Ο Φλωρίδης, ο Γόρδιος Δεσμός και άλλα τινά…

Ο νέος Υπουργός  Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδης μιλώντας στη Βουλή στη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της Κυβέρνησης παρομοίασε την καθυστέρηση έκδοσης δικαστικών αποφάσεων με γόρδιο δεσμό που πρέπει να αντιμετωπισθεί. Δεν νοείται μεταρρυθμιστική προσπάθεια στο χώρο της Δικαιοσύνης, τόνισε με έμφαση στην αρχή της ομιλίας του, αν δεν έχει ως αφετηρία την Εθνική Σχολή Δικαστών, ενώ και στο τέλος έκλεισε αναφερόμενος στο στόχο ενός αντικειμενικού συστήματος αξιολόγησης δικαστών στο πλαίσιο της ψηφιακής στρατηγικής της Κυβέρνησης. Πράγματι εκεί χωλαίνει κυρίως ο μηχανισμός απονομής δικαιοσύνης και ίσως είναι η πρώτη φορά που αυτό λέγεται από τα πλέον επίσημα χείλη σε μια κορυφαία κοινοβουλευτική διαδικασία.

Από κανέναν πλέον δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι  αριθμός των δικαστών στην Ελλάδα είναι υπέρτερος καθαρά του μέσου όρου των χωρών της ΕΕ  κατά την αναλογία δικαστών /πληθυσμού. Ταυτόχρονα όμως η χώρα μας κατέχει την αξιοθρήνητη ενωσιακή πρωτοπορία στους ρυθμούς βραδύτητας απονομής δικαιοσύνης, η οποία καθιστά την παροχή δικαστικής προστασίας ανεπίκαιρη, παρωχημένη, αναποτελεσματική και, ενίοτε, χωρίς ωφέλιμο πλέον περιεχόμενο για τον πολίτη, ισοδυναμεί δηλαδή με αρνησιδικία (“οιονεί αρνησιδικία”), η οποία οδηγεί βαθμιαία στην πλήρη ανυποληψία του δικαστικού συστήματος και αδικεί κατάφωρα τους φιλότιμους, καταρτισμένους και με επαρκή ουσιαστικά προσόντα δικαστές. Ουδείς επίσης αποτολμά να αμφισβητήσει σοβαρά την κατακόρυφη και συνεχιζόμενη πτώση των δικαζόμενων υποθέσεων. Μια  σύγκριση των τωρινών εκθεμάτων ποινικών δικαστηρίων και πινακίων πολιτικών και διοικητικών δικαστηρίων, με τα προ δεκαετίας τουλάχιστον, θα απαντήσει πειστικότατα στο ερώτημα, γιατί στα δικαστήρια της χώρας μετά τις 12 το μεσημέρι στις περισσότερες αίθουσες σπάνια γίνονται δίκες, όταν παλαιότερα δεν υπήρχαν ελεύθερες να δικασθούν οι υποθέσεις. Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει ο Υπουργός με μια επίσκεψη σε οποιαδήποτε εργάσιμη ημέρα σε κάποιο μεγάλο δικαστήριο της χώρας. Παρά ταύτα όμως υπάρχουν αρμόδια όργανα επιθεώρησης των δικαστών,  τα οποία μάλλον κωφεύουν ή περί άλλων πολλών τυρβάζουν και η λεγόμενη επιθεώρηση εδώ και πολλά χρόνια είναι τελικά μια διαδικασία κάπου στο πουθενά, γεγονός που γνωρίζουν καλά -τουλάχιστον εκ του αποτελέσματος- οι «παροικούντες την Ιερουσαλήμ των Δικαστηρίων» Απαιτείται λοιπόν πραγματική επιθεώρηση και πρέπει να λάβει τέλος η συνεχιζόμενη ανούσια διαδικασία διεκπεραιωτικού χαρακτήρα και ανεκδιήγητου συντεχνιακού στρουθοκαμηλισμού. Και σίγουρα δεν αρκεί η “τιμωρητική” μετάθεση ανεπαρκών δικαστικών λειτουργών, διότι απλώς μετατίθεται το πρόβλημα σε άλλο δικαστήριο, το οποίο ανακυκλώνεται και φυσικά δεν επιλύεται.

