“Πίσω από τις στάχτες…” – Άρθρο του Μιλτιάδη Δελήχα

«Όσοι δεν μπορούν να θυμηθούν την εμπειρία
είναι καταδικασμένοι να την επαναλάβουν»
Santayana

Ζούμε σε μια χώρα που είναι πρωταθλήτρια στα τροχαία ατυχήματα και τους πνιγμούς, στη χώρα των αφύλακτων σιδηροδρομικών διαβάσεων και τηςαδιαφορίας. Ζούμε σε μια χώρα όπου τα αυθαίρετα και η αυθαιρεσία κυριαρχούν, μια χώρα που γενικώς… καπνίζει και αντιμετωπίζει περίπου ως γραφικούς όσους διαμαρτύρονται για την εφαρμογή των νόμων. Σε μια τέτοια χώρα, ήταν ζήτημα χρόνου η έλευση μιας συμφοράς.

Δυστυχώς, η έννοια της πρόληψης απέχει πολύ από τη νεοελληνική φιλοσοφία και πρακτική. Και η εξοικείωσή μας με ένα πλήθος κινδύνων είναι «αρμονική», μέχρι να έρθει η «κακιά ώρα». Όπως συμβαίνει στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι μηχανισμοί πρόληψης υπολειτουργούν και τα περισσότερα αποδίδονται στο πεπρωμένο, το «κισμέτ» ή στις ευθύνες των όσων διοίκησαν στο παρελθόν. Οτιδήποτε κακό συμβαίνει, θεωρείται προκαθορισμένο κι έτσι δικαιολογείται η μη λήψη μέτρων ελαχιστοποίησης των κινδύνων με βάση την ορθολογική διαχείρισή τους. Αντίθετα, στις προηγμένες χώρες η ασφάλεια αποτελεί παράγοντα ζωτικής σημασίας κι έτσιοργανώνονται υποδομές, λαμβάνονται μέτρα τα οποία αναθεωρούνται ανάλογα με την αποτελεσματικότητά τους ενώ παράλληλα διενεργούνται αυστηροί έλεγχοι. Η ασφάλεια των πολιτών αποτελεί πρωταρχική μέριμνα της Πολιτείας ενώ μέσω της εκπαίδευσης, η κοινωνία ευαισθητοποιείται και η πρόληψη γίνεται στάση ζωής.

Στη χώρα μας, τόσο η περιβαλλοντική ευαισθησία όσο και η πρόληψη των κινδύνων βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο. Η διαχείριση των κρίσεων, χαρακτηρίζεται από έναν ελλιπή συντονισμό που διασφαλίζει την αλληλομετάθεση των ευθυνών. Έτσι, οι πολίτες μαθαίνουν να συμβιώνουν με την ανευθυνο-υπευθυνότητα και τα αρνητικά συμβάντα που μοιραία καθίσταται συχνά και χάνουν τη στατιστική τους φύση, παύουν δηλαδή να είναι τυχαία. Παράλληλα, αναπτύσσεται μια υποκουλτούρα «ρίσκου» που οδηγεί στη λανθάνουσα αντίληψη ότι το κακό θα συμβεί στους άλλους.

Μοιραία λοιπόν, οι τραγωδίες δεν έχουν τέλος. Μια ολόκληρη κωμόπολη εξαφανίζεται κάθε χρόνο στην Ελλάδα λόγω των τροχαίων ατυχημάτων, διατηρώντας μια αρνητική πανευρωπαϊκή πρωτιά που δυστυχώς δεν είναι και η μοναδική. Σήμερα, οι πολιτικοί διαχειριστές συνομολογούν την ενοχή σ’ ένα ναυάγιο αξιοπιστίας μεγαλύτερο από αυτό του «Σάμινα», αφού η αναγκαιότητα της πρόληψης αναδείχθηκε πάλι μετά από τραγικό συμβάν. Έτσι, παρά τα προειδοποιητικά καμπανάκια ατυχημάτων και πυρκαγιών, θρηνούμε εκατοντάδες θύματα τροχαίων ατυχημάτων και πύρινης λαίλαπας. Αιτία δεν είναι η μοίρα ούτε κάποια έξωθεν απειλή, αλλά η υποεκτίμηση του κινδύνου από όλους μας και κυρίως από την Πολιτεία του πρόχειρου και του περίπου. Της Πολιτείας που δεν επένδυσε, δεν οργάνωσε, δεν έλεγξε, δεν εφάρμοσε ό,τι και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας.

Με ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, φυσικούς και οικονομικούς πόρους, επιβιώνουμε σε μια Ελλάδα που πληγώνουμε και μας πληγώνει. Πρόκειται για μια κακή αμφίδρομη σχέση που αναπαράγει έναν ανατολίτικο ωχαδελφισμό και οδηγεί σε ρεκόρ καταστροφικών συμβάντων. Γιατί αντί να ακολουθήσουμε τον ορθό δρόμο της πρόληψης, επιλέξαμε να ζούμε με την παρηγοριά του ανατολίτικου «κισμέτ», σε μια τριτοκοσμική πραγματικότητα όπου όλα βασίζονται στο τυχαίο, ελπίζοντας ότι το κακό θα συμβεί στους άλλους. Έτσι, μέσα από τα αποκαϊδια των πυρκαγιών, των τροχαίων και – τελευταία – των σιδηροδρομικών ατυχημάτων, βαδίζουμε ως σύγχρονοι Νέρωνες στην τραγελαφική πορεία προς τις εκλογές, με ένα αδιαμφισβήτητο δεδομένο: Οι επόμενοι «καταλληλότεροι» διοικούντες, θα παραλάβουν και πάλι «καμένη γη» ενώ εμείς θα συνεχίσουμε να ελπίζουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να ξαναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της…

Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς – Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.