Πρόγραμμα Προοδευτικής Εναλλακτικής Διακυβέρνησης

Οι οικονομολόγοι έχουμε ένα ελάττωμα δουλεύουμε στη βάση υποθέσεων εργασίας. Ξεκινώ λοιπόν με μία υπόθεση εργασίας: είμαστε σήμερα όλοι εδώ γιατί κατά βάθος πιστεύουμε ότι η πολιτική είναι το προνομιακό πεδίο επίλυσης των σύνθετων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων.

Οι έχοντες αυτή την αντίληψη είμαστε όμως πλειοψηφία ή μειοψηφία στην κοινωνία;

Κατά την άποψή μου είμαστε μειοψηφία και ένα στατιστικό στοιχείο που το επιβεβαιώνει είναι η συνεχώς μειούμενη συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, αυτοί οι οποίοι προσέρχονται στις κάλπες είναι ολοένα και λιγότεροι.

Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ότι η πολιτική έχει πάψει να θεωρείται από τους πολίτες ως πεδίο επι του οποίου λύνονται τα κοινωνικά προβλήματα, άρα έχει απαξιωθεί.

Μια τέτοια απαξίωση δεν προέκυψε αφ’ εαυτής, ήρθε μέσα από τους φορείς που παράγουν την πολιτική, δηλαδή τα κοινοβουλευτικά κόμματα , και αυτό δημιουργεί το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα.

Διότι συζητάμε για τους κινδύνους με τους οποίους βρίσκεται αντιμέτωπη η δημοκρατία, και μέχρι στιγμής λειτουργούμε βέβαια στο πλαίσιο μιας κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία όμως για να λειτουργήσει σωστά προϋποθέτει κοινοβουλευτικά κόμματα, ζωντανά, ενεργά, τα οποία να παράγουν πολιτική.

Και βεβαίως μια υγιής κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπως λειτούργησε στην Ελλάδα με την θεσμική αρχιτεκτονική που διαμορφώθηκε από το 1977 και μετά, προϋποθέτει κόμματα που όταν προσέρχονται στις εκλογές έχουν περίπου την ίδια πιθανότητα να πάρουν εντολή από τους πολίτες για να κυβερνήσουν τη χώρα.

Αυτή όμως η συνθήκη δεν υφίσταται μετά το 2019 και εντονότερα μετά το 2023, άρα ζούμε σε συνθήκες ελλειμματικής δημοκρατίας.

Γιατί; Διότι ουσιαστικά η Νέα Δημοκρατία μπορεί να παίρνει εντολή και να σχηματίζει αυτοδύναμα κυβέρνηση, αλλά δεν υπάρχει απέναντί της ένας αξιόπιστος πολιτικός αντίπαλος. Πρέπει λοιπόν να υπάρξει αντίπαλο δέος, όχι όμως σε μια λογική αντιδεξιάς πολιτικής. Το να προτάσσεται το αντιδεξιό στίγμα ως ταυτότητα θεωρώ ότι είναι η μεγαλύτερη αποτυχία των δυνάμεων της αριστεράς.

Η αριστερά πρέπει να αυτοπροσδιορίζεται και όχι να ετεροπροσδιορίζεται.

Πρέπει λοιπόν να αντιπαρατεθεί στη Νέα Δημοκρατία ένα κόμμα προοδευτικό, ένα κόμμα σοσιαλιστικό υπό τον όρο ότι θα να επανα-νοηματοδοτηθεί το τι σημαίνει σοσιαλισμός στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Διότι δεν είμαστε πλέον ούτε στον 19ο αιώνα, ούτε στον 20ο αιώνα. Έχουμε περάσει το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, και βαδίζουμε προς έναν κόσμο ο οποίος δεν έχει καμία σχέση ούτε με το 18ο αιώνα ούτε με το 19ο αιώνα.  Επομένως η επανα-νοηματοδότηση αυτή είναι το καθήκον που  αναλογεί σε όσους , και στον βαθμό που ενδιαφέρονται για την ανασυγκρότηση της σοσιαλιστικής αριστεράς.

Με κάθε σεβασμό σε όσους αναφέρονται στη σοσιαλδημοκρατία, θα πρέπει να επισημανθεί πως, πέρα από το γεγονός ότι δεν έχει καμία σχέση με την ιστορική παράδοση των χωρών του Νότου, ειδικά  ο Τρίτος Δρόμος  της Σοσιαλδημοκρατίας κατέρρευσε και οδήγησε στον καταποντισμό όλων των σοσιαλδημοκρατικών και σοσιαλιστικών κομμάτων που υιοθέτησαν τις επιταγές του «Τρίτου δρόμου» των Μπλαίρ και Σρέντερ.

Εάν λοιπόν θέλουμε να υπάρχει μέλλον και προοπτική για τα σοσιαλιστικά κόμματα, θα πρέπει να επενδύσουμε παραγωγικά το χρόνο μας, πρώτον στην έννοια του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Και επιμένω στον όρο δημοκρατικό σοσιαλισμός, γιατί υπήρξαν ρεύματα μέσα στο χώρο των σοσιαλιστικών κομμάτων που δεν επένδυσαν αρκετά στην έννοια της δημοκρατίας. Άρα πρώτο μας μέλημα και καθήκον η υπεράσπιση της δημοκρατίας.

Πρέπει στην συνέχεια να δώσουμε σύγχρονο νόημα και περιεχόμενο στον σοσιαλισμό. Μια προφανής απάντηση θα μπορούσε να είναι όχι μόνο η  μείωση των ανισοτήτων, αλλά η προσπάθεια να ενισχυθεί η κοινωνική, οικονομική και πολιτική κινητικότητα. Το να μην είναι καταδικασμένος ο γιος ενός εργάτη ή αγρότη να παραμείνει σε οικονομική υστέρηση και σε πολιτική περιθωριοποίηση. Και επίσης, αν κάποιος ζει στην Σχοινούσα, την Δονούσα ή σε απομακρυσμένες περιοχές της Φλώρινας και της Καστοριάς να μην είναι καταδικασμένος να περιληφθεί στους ηττημένους των διαφόρων μετασχηματισμών, είτε αυτή είναι η πράσινη είτε είναι η ψηφιακή μετάβαση.

Αυτό είναι το ιστορικό καθήκον των σοσιαλιστών.

Το ερώτημα ομως είναι αν είμαστε διατεθειμένοι και ικανοί πρώτον να το αναλάβουμε, δεύτερον να αναπτύξουμε ένα όραμα για τον 21ο αιώνα, και τρίτον να πείσουμε τους πολίτες ότι πραγματικά υπάρχει προοπτική που δίνει ελπίδες διαφυγής από την παγίδα στην οποία έχει μας έχει οδηγήσει η κυριαρχία των επιταγών  της συναίνεσης της Ουάσιγκτον τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Εάν τα καταφέρουμε, ίσως είναι η τελευταία μας ευκαιρία. Αν δεν τα καταφέρουμε, οι ιστορικοί του μέλλοντος θα γράψουν ότι οι σοσιαλιστές υπήρξαν δημιούργημα των συνθηκών του καπιταλισμού του 19ου αιώνα, κατάφεραν να αλλάξουν το πρόσωπο του καπιταλισμού στον 20 αιώνα, αλλά τον 21ο αιώνα εξέλειπαν οι λόγοι για τους οποίους αυτοί δημιουργήθηκαν και υπήρξαν κάποτε αναγκαίοι.

Του Φίλιππου Σαχινίδη, πρώην Υπουργού Οικονομικών