Η «περίφημη δικομανία κάποιων Ελλήνων», την οποία επικαλέστηκε ο Υπουργός, ως μια επιμέρους αιτία του προβλήματος είναι εκ των πραγμάτων τώρα πια ένα ψευδεπίγραφο επιχείρημα. Όταν οι υποθέσεις που δικάζονται στα δικαστήρια τώρα είναι μειωμένες τουλάχιστον κατά 60% σε σχέση με το παρελθόν δεν μπορούμε να μιλάμε για δικομανία. Οι κυβερνήσεις της μνημονιακής περιόδου επέδειξαν ιδιαίτερο ζήλο(!) με την επιβολή μιας σειράς οικονομικών παραβόλων και επιβαρύνσεων με συνέπεια η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη να καταστεί ακριβή υπόθεση σε καιρούς μάλιστα παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και τώρα πλέον πρωτοφανούς ακρίβειας. Η Δικαιοσύνη όμως αποτελεί καταφύγιο για τον κάθε πολίτη που θεωρεί ότι αδικείται  και ευτυχώς ακόμη δεν έχουμε αίθουσες και πινάκια V.I.P… Εξάλλου  για την  αποτροπή άσκησης στρεψόδικων και παρελκυστικών ένδικων βοηθημάτων, μέσων ή καταχρηστικών διαδικαστικών ενεργειών υπάρχουν και αρκούν οι υφιστάμενες “ποινές τάξεως” του νόμου. Σε κάθε περίπτωση η δικαστική δαπάνη, ως “κύρωση” πρέπει να επιβάλλεται μόνον στις περιπτώσεις ψευδούς υποβολής μηνύσεως, αναφοράς, καταγγελίας ή καταχρηστικής άσκησης δικαιωμάτων του διαδίκου. Διαφορετικά, η επιβολή της αποτελεί “φόρο”  όχι επί του εισοδήματος ή της περιουσίας, αλλά επί του δικαιώματος του πολίτη σε δίκαιη δίκη, ειδικότερη έκφανση του οποίου αποτελεί το δικαίωμα στην ταχεία δίκη, που εκδηλώνεται με την έγκαιρη και επίκαιρη παροχή δικαστικής προστασίας, για την διαφύλαξη του οποίου πάντως υπήρξε ρητή δέσμευση του  Υπουργού στη Βουλή.

Ασφαλώς υπάρχουν και άλλες παθογένειες που επιδεινώνουν το πρόβλημα της αργής απονομής δικαιοσύνης στη χώρα μας, όπως ο κανονιστικός πληθωρισμός, δηλαδή η πολυνομία η οποία προάγει την κακονομία,  η δημιουργία δικών για προφανή σφάλματα της δημόσιας διοίκησης, η έλλειψη εξειδικευμένων τμημάτων και δικαστών, η μη κάλυψη των κενών οργανικών θέσεων των δικαστικών υπαλλήλων.  Ενδεχομένως και η μη ορθή κατανομή υποθέσεων μεταξύ δικαστών που υπηρετούν σε διαφορετικά δικαστήρια της ίδιας εφετειακής περιφέρειας για την οποία έκανε λόγο ο Υπουργός χωρίς επ’ αυτού να δώσει περισσότερα στοιχεία, ενώ  η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν είναι λύση η μεταβολή υλικής αρμοδιότητας ώστε να δικάζονται κάποιες υποθέσεις από τα πρωτοδικεία στα ειρηνοδικεία, η οποία απλώς μετακινεί το πρόβλημα. Ούτε επίσης αποτελεί λύση η μεταφορά ύλης από τα δικαστήρια σε συμβολαιογράφους ή δικηγόρους, διότι όλοι γνωρίζουν ότι δεν επιβαρύνεται η απονομή δικαιοσύνης από την έκδοση των διαταγών πληρωμής και την εγγραφή ή εξάλειψη προσημειώσεων. Εξάλλου ουδεμία αξιοσημείωτη διαφορά υπήρξε στον τομέα της επιτάχυνσης από την  προ εξαετίας μεταφορά αρμοδιότητας επί των συναινετικών διαζυγίων στους συμβολαιογράφους.

