Ευλογιά των πιθήκων και εγκυμοσύνη

Τα δεδομένα σχετικά με την ευλογιά των πιθήκων στην κύηση είναι περιορισμένα. Δεν είναι γνωστό αν οι έγκυες είναι πιο ευάλωτες στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων ή αν η μόλυνση από τον ιό κατά την διάρκεια της κύησης είναι πιο βαριά. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο κατά την κυοφορία ή στο νεογνό κατά την διάρκεια του τοκετού ή μετά τον τοκετό μέσω της στενής επαφής μητέρας-νεογνού.

Σε περιπτώσεις επιβεβαιωμένης λοίμωξης κατά την κύηση έχουν αναφερθεί δυσμενείς επιπτώσεις, όπως αυτόματη αποβολή, ενδομήτριος θάνατος εμβρύου, καθώς και πρόωρος τοκετός και νεογνική λοίμωξη από τον ιό. Ανάλογες επιπτώσεις έχουν αναφερθεί και σε λοιμώξεις από άλλους ορθοποξιούς (γένος orthopoxvirus), όπως η ευλογιά και ιός της δαμαλίτιδας . Στην περίπτωση βέβαια της ευλογιάς είχαμε σοβαρότερη νόσηση ( αιμορραγικές διαταραχές, ακόμα και θάνατο της εγκύου), αλλά η ευλογιά έχει εξαλειφθεί εδώ και δεκαετίες.

Σημεία και συμπτώματα

Τα σημεία και συμπτώματα της νόσου στην εγκυμοσύνη είναι παρόμοια με αυτά του γενικού πληθυσμού και περιλαμβάνουν πρόδρομα συμπτώματα ( πυρετός, κεφαλαλγία, λεμφαδενοπάθεια, κακουχία, φαρυγγαλγία και βήχας ) και εξάνθημα.

Σε περίπτωση εξανθήματος στην εγκυμοσύνη πρέπει να ληφθούν υπόψιν οι επιδημιολογικοί παράγοντες κινδύνου για νόσηση από ευλογιά των πιθήκων, όπως το ταξιδιωτικό ιστορικό και το ιστορικό σεξουαλικών ή στενών επαφών της εγκύου, να γίνει λεπτομερής κλινική εξέταση και εφόσον χρειαστεί να ληφθούν πολλαπλά δείγματα των δερματικών αλλοιώσεων προς εξέταση για τον ιό. Να σημειωθεί πως στην εγκυμοσύνη υπάρχουν αρκετές παθολογικές καταστάσεις που εκδηλώνονται (και) με εξάνθημα, οπότε είναι απαραίτητη η συστηματική προσέγγιση της εγκύου και η διαφορική διάγνωση.

Θεραπεία

Στον γενικό πληθυσμό η λοίμωξη από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων διαδράμει με ήπια συμπτώματα και η ανάρρωση είναι αυτόματη. Στις περιπτώσεις της εγκυμοσύνης, της λοχείας και του θηλασμού, λόγω του πιθανώς αυξημένου κινδύνου για βαρύτερη νόσηση, υπάρχει η σύσταση για στενή παρακολούθηση, εξατομίκευση του κινδύνου και της απόφασης για νοσηλεία, υποστηρικτική συμπτωματική αγωγή(πχ αντιπυρετικά) ή εξειδικευμένη φαρμακευτική αγωγή ζυγίζοντας το θεραπευτικό όφελος σε σχέση με τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων.

Σύμφωνα με το CDC, η τεκοβιριμάτη ( tecovirimat ΤΡΟΧΧ, ST-246) αποτελεί τον πρώτης επιλογής αντι-ιικό παραγόντα για την αντιμετώπιση της ευλογιάς των πιθήκων στην εγκυμοσύνη, την λοχεία και τον θηλασμό, εφόσον η φαρμακευτική αγωγή κριθεί απαραίτητη.
Δεν παρατηρήθηκαν επιπτώσεις στα έμβρυα σε μελέτες με ζώα, αλλά δεν υπάρχουν δεδομένα για την επίπτωση σε ανθρώπους, ούτε είναι γνωστό εάν η θεραπεία της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη αποτρέπει την συγγενή λοίμωξη.
Επιπρόσθετα, δεν υπάρχουν δεδομένα για την επίδραση του φαρμάκου στην παραγωγή του μητρικού γάλακτος, για την παρουσία του φαρμάκου στο γάλα ή για την επίδραση στα βρέφη που θηλάζουν.

Η εναλλακτική θεραπεία με cidofovir και brincidofovir δεν συνιστάται στην εγκυμοσύνη, καθώς σε μελέτες με ζώα υπήρχαν ενδείξεις τερατογένεσης.
Όσον αφορά στην ανοσοσφαιρίνη VIGIV (Vaccinia Immune Globulin Intravenous), δεν υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα για την ασφάλειά της στην εγκυμοσύνη, αν και γενικότερα οι ανοσοσφαιρίνες χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια στην εγκυμοσύνη χωρίς προφανείς αρνητικές επιπτώσεις.

Εμβόλια

Προς το παρόν υπάρχουν 2 διαθέσιμα εμβόλια έναντι του ιού της ευλογιάς των πιθήκων.

Το ACAM2000 που έχει αδειοδοτηθεί για την πρόληψη της ευλογιάς αντενδείκνυται στις εγκύους και θηλάζουσες λόγω του κινδύνου απώλειας της κύησης, συγγενών βλαβών και μόλυνσης με τον ιό της δαμαλίτιδας. Αν ένα άτομο εμβολιαστεί με αυτό το εμβόλιο πρέπει να αποφύγει την εγκυμοσύνη για 4 μήνες μετά τον εμβολιασμό και έως ότου το σημείο του εμβολιασμού στο δέρμα να επανέλθει πλήρως στην υγιή του φυσιολογική μορφή.

Το JYNNEOS έχει αδειοδοτηθεί για την πρόληψη τόσο της ευλογιάς όσο και της ευλογιάς των πιθήκων. Παρόλο που οι μελέτες με ζώα δεν έδειξαν κάποια πρόκληση βλάβης στο αναπτυσσόμενο έμβρυο, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για την ασφάλεια του εμβολίου στην εγκυμοσύνη στους ανθρώπους. Το ίδιο ισχύει για την ασφάλεια του εμβολίου κατά τον θηλασμό.

Η δυνατότητα για εμβολιασμό της εγκύου περιορίζεται στις περιπτώσεις που πληρούνται κριτήρια έκθεσης στον ιό ή επαφής με επιβεβαιωμένο κρούσμα και η απόφαση είναι πάντα εξατομικευμένη.

Θηλασμός και επαφή μητέρας-βρέφους

Είναι γνωστά τα οφέλη της skin-to-skin επαφής και του rooming-in θηλασμού για το βρέφος. Παρόλα αυτά, στην περίπτωση νόσησης της μητέρας υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης του ιού στο μωρό που μπορεί να οδηγήσει σε βαριά νόσο. Για αυτόν το λόγο συνιστάται αποφυγή της skin-to-skin επαφής , κάλυψη όλων των δερματικών αλλοιώσεων, αλλαγή ρούχων μωρού ή κουβέρτας που μπορεί να ήρθε σε επαφή με αλλοίωση και χρονική μετάθεση του θηλασμού μέχρι την επούλωση των δερματικών αλλοιώσεων.

Θωμάς Ρετσιάνης MD,MSc Μαιευτήρας-Γυναικολόγος

Πηγές : Centers for Disease Control and Prevention (CDC) , The Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM).