Τα «παλιατζίδικα» της οδού Ανδρούτσου: Μια βόλτα στο… «Μοναστηράκι» της Λάρισας! (φωτό)

Ήταν αρχές της δεκαετίες του 1930, όταν μεταλλουργοί από τα βουνά της Ηπείρου, ήρθαν ως οικονομικοί μετανάστες στη Λάρισα -κάνοντας ένα μακρινό ταξίδι για την εποχή εκείνη –, προκειμένου να ανοίξουν τις επιχειρήσεις στους στο κέντρο της πόλης, και συγκεκριμένα στην οδό Ανδρούτσου. Αυτοί ήταν οι γανωτές ή καλαϊτζήδες οι οποίοι γνώριζαν πολύ καλά την τέχνη του γανώματος, δηλαδή τον τρόπο να επενδύσουν εσωτερικά τα χάλκινα οικιακά σκεύη με κασσίτερο, προκειμένου αυτά να μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια στο νοικοκυριό.

Οι γανωτές, εκτός από εξειδικευμένοι τεχνίτες, εξελίχθηκαν και σε επιτυχημένους εμπόρους της οδού Ανδρούτσου, καθώς εμπορεύονταν και όλα όσα έφτιαχναν. Οι καλαϊτζήδες και η τέχνη τους, ήταν ο λόγος που η οδός Ανδρούτσου έγινε ευρέως γνωστή στους Λαρισαίους, ως «Καζαντζίδικα». Άλλωστε, η λέξη «Καζαντζίδικα» προέρχεται από την τούρκικη λέξη «kazanci» η οποία σημαίνει ακριβώς αυτό: Τον κατασκευαστή καζανιών, τον λεβητοποιό.

Τα «Καζαντζίδικα» έμειναν χαρακτηρισμένα ως τέτοια από τους Λαρισαίους, κυρίως μέχρι τη δεκαετία του 1960, αν και ακόμη και σήμερα, υπάρχουν κάποιοι που ως πιστοί πελάτες των μαγαζιών του μικρού στενού της πόλης, αγαπούν να τα αποκαλούν τα «Καζαντζίδικα». Σύμφωνα με τους έμπορους της 2^ης και 3^ης γενιάς του στενού, η δεκαετία του 1960, ήταν μια περίοδος μεγάλων αλλαγών, όσον αφορά την ταυτότητα των εμπόρων των «Καζαντζίδικων».

Ο κ. Γρηγόρης Μπαρτζώκης -ένας από τους βασικούς επιχειρηματίες του στενού- αναφέρει ότι τη δεκαετία του 1960, πρωτοεμφανίστηκαν στην αγορά τα ανοξείδωτα σκεύη και έτσι τα «χαλκώματα» άρχισαν σταδιακά να σταματούν και η τέχνη του γανώματος να παρακμάζει… Ως αποτέλεσμα, οι τεχνίτες, καλαϊτζήδες – έμποροι, έπρεπε να βρουν εμπορική διέξοδο: Και τη βρήκαν! Άρχισαν να εμπορεύονται παλιά, μεταχειρισμένα ρούχα και παπούτσια από τη Θεσσαλονίκη και κυρίως την Αθήνα, τα οποία μεταπουλούσαν στη Λάρισα, σε χαμηλές τιμές, απευθυνόμενοι κυρίως σε χαμηλόμισθους εργάτες.

Κατά συνέπεια, τη δεκαετία του 1970, τα γνωστά «Καζαντζίδικα» της Λάρισας, σχεδόν μετονομάστηκαν από τους ντόπιους σε «Παλιατζίδικα». Η οδός Ανδρούτσου έγινε το «Μοναστηράκι» της Λάρισας! Πρόκειται για ένα «παρατσούκλι» της οδού Ανδρούτσου, που επίσης το συναντάμε ευρέως, μέχρι και σήμερα. Είναι δε, ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ότι η λογική του «second hand» ρούχου-και όχι μόνο-, κερδίζει σήμερα όλο και περισσότερο έδαφος στην αγορά (θεωρώντας τη μάλιστα ως μια τάση που προκύπτει από έξυπνο marketing). Απ’ ότι φαίνεται όμως, οι γανωτές- έμποροι-παλιατζήδες δίδασκαν πρακτικά «marketing», πριν ακόμη καν οργανωθεί υποτυπωδώς η αγορά της πόλης! Μάλιστα, όπως μας ομολογούν όλοι οι έμποροι ρούχων, που συναντάμε σήμερα στο στενό (Παπαδημητρίου, Μπαρτζώκης, Ιωαννίδης, Βενέτης), στη μακρά ιστορία των επιχειρήσεών τους, το -από στόμα σε στόμα- είχε αποδειχθεί η πιο αποτελεσματική και σίγουρη μέθοδος απόκτησης νέων πελατών, ήδη από τη δεκαετία του 1930!

Σήμερα, στα παλιατζίδικα, θα συναντήσουμε τις πλέον ιστορικότερες εμπορικές επιχειρήσεις ρουχισμού της Λάρισας. Μάλιστα, μία από αυτές, η επιχείρηση του κ. Γρηγόρη Μπαρτζώκη, το 1997 απέσπασε διάκριση από τον Εμπορικό Σύλλογο της πόλης, ως μία από τις αρχαιότερες επιχειρήσεις της Λάρισας, η οποία λειτουργεί από το 1932! Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το εμπόριο των μεταχειρισμένων ρούχων σταδιακά σταμάτησε, και από τότε, όλοι οι παλιατζήδες-έμποροι  του στενού, άρχισαν να εμπορεύονται μόνο καινούρια ρούχα, διατηρώντας όμως τις χαμηλές τιμές.Παρά τις συνεχόμενες αλλαγές στη δομή της αγοράς (τοπικά και εθνικά), οι επιχειρήσεις ρουχισμού του στενού, έχουν καταφέρει να έχουν σταθερούς πελάτες ετών, οι οποίοι εδώ και χρόνια εμπιστεύονται τα βασικά τους εμπορεύματα: στρατιωτικά ρούχα, ρούχα εργασίας, κλασσικά ρούχα και παπούτσια.

Ποιες άλλες επιχειρήσεις θα έβρισκε κάποιος στα «Καζαντζίδικα» κ. Βενέτη, τις δεκαετίες 1960 και 1970;

«Πολλές… Καφεκοπτεία, χρωματοπωλεία, μαγαζί ηλεκτρικών ειδών «o Mηλίγγος», το τυπογραφείο του Λαβδάκη, και φυσικά την ταβέρνα – μεζεδοπωλείο «Νταχμίρης», που για τουλάχιστον 40 χρόνια, λειτουργούσε στο στενό, και άφησε εποχή για τους μεζέδες τους, εντός και εκτός των τειχών της πόλης… Όλοι οι επώνυμοι του καλλιτεχνικού και πολιτικού κόσμου είχαν έρθει για φαγητό στου Νταχμίρη..»

Από εκείνες τις πολλές- διαφόρων ειδών- επιχειρήσεις της οδού Ανδρούτσου, εκτός από τους παλιατζήδες – εμπόρους που αντέχουν στον χρόνο, «ζωντανός» εμπορικά παραμένει και ο Μαργαρίτης που διαθέτει στο κοινό της πόλης,  χειροποίητα είδη ζύμης, και μετράει ήδη, ως επιχείρηση, 70 χρόνια ζωής! Ξεκίνησε το 1960, παράγοντας αποκλειστικά χειροποίητα φύλλα. Σήμερα, διαθέτει μια πράγματι ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία σε χειροποίητες καταψυγμένες πίτες (γλυκές και αλμυρές), φύλλα χειροποίητα και βιομηχανοποιημένα για πίτες και γλυκά, καθώς και μεγάλη ποικιλία σε vegan και νηστίσιμα προϊόντα! Η επιχείρηση του Μαργαρίτη, αποτελεί  ακόμη μία επιχείρηση του στενού, που βρήκε τον τρόπο να προσαρμοστεί με επιτυχία στις τόσες αλλαγές της αγοράς και στις απαιτήσεις του κοινού της πόλης!

Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το μέλλον των επιχειρήσεων του στενού κ. Μπαρτζώκη;

«Πιστεύουμε ότι ο κόσμος της Λάρισας, θα συνεχίσει να μας στηρίζει όπως μας στηρίζει τόσα χρόνια, παρόλο που από το 2010 και μετά φαίνεται ότι η δομή της αγοράς, με το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις συνεχόμενες κρίσεις, έχει αρχίσει πάλι να μεταβάλλεται. Ωστόσο, είμαστε αισιόδοξοι…Είναι πολλοί οι Λαρισαίοι, που αγαπούν να ψωνίζουν από τα φυσικά καταστήματα, που μας εμπιστεύονται, και που θέλουν να παραμείνει ζωντανό το ιστορικό-εμπορικό αυτό στενό της πόλης.» Φαίνεται λοιπόν, ότι η εύρεση ισορροπίας μεταξύ παράδοσης και εκσυγχρονισμού, θα αποτελέσει στο μέλλον, καθοριστικό παράγοντα, ώστε οι παλαιότερες -και όχι μόνο αυτές-επιχειρήσεις του στενού, να συνεχίσουν να γράφουν ιστορία στα «Καζαντζίδικα» ή «παλιατζίδικα» της Λάρισας!

Ρεπορτάζ: Κατερίνα Δημηνίκου

Πληροφορίες – Φωτογραφίες: Γρηγόρης Μπαρτζώκης, Αντώνης Παπαδημητρίου, Βασίλης Βενέτης, Έρση Ιτσιου (Επιχείρηση Μαργαρίτης)