Ο φόβος και ο πόθος, η ΕΥΠ και η κουμπάρα

Πολλή συζήτηση για τις ατομικές ελευθερίες προκαλεί τώρα τελευταία η καθημερινότητα.  Συζήτηση που σχεδόν πάντα στρέφεται εναντίον κάθε μορφής εξουσίας, κάθε δύναμης που σκοπός της είναι να επιβάλλει την τάξη. Αναφέρομαι στα περιστατικά με τον 16χρονο Ρομά στη Θεσσαλονίκη, στην υπόθεση Καϊλή αλλά και στο θέμα με τις κατηγορίες περί επισυνδέσεων της ΕΥΠ.

Ο κοινός παρονομαστής είναι όχι μόνο μια απέχθεια μεγάλης μερίδας της κοινωνίας προς κάθε μορφή αστυνόμευσης αλλά και μιας δυσπιστίας προς οποιοδήποτε κέντρο εξουσίας. Τόσο πολύ ξεφεύγει δε η αποστασιοποίηση αυτή που τολμά να καταλύει ακόμη και τα όρια του έθνους-κράτους. Θυμάμαι πρωθυπουργό να λέει ότι το Αιγαίο ανήκει στις τσιπούρες!

 Η αλήθεια είναι βέβαια πως οι άνθρωποι από πολύ νωρίς επέλεξαν να αφήσουν την φυσική τους κατάσταση κατά την οποία θα προσπαθούσαν να επιβιώσουν με οποιοδήποτε τρόπο, χρησιμοποιώντας ακόμη και άκρατη βία, όπως συμβαίνει κατά κόρον στη φύση.

 Ο φόβος του βίαιου θανάτου δεν μας άρεσε καθόλου όμως. Γίναμε  ορθολογιστές για να εξασφαλίσουμε την επιβίωσή μας μέσα από την πρόνοια. Αυτή η πρόνοια μας ώθησε  στη σύναψη μιας συμφωνίας που θα εξασφάλιζε την ειρήνη και θα μας  έσωζε από την αυτοκαταστροφική και απολίτιστη φυσική  μας κατάσταση. Στον Λεβιάθαν  ο Thomas Hobbes εξηγεί πώς ο άνθρωπος αποφάσισε να εκχωρήσει ορισμένες ελευθερίες του  σε ένα πρόσωπο ή σε μια συνέλευση ανθρώπων και όρισε την αντιπροσώπευσή του μέσα από αυτό το πρόσωπο σύμφωνα με την αρχή της πλειοψηφίας (κοινωνικό συμβόλαιο).

 Με άλλα λόγια, εμείς δημιουργήσαμε την Αστυνομία, την ομάδα Ζ, την ΕΥΠ και μια πλειάδα θεσμών χωρίς τους οποίους η κοινωνία θα ήταν τώρα σε τέτοια χαοτική κατάσταση που όλοι αυτοί οι ελαφρά τη καρδία αγανακτισμένοι ούτε μπορούν να φανταστούν.

Είναι δεδομένο ότι κάποιες ελευθερίες μας έχουν εκχωρηθεί στο κοινωνικό σύνολο. Το ποιες είναι αυτές, πόσες, για πόσο χρονικό διάστημα είναι συνάφεια του συμβολαίου που κάνουμε με το κράτος και εάν και όταν το συμβόλαιο αυτό παραβιάζεται έχουμε μεριμνήσει να παρεμβαίνει η δικαστική και η εκτελεστική εξουσία. Όπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις που αναφέραμε, ήτοι της Εύας Καϊλή, του 16χρονου Ρομά και των επισυνδέσεων η δικαιοσύνη θα αποφανθεί για το εάν έχει υπάρξει κατάχρηση των εξουσιών που έχουμε εκχωρήσει. Ας μην ξεχνάμε ότι στην όλη διαδικασία εμπλέκονται  άνθρωποι , οι οποίοι διακατέχονται από αδυναμίες και πάθη που βάζουν την δική τους σφραγίδα στο τελικό αποτέλεσμα.

«Ελευθερία είναι η δυνατότητα να επιλέγουμε τις αλυσίδες μας», μας λέει ο Ρουσσώ. Έχουμε δημιουργήσει τόσους κανόνες και τόσους περιορισμούς για να επιτύχουμε την επιβίωση της ιδέας μας αυτής να συνυπάρχουμε σε οργανωμένα σύνολα που όταν αναρχικές ιδέες  κάνουν την εμφάνισή τους , φαντάζουν παιχνιδιάρικα θελκτικές.

 Ανεδαφικές όμως. Κάθε θεσμός έχει όρους. Για να υπάρξει το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου πρέπει οι ομάδες να συναινέσουν στο ότι εάν χάσουν σε έναν αγώνα , θα πάρουν μηδέν βαθμούς και εάν βγουν τελευταίοι στη βαθμολογία, θα υποβιβαστούν. Για να έχουμε δημοκρατία, θα πρέπει να σεβόμαστε την θέληση της πλειοψηφίας. Για να συνεχιστεί ο θεσμός του γάμου, οι κουμπάροι θα πρέπει να κοιμούνται σε χωριστές κρεβατοκάμαρες.

Βλέποντας το από μια άλλη οπτική, ανελεύθερο είναι να εμποδίζεται το κάθε λογής σμίξιμο αλλά αυτά τα όρια είναι που κρατούν τον κοινωνικό ιστό. Κάπου εκεί, σ’ αυτή την αέναη προσπάθεια συναντάται ο πόθος της κουμπάρας με τον καταχραστή, τον προδότη, τον αστυνομικό, τις υπηρεσίες πληροφοριών. Το κράτος δεν μπορεί να αντέξει πολλά πάθη.

Θέλαμε κοινωνία. Δεν είναι εύκολη η συνταγή. Έχει κόπο, θύματα, θυσίες και πολλά σπασμένα αυγά.

Ο Ηρακλής Γερογιώκας είναι Συντονιστής της Γραμματείας Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης της Νέας Δημοκρατίας