράβατο όρο ότι ο άλλος που θα έρθει θα είναι καλύτερος και όχι χειρότερος. Και αυτό περνάει μόνο μέσα από την μη μεταβολή των σημερινών συνόρων και συνθηκών. Μέσα από την αποθάρρυνση και την ήττα κάθε αναθεωρητικής δύναμης. Εννοείται μέσω της διπλωματικής οδού.