Ο νέος Υπουργός στην ομιλία του δεσμεύτηκε και για νομοθετική παρέμβαση στο ζήτημα της ουσιαστικής ατιμωρησίας που επιφυλάσσει ο Ποινικός Νόμος για δράστες σοβαρών εγκλημάτων σε βάρος της περιουσίας, της ζωής, της τιμής και υπόληψης ιδίως αδυνάμων συμπολιτών μας, εγκληματικότητα η οποία επικράτησε περιέργως να χαρακτηρίζεται ως χαμηλή κυρίως από μια ιδιότυπη ελίτ παρελθούσας περιόδου, η ιδεοληπτική βούληση της οποίας αποτυπώθηκε σε ποινικές διατάξεις που αποτρέπουν ουσιαστικά την εκτέλεση των ποινών από το Δικαστήριο.  

Παρά όμως τα όσα σημαντικά είπε ο Υπουργός στη Βουλή και κυρίως για το ότι αναφέρθηκε συγκεκριμένα στον πυρήνα του προβλήματος του ελληνικού δικαστικού συστήματος, εντύπωση προκαλεί ωστόσο η επιλογή των μεγάλων συστημικών μέσων να εστιάσουν σχεδόν κατά κανόνα στη… δικομανία των Ελλήνων. Κατόπιν βέβαια, δεν έλειψε   ούτε η αρθρογραφία γνωστών  συστημικών γραφίδων, τάχα ειδικών, που παρεπιδημούν στους διαδρόμους του Αρείου Πάγου εμφανιζόμενες ως πληροφορημένες εκ των έσω της Δικαιοσύνης (άραγε πώς;) περί δικογραφιών που στενάζουν στα δικαστήρια και τα τοιαύτα, η οποία εξυπηρετεί σκοπούς αποπροσανατολισμού και τελικά διαιώνισης του αρνητικού φαινομένου της βραδείας απονομής δικαιοσύνης. Συνήθως όταν υπάρχει αυτή η πρεμούρα στα κεντρικά μεγάλα ΜΜΕ, ακολουθεί μια τριτοκοσμικού τύπου παρέμβαση στο δικαιοδοτικό έργο της Ποινικής Δικαιοσύνης υπό την μορφή της νομοθετικής παραγραφής του αξιοποίνου, παύσης ποινικής δίωξης, μη εκτέλεσης ποινών υπό όρο και άλλα τινά, για αδικήματα τάχα ήσσονος απαξίας, η οποία προσβάλλει τις αρχές του Κράτους Δικαίου και επιφέρει δυσμενή αποτελέσματα στο τομέα της αντεγκληματικής πολιτικής, αφού ως γνωστόν η ατιμωρησία εκτρέφει την επανάληψη του εγκληματικού φαινομένου. Πρόκειται για μια άλλη κραυγαλέα στρέβλωση, το λένε και διαπλοκή, η οποία τις τελευταίες δεκαετίες τείνει να θεωρηθεί περίπου ως …κανονικότητα, δηλαδή να γίνονται «ανταλλαγές» μεταξύ της δικαστικής και των άλλων εξουσιών, αφού προηγείται η επικοινωνία και στρώνεται το χαλί μέσω περισπούδαστων δημοσιευμάτων και πληροφοριών εκ των έσω της Δικαιοσύνης! που λέγονται μετά του αναλόγου στυλ και ύφους, κυρίως ύφους, από τα παράθυρα των μεγάλων τηλεοπτικών διαύλων που θέτουν κυρίαρχα την ατζέντα της ενημέρωσης.

Ως δικηγόρος και πρώην Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Κιλκίς ο Γ. Φλωρίδης, σε αντίθεση με τον επί τετραετία προκάτοχό του, έχει το πλεονέκτημα της γνώσης του χώρου στον οποίο βρίσκεται, το οποίο βέβαια δεν αρκεί, όπως δείχνει και η εμπειρία του παρελθόντος. Τον συνοδεύει η φήμη του αποφασιστικού και μεταρρυθμιστή αλλά και τούτο δεν αρκεί. Στη χώρα μας δεν είσαι μόνον ό,τι δηλώσεις, αλλά καμιά φορά και ό,τι γράψουν οι άλλοι για σένα. Όλα κρίνονται επί του πεδίου και των αποτελεσμάτων. Το είπε και ο ίδιος αναφερόμενος στον πατριωτισμό επί του πεδίου, σε αντιδιαστολή με τον πατριωτισμό της ρητορικής. Εξάλλου ως Μακεδών γνωρίζει ότι οι Γόρδιοι Δεσμοί δεν λύνονται και σε κάθε περίπτωση δεν λύνονται εύκολα…

Δημήτρης Κατσαρός, Δικηγόρος, πρώην Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας