Ο ευτελισμός του δημόσιου λόγου

Πριν λίγες μέρες, ο  πρώην υπουργός των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ Χριστόφορος Βερναρδάκης παρομοίασε την Υπουργό Νίκη Κεραμέως με την «Πισπιρίγγου της δημόσιας παιδείας». Η αμεσότατη σύνδεση της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων με την Πισπιρίγγου, δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο αμφιβολίας για τη στόχευση αυτού του αδιανόητου παραλληλισμού.

Είναι το πρόσωπο, που στα μάτια της κοινής γνώμης, έχει προσλάβει τα πλέον απεχθή χαρακτηριστικά, λόγω της ευρύτατης, καθημερινής και παρατεταμένης δημοσιοποίησης σοκαριστικών λεπτομερειών των πράξεων που της αποδίδονται ήδη ή βρίσκονται στο επίπεδο της προκαταρκτικής έρευνας σχετικά με τη θανάτωση των παιδιών της. Η «φονική» αυτή παρομοίωση έγινε με ανάρτηση βιντεοσκοπημένου μηνύματος του εν λόγω Βουλευτή  σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ενώ στη Βουλή εξελισσόταν η διαδικασία συζήτησης και ψήφισης του σχεδίου νόμου για τα Πανεπιστήμια της χώρας. Κατά τα αναμενόμενα, υπήρξε εύλογη αντίδραση της θιγομένης Υπουργού και της Κυβέρνησης, προκλήθηκαν πολλές δημοσιογραφικές συζητήσεις στα μέσα ενημέρωσης, ενώ πυροδοτήθηκε και το μονίμως εύφλεκτο περιβάλλον των «συζητήσεων» στο χώρο του διαδικτύου. Ακολούθως, ο αρνητικός πρωταγωνιστής όλου αυτού του σκηνικού ζήτησε συγγνώμη για «το Πισπιρίγγου», απέδωσε όμως στην υπουργό συμπεριφορές της Μήδειας του Ευριπίδη αυτή τη φορά, ενδεχομένως και χωρίς να το πολυσκεφθεί.

Παράλληλα και μέσα στο γενικό σάλο που επικράτησε, σε γνωστό ιστότοπο των Αθηνών δημοσιεύθηκε άρθρο πραγματικά απερίγραπτων αναφορών σε βάρος του, το οποίο μόνον ως κορυφαίο δείγμα απαξίωσης κάθε έννοιας κριτικής και δημόσιου λόγου μπορεί να εκληφθεί (εδώ). Εννοείται  ότι τελικά μονοπώλησαν τη δημοσιότητα τα εναλλασσόμενα ολισθήματα του Χριστόφορου Βερναρδάκη με τις παρομοιώσεις του περί «παιδοκτόνου» Υπουργού.

Ωστόσο  όμως, εν μέσω κραυγών και ανεκδιήγητων εκφράσεων, ψηφίστηκε ένα σημαντικό νομοσχέδιο, αλλά είναι αμφίβολο κατά πόσο ο ενδιαφερόμενος πολίτης μπόρεσε να αντλήσει συμπεράσματα από τη συγκεκριμένη κοινοβουλευτική και δημόσια συζήτηση. Εννοείται επίσης ότι όσα περιγράφονται παραπάνω, δεν αποτελούν μια μεμονωμένη περίπτωση ή έστω μια ατυχή στιγμή που πράγματι μπορεί να συμβεί στη ζώσα διαδικασία μιας αντιπαράθεσης ακόμη και στη Βουλή, όπως έχουμε παρακολουθήσει και στο πρόσφατο και στο απώτερο παρελθόν. Ιδίως μάλιστα όταν συμβαίνει να γίνεται, έστω και σπάνια, μια συζήτηση με βάση ιδέες και αρχές που δυνητικά «ανεβάζει τον υδράργυρο», αλλά ωστόσο αυτή είναι η πολιτική αναμέτρηση. Όμως εδώ δεν πρόκειται ούτε για τους συνήθεις διαραμφισμούς στους οποίους επιδίδονται κάποια δημόσια πρόσωπα, επειδή ενίοτε στερούνται και της ικανότητας της επιχειρηματολογίας.Δεν πρόκειται ούτε για τα αλήστου μνήμης αναγνώσματα του «αυριανισμού» και τα αναλόγου ύφους τοιαύτα, ούτε καν για την αθλιότητα της μικροπολιτικής η οποία είναι κοινή παραδοχή, ότι αποτελεί παλαιόθεν μια εγγενή μάστιγα του πολιτικού συστήματος.

Εν προκειμένω, αναφερόμαστε στην παθογενή εκδοχή των «συζητήσεων» στις τοξικές ζώνες του διαδικτύου, η οποία πλέον τείνει να κανονικοποιηθεί ως ο περίπου νενομισμένος τύπος του δημόσιου διαλόγου. Όπου ασφαλώς μόνον διάλογος δεν υπάρχει, αλλά ένα χαοτικό πεδίο αγοραίων εντυπώσεων, για την κυριαρχία του οποίου τσαλαβουτούν οι πρόμαχοι του «ευγενούς αθλήματος» της λασπομαχίας. Δεν υπάρχουν φυσικά κανόνες και όλα επιτρέπονται, οπότε τη θέση του επιχειρήματος λαμβάνει η κακοήθεια σε βάρος του όποιου άλλου και όχι σπάνια, η ευθεία προσβολή, ο ονειδισμός, η συκοφαντία και κάποτε οι συστηματικές δολοφονικές επιθέσεις κατά του χαρακτήρα του. Δηλαδή ο ορισμός του ευτελισμού του δημόσιου λόγου, ο οποίος στην καλύτερη εκδοχή του υποβαθμίζεται ως αξιολογικά ουδέτερος και αποπροσανατολιστικός, ενώ ταυτόχρονα κεφαλαιώδη ζητήματα εθνικά και κοινωνικά αλλά και για την καθημερινότητα του πολίτη, δεν απασχολούν ουσιαστικά τη δημόσια σφαίρα και βαθμιαία τίθενται εκτός αυτής ως τάχα άλυτα, ως ακανθώδη, ακόμη και ως περιττά.

Ένα τέτοιο νοσηρό φαινόμενο επιδρά προδήλως αρνητικά στην πολιτική λειτουργία, με συνακόλουθη συνέπεια την αποστασιοποίηση της κοινωνίας από τα πολιτικά ζητήματα.

Δημήτρης Κατσαρός – Πρώην Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας