Λέκκας: Ιδιόμορφη η Μαγνησία σε σχέση με την υπόλοιπη Θεσσαλία απέναντι στα φυσικά φαινόμενα

Σεισμοί, πλημμύρες και φωτιές έχουν πλήξει τη Μαγνησία και τα προηγούμενα χρόνια, και στο μακρινό παρελθόν. Αυτά είναι δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα έρθουν και πάλι στο προσκήνιο, είτε σε μικρότερη είτε σε μεγαλύτερη έκταση. Όπως επισημαίνει εξάλλου ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, καθώς και πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, Ευθύμης Λέκκας, η Μαγνησία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, ενώ υπογραμμίζει ότι τα όποια μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν είναι πολύ συγκεκριμένα.

Συνέντευξη: Χρυσόστομος Τρίμμης

-Πόσο επιρρεπής είναι η Μαγνησία σε φυσικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες και σεισμοί;

Η Μαγνησία χαρακτηρίζεται από μία ιδιομορφία σε σχέση με την υπόλοιπη Θεσσαλία. Βέβαια η Θεσσαλία έχει ένα συνδετήριο κρίκο, τη θεσσαλική πεδιάδα, η μεγαλύτερη του ελληνικού χώρου που έχει και φυσικογεωγραφικά, και γεωλογικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Γύρω όμως από αυτήν την πεδιάδα είναι η Πίνδος, ο Κόζιακας, η Όθρυς, ο Όλυμπος και το Πήλιο από την άλλη πλευρά. Γύρω γύρω έχουμε ορεινούς όγκους που είναι χαρακτηριστικοί. Η θεσσαλική πεδιάδα είναι ένα ενιαίο τεκτονικό βύθισμα και το κάθε βουνό είναι ιδιαίτερο. Δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά το Πήλιο, με τον Όλυμπο ή τον Κίσσαβο, και αυτό διαφοροποιεί την Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας.

Αρχικά έχουμε μία κοινή ζώνη που έχουν όλοι οι νομοί, που είναι η μετάβαση από την πεδιάδα προς το Πήλιο. Σε όλη την Περιφερειακή Ενότητα έχουμε και έντονη σεισμικότητα, και κατολισθήσεις και υδρομετεωρολογικά φαινόμενα, με έντονες βροχοπτώσεις ή και χιονοπτώσεις στο Πήλιο, που το χαρακτηρίζουν.

Συνεπώς το Πήλιο είναι μία φυσική ομορφιά, και γενικότερα η Μαγνησία. Αλλά αυτή η φυσική ομορφιά ενέχει την εκδήλωση φυσικών φαινομένων που ενίοτε γίνονται καταστροφικά. Στη Μαγνησία έχουμε σεισμούς, πλημμυρικά φαινόμενα και είναι όλα αυτά που συνθέτουν τον χαρακτήρα της.

-Αν απουσίαζε το Πήλιο δηλαδή, θα ήταν καλύτερα τα πράγματα;

Θα ήταν τελείως διαφορετική η Θεσσαλία. Η Θεσσαλία δεν νοείται χωρίς το Πήλιο, ούτε χωρίς Σποράδες. Το Πήλιο ως αυτοδύναμη φυσικογεωγραφική ενότητα έχει διαμορφωθεί από τα φυσικά φαινόμενα που προαναφέραμε. Είχαμε τα πλημμυρικά φαινόμενα με τον Daniel αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτά είναι που διαμορφώνουν το Πήλιο. Πήλιο χωρίς χιόνια, χωρίς νερό δεν νοείται!

-Τα δεδομένα δεν αλλάζουν…

Οι κίνδυνοι παραμένουν οι ίδιοι. Ο σεισμικός, ο πλημμυρικός… Ως φαινόμενα παραμένουν σταθερά. Οι βροχοπτώσεις και οι διαβρώσεις αυτά αλλάζουν και μεγεθύνονται λόγω της κλιματικής κρίσης. Αυτό που αλλάζει προς το χειρότερο είναι η λεγόμενη τρωτότητα, οι αδυναμίες μας στις οποίες βρίσκουν χώρο τα φυσικά φαινόμενα να κάνουν τη ζημιά.

-Δηλαδή είμαστε πιο τρωτοί;

Παρά την τεχνολογία και την επιστημονική γνώση, αντί να κάνουμε βήματα προς την ανθεκτικότητα, η εξέλιξη της τεχνολογίας μας εγκλωβίζει. Αυτήν την στιγμή αν καταρρεύσει το σύστημα των κινητών τηλεφώνων, που έχουν βοηθήσει πολύ ομολογουμένως, έτσι όπως έχουμε μάθει, η τρωτότητά μας θα είναι αυξημένη. Αν καταρρεύσει το δίκτυο, έχουμε τελειώσει! Έχουμε κάνει βήματα μπροστά, αλλά είμαστε εγκλωβισμένοι σ’ αυτήν την κατάσταση.

Οι πλημμύρες στον Βόλο

-Ο ρους των χειμάρρων του Βόλου άλλαξε κατά τη δεκαετία του 1880 για να γίνει το λιμάνι… Πόσο διαμορφώνει αυτό την κατάσταση στον Βόλο;

Ο κίνδυνος πάντα υπάρχει. Όμως δεν υπήρχε περίπτωση τα 185 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού που κατέβασε ο Daniel να τα παραλάβει οποιοδήποτε τεχνικό έργο. Ακόμη και φαραωνικά έργα να είχαν γίνει, δεν θα μπορούσαν να παραλάβουν τέτοιον όγκο νερό. Δεν υπήρχε περίπτωση να αποφευχθεί η πλημμύρα. Λίγα πράγματα μπορούμε να κάνουμε, και κυρίως παρεμβάσεις στα ανάντη. Ό,τι και να κάνουμε κάτω δεν θα έχουμε αποτέλεσμα. Ό,τι γίνει πρέπει να γίνει πάνω στο Πήλιο, με κάποιον τρόπο να καθυστερήσει πάνω, να έχουμε καθίζηση του νερού και στη συνέχεια με μία διαδικασία σε πολύ πιο μεγάλη κλίμακα χρόνου, να κατέβει και να το απορροφήσουν τα έργα.

-Αυτό «δείχνει» ότι απαιτούνται εκτεταμένες παρεμβάσεις…

Δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε τον μισό Βόλο, ούτε να κάνουμε τεράστια έργα. επίσης μία διάσταση που δεν είναι κατανοητή ακόμη, είναι ο αποδεκτός κίνδυνος. Μέχρι που επιτρέπεται και τι να χάσουμε σε μία τέτοια περίπτωση κινδύνου; Δεν μπορεί κάποιος να είναι σε μία περιοχή στο Πήλιο και ν’ αγναντεύει το Αιγαίο και να είναι μία περιοχή κατολισθήσεων… Εκεί θα πρέπει να μειωθεί ο κίνδυνος, με κάποιες παρεμβάσεις που θα βελτιώσουν την ανθεκτικότητα. Υπάρχει μία ολόκληρη φιλοσοφία που καταλήγει σε επιχειρησιακά μέτρα, που ακολουθεί την επιταγή του ΟΗΕ περί προσαρμογής και ανθεκτικότητας. Δεν μπορούμε να πάμε αντίθετα στη φύση.

-Λειτουργεί όμως έτσι η Ελλάδα;

Δεν λειτουργεί… Ένα κυρίαρχο παράδειγμα, από το 1950 και για 60 χρόνια, και εξαιρώντας την τελευταία δεκαετία, για να μην μιλήσουμε με πολιτικά κριτήρια, ποια κυβέρνηση δεν ενέταξε στο σχέδιο αυθαίρετα και δεν τακτοποίησε τέτοια κτίσματα; Ποιος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός υπάρχει. Ποια είναι η φιλοσοφία να κλείνουμε παντού τα ποτάμια και να τα σκεπάζουμε, τη στιγμή που σε όλη την Ευρώπη τα ποτάμια αποτελούν πόλο έλξης και ομορφιάς; Εδώ τα έχουμε μόνο για να ρίχνουμε μπάζα.

Τα όρια και η συμπεριφορά της Κάρλας

-Η Κάρλα πόσο ρόλο έχει παίξει και πόσο επηρεάζει τη Μαγνησία;

Η Κάρλα διαχρονικά, εννοώντας τα τελευταία 200 χιλιάδες χρόνια έχει παίξει πολύ μεγάλο ρόλο. Έτσι θα πρέπει να την αντιμετωπίζουμε και θα πρέπει να δούμε την εξέλιξή της από την μεσοπαγετώδη περίοδο. Εκεί διαμορφώθηκε περίπου η σημερινή κατάσταση, αλλά με μεγάλες αλλαγές. Η Κάρλα είναι ένας φυσικός αποδέκτης των νερών και έχει μία δική της εξέλιξη στα τελευταία 15 χιλιάδες χρόνια και με συρρικνώσεις και με μεγεθύνσεις και αυτορυθμιζόταν το ίδιο το φυσικό σύστημα. Εκεί έγινε και η πρώτη εκμετάλλευση από τον άνθρωπο. Αυτή η συνεκμετάλλευση τα τελευταία 50 χρόνια έχει βρεθεί σε άλλο επίπεδο. Η Κάρλα θα κάνει αυτό που είναι να κάνει και δεν θα περιμένει εμάς. Οι φυσικές δυνάμεις είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ανθρώπινες.

-Τελικά η Κάρλα οριοθετείται στις φυσικές της διαστάσεις;

Την περιοχή θα πρέπει να τη λογίζουμε ως λίμνη, ασχέτως αν έχει ή όχι νερό. Οι δικές μας παρεμβάσεις οδηγούν σε αντίδραση της φύσης, όπως τις ημέρες του Daniel. Γιατί μας παραξένεψε  η αντίδραση της Κάρλας, αφού αυτό κάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια.  Μετά ακούω διάφορες παραδοξολογίες να αδειάσει η Κάρλα με μεγάλες αντλίες κτλ. Ή η άλλη ιστορία να αδειάσουμε την Κάρλα με σήραγγα προς το Αιγαίο. Αυτές οι πιο μεγάλες… βλακείες που έχω ακούσει. Γιατί η Κάρλα θα λειτουργεί όπως αυτή θέλει να λειτουργεί. Ό,τι κάνουμε έξω από αυτήν τη φυσική διεργασία θα το βρούμε μπροστά μας.

-Η έξοδος προς τον Παγασητικό;

Εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε λάθος, με τη σημερινή οπτική… Έχω προτείνει εδώ και μερικούς μήνες κάποιες λύσεις. Αντί να φύγει προς τον Παγασητικό, θα μπορούσε με τις καταβόθρες που έχει να εμπλουτιστεί ο υδροφόρος ορίζοντας. Όταν εμείς κάνουμε όλα τα παραπάνω, κάποια στιγμή τα πλημμυρικά φαινόμενα θα αντικαταστήσουν όλες τις ανθρώπινες δράσεις. Θα πρέπει να εξετάσουμε τα σενάρια. Πλημμυρίζει μία φορά στα δέκα χρόνια σε επίπεδο Daniel; Aν πλημμυρίζει δεν θα κάνουμε στρατόπεδο στο Στεφανοβίκειο ή χωριά. Θα έχουμε ήπιες καλλιέργειες χωρίς εγκαταστάσεις. Μία φορά στα 10-20 χρόνια, αφού δεν έχουμε τη σχετική γνώση, θα πλημμυρίσει. Μήπως αυτή η μία φορά συμφέρει οικονομικά και να έχουμε απόδοση πολύ μεγαλύτερη τα υπόλοιπα χρόνια, στις καλλιέργειες;

-Όπως γινόταν στην Αρχαία Αίγυπτο με τον Νείλο;

Έτσι ακριβώς. Ολόκληρος πολιτισμός αναπτύχθηκε με αυτήν τη διαδικασία. Ας πάρουμε το περίγραμμα της Κάρλας που η ίδια η λίμνη οριοθετεί. 9 στις 10 χρονιές θα έχουμε μεγάλο οικονομικό κέρδος και στη μία θα υπάρχει οικονομική ζημιά, πολύ μικρότερη από το όφελος και είναι μία φυσική διεργασία.

Ειδικό ένθετο του Ομίλου Καρεκλίδη- «Στιγμές Ιστορίας-Ο Βόλος που χάθηκε-Τα δεινά στη Δεκαετία 1950-1960-Το Σήμερα και το Αύριο» 

Πηγή: magnesianews.gr