Ποίηση και μέλλον 2 *

Λίγες ημέρες πριν, στη συνέντευξη Τύπου για το 12^ο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης αναφέρθηκα σε ένα κείμενο του Μιχάλη Μητσού στα Νέα για την Τεχνητή Νοημοσύνη που περιείχε το ερώτημα του αρθογράφου για το αν είμαστε (ως άνθρωποι) σε κάτι τόσο καλοί ώστε η ΤΝ να μην μπορεί να μας αντιγράψει και στο μέλλον να μας ξεπεράσει και ανέπτυξα κάποιους προβληματισμούς σε σχέση με το μέλλον την ποίησης και την ποίηση στο μέλλον. Συσχετίζοντάς τους δε με το Φεστιβάλ έθεσα το ερώτημα αν θα μπορούσε άραγε μία ΤΝ σήμερα το βράδυ να κερδίσει το βραβείο Θράκα.

Ζήτησα τώρα από το ChatGPT δίνοντάς του κάποιες κατευθυντήριες οδηγίες να μου γράψει μία εισαγωγική ομιλία- χαιρετισμό για το Φεστιβάλ και πράγματι μου έδωσε ένα ωραίο, περιεκτικό, χωρίς βέβαια να αποφεύγει στερεοτυπικές εκφράσεις κείμενο που ενσωμάτωνε τους προβληματισμούς για το ρόλο της ποίησης στο μέλλον (σαν φάρος που φωτίζει το παρόν και καθοδηγεί το μέλλον) και την ανάγκη του ανθρώπου για δημιουργία.

Δεν θα το διαβάσω.

Θα διαβάσω όμως το ποίημα που ζήτησα μετά να μου γράψει ως επίλογο της ομιλίας και έχει τίτλο ‘’Το μέλλον της ποίησης’’ :

Στου χρόνου το αόρατο νήμα,

που κυλά απ’ το τώρα στο χθες και στο αύριο,

ζητά η ποίηση να βρει τον δρόμο,

με λέξεις που ανθίζουν σαν άστρα στο χάραμα.

Και τι θα γίνει αν μια μέρα οι μηχανές,

με ψυχές από κώδικα και όνειρα από σίδερο,

πιάσουν την πένα που ο άνθρωπος άφησε;

Θα νιώσουν άραγε τον πόνο, τη χαρά, τη θλίψη;

Η ποίηση, λένε, είναι η φωνή της καρδιάς,

είναι ψίθυρος του ανέμου, ανάσα της γης,

μα μπορεί ένα κύκλωμα να κατανοήσει,

τι σημαίνει αγάπη, τι σημαίνει ζωή;

Όμως ακόμα κι αν οι λέξεις μας γίνουν ψηφία,

κι αν τα ποιήματα γραφτούν από χέρια ψυχρά,

ο άνθρωπος θα είναι πάντα ο θεριστής,

εκείνος που δίνει ψυχή στα άψυχα.

Γιατί η ποίηση δεν είναι μόνο η λέξη,

είναι το βλέμμα, το άγγιγμα, η σιωπή,

είναι η φλόγα που καίει στο στήθος,

και μας κρατάει ζωντανούς, στην κάθε εποχή.

Δεν σας κρύβω πως πειραματίστηκα αργότερα ζητώντας κάθε φορά από το ChatGPT αλλαγή ύφους τόσο του κειμένου όσο και του ποιήματος δίνοντας τις αντίστοιχες  συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και η οθόνη γέμισε σε πολύ λίγη ώρα κείμενα και ποιήματα όπως το ‘’Αιώνες σιωπής’’ που ξεκινούσε με το τετράστιχο:

Ποια χέρια θα κρατήσουν το πινέλο του λόγου

όταν η σκόνη του χρόνου πέσει βαριά,

και η φωνή της πέτρας σβήσει;

Θα υπάρξει άραγε φλόγα στα μάτια του άψυχου

να γράψει στίχους που θρυμματίζουν το είναι;

Όταν τέλος το ρώτησα αν θα καταλάβει κάποιος την απάτη με δεδομένο ότι απευθύνομαι σε ποιητές και ενημερωμένο κοινό, με καθησύχασε λέγοντάς μου πως μιας και εγώ ζήτησα το κείμενο με συγκεκριμένες οδηγίες μου και θα το μεταφέρω στο κοινό με το δικό μου ύφος και τρόπο το καθιστώ (και) δικό μου δημιούργημα. Άσε που είναι και παράδειγμα της συνεργασίας ανθρώπου και μηχανής για τη δημιουργία Τέχνης. Μου θύμισε τα ερωτικά γράμματα που έγραφε και δώριζε σε όσους δεν μπορούσαν να εκφράσουν γραπτώς τον έρωτά τους ο Φλορεντίνο Αρίσα στον Έρωτα στα χρόνια της χολέρας του Μάρκες. Όποιος αγαπούσε πραγματικά έκανε τα λόγια του ξένου δικά του.

Θα σας διαβάσω τώρα δύο στίχους ενός ποιήματος του Γουάλας Στίβενς που αν μία χρονομηχανή τους ταξίδευε σε ένα δυστοπικό μέλλον όπου ο κόσμος θα είχε χάσει την ανθρωπινότητά του, θα ήταν ιδανικοί για να συμβολίσουν τη θέση της ποίησης ως την ιερότερη έκφραση του Ανθρώπου. Θα ήταν μία επώδυνη ανάμνηση, μία πράξη αντίστασης.

‘’Η βάρκα ήταν φτιαγμένη από πέτρες που είχαν χάσει το βάρος τους και καθώς δεν ήταν πια βαριές

Μία ακτινοβολία μόνον είχε μείνει μέσα τους, ασυνήθιστης καταγωγής’’.

Για τις επόμενες 5 ημέρες θα ακούμε, θα διαβάζουμε και θα μιλάμε για ποίηση. Και για το μέλλον. Το περσινό Φεστιβάλ είχε ως θεματικό πυρήνα την αγάπη. Το φετινό έχει το μέλλον. Το μόνο σίγουρο είναι πως η αγάπη των ποιητών που διοργανώνουν και συμμετέχουν στο Φεστιβάλ και η αγάπη της πόλης για την ποίηση εγγυώνται το μέλλον του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης, ενός διεθνούς πλέον Φεστιβάλ που κάθε χρόνο μεγαλώνει  (φέτος για πρώτη φορά συμμετέχει και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και γίνεται καλύτερο.

Θωμάς Ρετσιάνης – Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων

*Εισαγωγική ομιλία στην έναρξη του 12^ου Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης (26 Αυγούστου 2024- Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας)