Μονάδα ακτινοθεραπείας; Καλά κρασιά…!

*Του Γ. Καραβάνα

Το παρόν άρθρο αφορά στις όψιμες διαμαρτυρίες πολιτικών και ακαδημαϊκών παραγόντων της Λάρισας ενόψει της κατασκευής Πρότυπου Ογκολογικού Κέντρου στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας. Θεωρώ ηθική μου υποχρέωση να παρέμβω καθώς φέρω ταυτόχρονα την ιδιότητα του Αναπληρωτή Διοικητή του Νοσοκομείου Λαμίας και την ιδιότητα του Λαρισαίου.

Πριν αναφερθώ στο ειδικό ζήτημα του Ογκολογικού Κέντρου, θα πω δυο λόγια για ένα γενικότερο ζήτημα που έθιξε – και ορθά – ο Καθηγητής Πνευμονολογίας και Κοσμήτορας του Παν. Θεσσαλίας Κος Γουργουλιάνης: αυτό της μη ορθολογικής κατανομής των ιατρικών υποδομών στη χώρα. Έχω κι εγώ, εδώ και χρόνια, αρθρογραφήσει σχετικά με τον ανορθολογικό τρόπο που δαπανά χρήματα η χώρα, στις διάσπαρτες υπηρεσίες και υποδομές της. Αυτό ασφαλώς δεν αφορά μόνο στις ιατρικές υποδομές αλλά και κάθε άλλη δημόσια δαπάνη: από στρατόπεδα και πανεπιστήμια μέχρι δημόσιους υπαλλήλους και οργανισμούς. Στην Ελλάδα έχουμε πολλές υποβέλτιστα λειτουργούσες δημόσιες δομές, αντί για λίγες, δυνατές και άρτια στελεχωμένες. Τούτο ασφαλώς δεν αποτελεί «ατύχημα» αλλά διαχρονική πολιτική επιλογή, με στόχο τον διορισμό όσο το δυνατόν περισσότερων και από περισσότερους νομούς στελεχών – επιλογή που δυστυχώς επιβραβεύεται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση από τους ψηφοφόρους. Τα κακά αποτελέσματα της πολυδιάσπασης υποδομών και αρμοδιοτήτων τα είδαμε και πρόσφατα, με τον πιο δραματικό τρόπο, με την κακοκαιρία Daniel. Οι πολύπλοκες και αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες στις τοπικές υποδομές άρδευσης, είχε ως αποτέλεσμα την ανυπαρξία ενός συνολικού σχεδίου διαχείρισης, πρόληψης, προειδοποίησης και έγκαιρης ανταπόκρισης στην επερχόμενη καταστροφή. Σε απάντηση, η κυβέρνηση αποφάσισε πρόσφατα την ίδρυση ενός οργανισμού συνολικής διαχείριση των υδάτων της Θεσσαλίας, στην οποία εντούτοις αντιτίθενται οι ίδιοι πολιτικοί που δήθεν επιδιώκουν ορθολογικότερη κατανομή πόρων!

Τελικά τι θέλουμε; Τοπικές διεκδικήσεις σαν αυτές που προτείνει η Κα Λιακούλη, η οποία φέρεται να αγανακτεί «…που η Λάρισα δεν έχει ούτε έναν υπουργό ή έστω υφυπουργό…», ο οποίος προφανώς θα διεκδικεί έργα τοπικού ενδιαφέροντος ή θέλουμε ένα σχέδιο ορθολογικής διαχείρισης, που όμως θα έρχεται ενίοτε σε σύγκρουση με τοπικά συμφέροντα; Σε σχετική μου ερώτηση προς την ιεραρχία της 5ης Υγειονομικής Περιφέρειας «γιατί να έχουμε π.χ. στη Βοιωτία δύο νοσοκομεία – ένα στη Λιβαδειά κι ένα στη Θήβα – χωρίς κανένα από τα δύο να είναι επαρκώς στελεχωμένο, αντί να έχουμε ένα μόνο νοσοκομείο που όμως θα λειτουργεί σωστά;» εισέπραξα την απάντηση πως «και μόνο η έκφραση μιας τέτοιας σκέψης θα ήταν ικανή να κρεμάσει την ηγεσία στην κεντρική πλατεία της πόλης που θα χάσει – ή έστω θα αναγκαστεί να τροποποιήσει – το νοσοκομείο της». Τα ίδια μεταξύ Κοζάνης και Πτολεμαΐδας, τα ίδια σε πόλεις που έχουν νοσοκομεία που υπολειτουργούν ενώ απέχουν ελάχιστα από μεγαλύτερα νοσοκομεία ή άλλα αστικά κέντρα με επαρκώς στελεχωμένα νοσοκομεία. Σκεφτείτε πόσο καλύτερα θα ήταν τα πράγματα αν η εξοικονόμηση που πετύχαινε η χώρα από την κατάργηση μικρών νοσοκομείων κατέληγε σε αυξήσεις των μισθών στα υπόλοιπα νοσοκομεία, ώστε να ξαναγίνει ελκυστικό το Εθνικό Σύστημα Υγείας στους ιατρούς. Πέρυσι στο ΕΣΥ προκηρύχθηκαν περίπου 900 μόνιμες θέσεις ιατρών και υπήρξε ενδιαφέρον μόνο για τις 400 – οι υπόλοιπες 500 κατέληξαν άγονες λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος. Ένας τέτοιος σχεδιασμός ωστόσο θα προσέκρουε στις αντιρρήσεις των ίδιων ανθρώπων που δήθεν κόπτονται για την ορθολογική κατανομή των υποδομών. Είμαι σίγουρος πως ο φίλος Καθηγητής Αιματολογίας του ΠΓΝΛ Κος Γ. Βασιλόπουλος θα ήταν σύμφωνος με την κατάργηση τυχόν λαρισαϊκού παραρτήματος ενός αχρείαστου δημόσιου οργανισμού, προκειμένου να στελεχωθεί καλύτερα η ογκολογική κλινική του ΓΝ Λαμίας, τι θα έλεγαν όμως επ’ αυτού οι τοπικοί πολιτικοί μας άρχοντες; Λυπάμαι που το λέω, αλλά είμαστε ακόμα μακριά από τη λογική της ορθολογικής κατανομής υποδομών και προσωπικού και ζούμε ακόμα στην εποχή του τοπικού ανταγωνισμού και του «όποιος πρόλαβε πήρε». Υπάρχουν περίοδοι που έχεις προσωπικό αλλά δεν έχεις υποδομές, και περίοδοι που συμβαίνει το αντίστροφο. Στόχος κάθε διοίκησης νοσοκομείου είναι να διεκδικεί ότι μπορεί, όποτε μπορεί! Γεγονός που μας πηγαίνει στο δεύτερο μέρος του άρθρου.

Το Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας δεν είναι ένα μικρό και ασήμαντο επαρχιακό νοσοκομείο. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νοσοκομείο της 5ης Υγειονομικής Περιφέρειας (Θεσσαλίας και Στ. Ελλάδας), μικρότερο μόνο από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας. Είναι το μεγαλύτερο νοσοκομείο της Στερεάς Ελλάδας και καλύπτει πληθυσμό περίπου 220.000 κατοίκων, εξυπηρετώντας εκτός από τους κατοίκους της Φθιώτιδας και μέρος των αναγκών της Φωκίδας και της Β. Εύβοιας, ενώ κάποια από τα τμήματά του (π.χ. Πνευμονολογικό, Ογκολογικό κ.α.) είναι τα μοναδικά τέτοια τμήματα σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα. Η ύπαρξη αυτών των τμημάτων λειτουργεί ως κυματοθραύστης για το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας, το οποίο θα δέχονταν ακόμα μεγαλύτερη πίεση αν το νοσοκομείο της Λαμίας δεν λειτουργούσε όπως λειτουργεί. Το ΓΝ Λαμίας ορίστηκε αναπληρωματικό κέντρο αναφοράς COVID-19 την περίοδο της πανδημίας, ενώ η ΜΕΘ του νοσοκομείου βραβεύθηκε από τον Πρωθυπουργό (μοναδικό επαρχιακό νοσοκομείο ανάμεσα στα 5 νοσοκομεία που βραβεύτηκαν) για τα υψηλότατα ποσοστά επιβίωσης ασθενών με βαριάς μορφής COVID-19. Στόχος λοιπόν πρέπει να είναι η περαιτέρω ενίσχυσή του.

Διαβάζω στον λαρισαϊκό τύπο σχετικά με την ογκολογική κλινική, τον μεν Περιφερειάρχη να δηλώνει πως «…με έκπληξη ενημερώθηκε πρόσφατα για την απόφαση της 5ης ΥΠΕ να δημιουργήσει ογκολογικό κέντρο στη Λαμία…» τη δε βουλευτή Λάρισας του ΠΑΣΟΚ να δηλώνει πως «…αυτές τις ημέρες φαίνεται να προκρίνεται η δημιουργία ογκολογικού κέντρου στη Λαμία… κι ό,τι …μόλις το πληροφορήθηκε, αμέσως κατέθεσε ερώτηση στον υπουργό υγείας…». Αμφότεροι μάλιστα καλούν τον Πρωθυπουργό να «ανακαλέσει τη σχετική απόφαση»… Καλά κρασιά! Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, έχει ήδη ολοκληρωθεί η κατασκευή του υπόγειου και του ισόγειου του νέου κτιρίου που θα στεγάσει τη μονάδα ακτινοθεραπείας του ΓΝ Λαμίας και πηγαίνουμε αισίως για την κατασκευή του επόμενου ορόφου! Το κτίριο θα έχει συνολικά τρεις ορόφους, έκτασης 3000 τμ περίπου, με χώρους αμφιθεάτρου, βιβλιοθήκης, ογκολογικών κλινών, δύο γραμμικούς επιταχυντές και χώρους πυρηνικής ιατρικής. Κατασκευάζεται με ευρωπαϊκούς πόρους μέσα από το «Σχέδιο Ανάκαμψης (RRF)», ένα πρόγραμμα με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα όπου μπορούσαν να ενταχθούν μόνο προτάσεις με ώριμες μελέτες1. Οι παραπάνω δεν έχουν καταλάβει ακόμα πως, αυτό που στην ουσία προτείνουν στον Πρωθυπουργό, δεν είναι απλώς η «ανάκληση μίας απόφασης» αλλά η …κατεδάφιση ενός νεόδμητου δημόσιου κτιρίου καθώς και η απώλεια για τη χώρα 20 εκατομμυρίων ευρωπαϊκών πόρων. Φαίνεται πως η «ενημέρωση» του Περιφερειάρχη και της βουλευτού καθυστέρησε 2 χρόνια…

Δεν είμαι ειδικός στον σχεδιασμό συστημάτων υγείας. Δεν ξέρω αν θα ήταν καλύτερα το Πρότυπο Ογκολογικό Κέντρο να ιδρυθεί στη Λάρισα αντί της Λαμίας – ίσως και να ήταν! Ξέρω όμως ότι όσο οι πολιτικοί παράγοντες της Λάρισας κοιμόντουσαν εμείς στο νοσοκομείο Λαμίας εργαζόμαστε! Οι τοπικές διοικήσεις της Λάρισας οφείλουν να γνωρίζουν ότι για τα μεγάλα δημόσια έργα απαιτούνται χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες με τη σειρά τους απαιτούν συνέπεια και συνέχεια και συχνά βγάζουν εκτός ανταγωνισμού διοικήσεις που δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένες.

Το μέγεθος του συγκεκριμένου έργου είναι τέτοιο που αποκλείει την κατασκευή του με αποκλειστικά εθνικούς πόρους. Το κέρδισε λοιπόν η διοίκηση του νοσοκομείου που ήταν καλύτερα προετοιμασμένη, όχι ο νομός που έτυχε να έχει περισσότερους υπουργούς. Ο Διοικητής της 5ης ΥΠΕ, ακόμα κι αν δεν κατάγονταν από τη Λαμία, δεν θα μπορούσε παρά να δεχτεί αυτή την εξέλιξη. Για την ένταξη του έργου στο Σχέδιο Ανάκαμψης απαιτήθηκαν από τη διοίκηση του νοσοκομείου Λαμίας – όχι μία, όχι δύο αλλά – 350 διοικητικές ενέργειες (υπογραφές), πολλές εκ των οποίων για τη θεραπεία παθογενειών περασμένων δεκαετιών (αρκεί να αναφέρουμε ότι εκκρεμούσε ακόμα και η μεταγραφή του οικοπέδου του νοσοκομείου στην κυριότητά του, ήδη από την εποχή της απαλλοτρίωσής του με «…βασιλικό διάταγμα για την ανέγερση νοσοκομείου…», εν έτη 1950! Ήταν η παρούσα διοίκηση που έλυσε κι αυτόν τον γόρδιο δεσμό, ανάμεσα σε πολλούς άλλους). Όσο λοιπόν η λαρισαϊκή πολιτική και διοικητική ηγεσία κοιμόταν, το νοσοκομείο της Λαμίας υπό τη σημερινή και την προηγούμενη ηγεσία του δούλευε, εξασφαλίζοντας (συχνά με δωρεές για μεγαλύτερη ταχύτητα) την εκπόνηση προμελετών και μελετών για το έργο.

Όταν λοιπόν προκηρύχθηκαν έργα του υπουργείου υγείας στα πλαίσια του Σχεδίου Ανάκαμψης, το νοσοκομείο Λαμίας βρέθηκε να είναι το καλύτερα προετοιμασμένο νοσοκομείο της χώρας. Η κατασκευή της ογκολογικής κλινικής είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο πανελληνίως έργο του υπουργείου υγείας στα πλαίσια του RRF, με πολλά κονδύλια να κινδυνεύουν με απώλεια λόγω μη ύπαρξης προτάσεων σε ώριμη φάση, μιας και προϋπόθεση του Σχεδίου Ανάκαμψης είναι η παράδοση των έργων «με το κλειδί στο χέρι» πριν το τέλος του 2025. Ίσως το Ογκολογικό Κέντρο να έπρεπε ιδανικά να γίνει στη Λάρισα, αλλά αν το ΓΝ Λαμίας δεν έκανε ενέργειες απλώς δεν θα γινόταν πουθενά. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια για την κατασκευή μονάδας ακτινοθεραπείας θα χάνονταν, λόγω μη ύπαρξης προτάσεων που μπορούσαν να ανταποκριθούν στις δεδομένες προθεσμίες. Αντί λοιπόν να εύχονται οι συμπολίτες μου «να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα», συμβουλεύω τους υπεύθυνους στη Λάρισα να εργασθούν τεχνοκρατικά κι όχι πολιτικά, δίνοντας έμφαση στον έγκαιρο σχεδιασμό. Ευχή του ιατρικού κόσμου πρέπει να είναι η περαιτέρω ενίσχυση των ισχυρών περιφερειακών νοσοκομείων, όπως αυτό της Λαμίας, με παράλληλο εξορθολογισμό (δηλ. συγχώνευση ή σμίκρυνση) της λειτουργίας νοσοκομείων ανά τη χώρα που υπολειτουργούν. Η πολιτική διεκδίκηση, όταν πρόκειται για ευρωπαϊκά κονδύλια, μικρή αξία έχει! Οι διοικητές των νοσοκομείων δεν κάνουμε πολιτική. Οφείλουμε απλώς να παίζουμε γερά για τη φανέλα που κάθε φορά φοράμε.

Εκτός της κατασκευής του νέου κτιρίου ακτινοθεραπείας, το ΓΝ Λαμίας έχει ήδη εντάξει στο Σχέδιο Ανάκαμψης την πλήρη ανακατασκευή του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών, το οποίο θα αποτελέσει πρότυπο για τις ανάλογες παρεμβάσεις των υπόλοιπων ΤΕΠ της χώρας, ενώ προγραμματίζεται και η ένταξη σε άλλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα η αναμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου καθώς και η ανακαίνιση του κτιρίου της ψυχιατρικής του νοσοκομείου.

*Ο Γιώργος Καραβάνας έχει θέση Αν. Διοικητή ΓΝ Λαμίας, που προηγουμένως κατείχε ο νυν Διοικητής Ανδρέας Κολοκυθάς