Έμφαση στην Άμυνα θα δώσει η Πολωνική Προεδρία

ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες: Γιώργος Συριόπουλος

Η Πολωνία αναλαμβάνει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κύρια προτεραιότητα την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας. Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντεκ Σικόρσκι ανακοίνωσε ότι οι πέντε μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ είναι πλέον θετικές στην έκδοση κοινών αμυντικών ομολόγων για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας του μπλοκ.

Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, καθώς η Ρωσία του Πούτιν παραμένει “μια από τις πιο σοβαρές απειλές για την ασφάλεια, όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων”, σύμφωνα με τον Σικόρσκι.

Η πολωνική προεδρία στοχεύει στη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης και μιας Ένωσης Ετοιμότητας, ενισχύοντας παράλληλα την ασφάλεια και την προστασία εντός της Ευρώπης. Αυτές οι προτεραιότητες ευθυγραμμίζονται με τις πολιτικές κατευθύνσεις της Επιτροπής φον ντερ Λάιεν για την περίοδο 2024-2029.

Ωστόσο, οι προσπάθειες της ΕΕ για ενίσχυση της άμυνας έρχονται αντιμέτωπες με νέες προκλήσεις. Πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times αναφέρει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κέρδισε τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2024, αυξάνει τις απαιτήσεις του για μεγαλύτερη οικονομική συμβολή των κρατών μελών της ΕΕ προς το ΝΑΤΟ. Αυτή η εξέλιξη ενδέχεται να ασκήσει πρόσθετη πίεση στις ευρωπαϊκές χώρες να ενισχύσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και ικανότητες.

Η Πολωνία, ως χώρα που συνορεύει με τη Ρωσία και έχει ιστορικά ισχυρούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, βρίσκεται σε μοναδική θέση να ηγηθεί των προσπαθειών για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Η προεδρία της αναμένεται να προωθήσει πρωτοβουλίες για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων.

Στοίχημα η ευρωπαϊκή ενότητα

Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της Πολωνίας να κερδίσει την έμπρακτη υποστήριξη των άλλων κρατών μελών και να διαχειριστεί τις πιέσεις τόσο από τη Ρωσία όσο και από τις ΗΠΑ. Η πολωνική προεδρία της ΕΕ αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας.

« Η Ευρώπη παλεύει με τις συνέπειες του τρίτου έτους της ένοπλης επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και με την ανάγκη να ενισχύσει τη δική της αμυντική ικανότητα », υπογραμμίζει η Προεδρία στο πρόγραμμά της.

« Χρειαζόμαστε συντονισμένη και φιλόδοξη δράση για την ευρωπαϊκή άμυνα, που συμπληρώνει τις προσπάθειες του ΝΑΤΟ», έγραψε. Σύμφωνα με την Πολωνία, η οποία θα δαπανήσει το 4,7% του ΑΕΠ της για την άμυνα το 2025, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η αμυντική ετοιμότητα με την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και την κάλυψη των κενών στις αμυντικές δυνατότητες.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συντονίζονται

Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 19ης Δεκεμβρίου η συζήτηση για την Άμυνα, στο πλαίσιο της έκθεσης του Σαούλι Νιϊνίστο, πρώην προέδρου της Φινλανδίας, κράτησε μόλις επτά λεπτά της ώρα. Όχι βέβαια επειδή οι ηγέτες θέλησαν να αποφύγουν τα “δύσκολα”, αλλά επειδή ο Αντόνιο Κόστα οργανώνει πολύ διακριτικά μια άτυπη συνάντηση των ηγετών για τις 3 Φεβρουαρίου, σε άγνωστη ακόμη τοποθεσία του Βελγίου με την πρόθεση η πρώτη σοβαρή συζήτηση για την Άμυνα να γίνει μακριά από την πίεση του Τύπου ή και της δημοσιότητας γενικότερα.

Η πολωνική Προεδρία στοχεύει στη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης και μιας Ένωσης Ετοιμότητας, ενισχύοντας παράλληλα την ασφάλεια εντός της Ευρώπης. Αυτή η προσέγγιση ευθυγραμμίζεται με τις πολιτικές κατευθύνσεις της Επιτροπής φον ντερ Λάιεν για την περίοδο 2024-2029 και αντανακλά την αυξανόμενη ανησυχία για την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών προκλήσεων.

Υπό την πολωνική Προεδρία, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλλας αναμένεται να υποβάλουν, ως τον Απρίλιο του 2025, μια «Λευκή Βίβλο» για την Άμυνα, η οποία θα επικεντρωθεί ιδίως στη χρηματοδότηση.

Η Βαρσοβία θέλει να ενισχυθεί η αμυντική ετοιμότητα, και η αμυντική βιομηχανία στην Ευρωπαϊκή Ένωσης. Έτσι, θα επιδιώξει να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις για το Ευρωπαϊκό Αμυντικό Βιομηχανικό Πρόγραμμα (EDIP), το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό διαπραγμάτευση στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Προεδρία επιθυμεί επίσης να χρησιμοποιήσει τα μέσα της ΕΕ για την υποστήριξη αμυντικών υποδομών και διπλής χρήσης, όπως η «Ανατολική Ασπίδα» και επενδύσεις για την ανάπτυξη δικτύων μεταφορών για στρατιωτική κινητικότητα.

Στοχεύει, επίσης, να υποστηρίξει την εφαρμογή της «Στρατηγικής Πυξίδας», συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας ταχείας ανάπτυξης της ΕΕ, και να προωθήσει την ολοκλήρωση της στρατηγικής αναθεώρησης της μόνιμης δομημένης συνεργασίας (PESCO).

Στόχοι με ρεαλιστική προσέγγιση

Η διαχείριση κρίσεων αναμένεται να είναι στο επίκεντρο κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΠΑΑ), με στόχο την  ανθεκτικότητα και την απόκριση σε απειλές στον κυβερνοχώρο, υβριδικές ή και τρομοκρατικές απειλές.

Σε κάθε περίπτωση, οι πολωνικές θέσεις διαπνέονται από ρεαλισμό. Έτσι, θέτουν ως προτεραιότητα την ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ με το ΝΑΤΟ, « συμπεριλαμβανομένης της διατλαντικής διάστασης, προσδιορίζοντας συμφωνίες προτεραιότητας που πρέπει να εφαρμοστούν και πιθανά μέσα για την επίτευξή τους », όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο πρόγραμμα της Προεδρίας.

Τέλος, αναφορικά με την Ουκρανία, η ευρωπαϊκή ματιά παραμένει σταθερή. Η στρατιωτική υποστήριξη θα παραμείνει αμετάβλητη με βασικούς μηχανισμούς την «Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Ειρήνη» και την προσαρμογή της αποστολής στρατιωτικής βοήθειας EUMAM Ukraine.