«Σαρακήνικο»: Από το «κόσκινο» του υπουργείου Περιβάλλοντος οι οικοδομικές άδειες για μεγάλα έργα και επενδύσεις

Νέο «όργανο» για φιλτράρισμα των οικοδομικών αδειών για μεγάλα έργα και για επενδύσεις σε ευαίσθητες περιοχές ετοιμάζει το επιτελείο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έπειτα και από τον σάλο που προκάλεσε η δόμηση ξενοδοχείου στο Σαρακήνικο της Μήλου.

Παράλληλα, ενεργοποιείται και ο δειγματοληπτικός έλεγχος του 30% των αδειών, ο οποίος προβλεπόταν ήδη από τον νόμο 4495/2017 του 2017, αλλά δεν ξεκίνησε ποτέ.

Μπόνους δόμησης: Οι οριστικές αποφάσεις του ΣτΕ

Ειδικότερα, το ΥΠΕΝ ετοιμάζει μια νέα παρέμβαση η οποία, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει μιλώντας στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Νίκος Ταγαράς, βρίσκεται στο στάδιο του σχεδιασμού. «Στόχος μας είναι οι υπηρεσίες του υπουργείου να έχουν εικόνα πριν “φυτρώσει” ένα κτίριο εκεί που δεν πρέπει. Για παράδειγμα στην περίπτωση της Μήλου, η οικοδομή είχε όλες τις εγκρίσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες πριν πάρει την άδεια από την Υπηρεσία Δόμησης που ανήκει στον Δήμο. Εμείς δεν έχουμε γνώση αυτών των διαδικασιών», επισημαίνει ο υφυπουργός.

Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Ταγαράς

Σύμφωνα με τον ίδιο, στόχος είναι οι οικοδομικές άδειες να «φιλτράρονται» από το ΥΠΕΝ. Και καθώς ο όγκος τους είναι τεράστιος το επιτελείο του κ. Ταγαρά αναζητά τα κατάλληλα φίλτρα (π.χ. μέγεθος και είδος επένδυσης, γεωγραφική θέση κλπ.) που θα σταχυολογούν τους «κόκκινους» φακέλους ώστε να μπαίνουν σε προτεραιότητα για προληπτικό έλεγχο προκειμένου να περιοριστούν φαινόμενα τύπου Μήλου.

Λύση για τη μεταβατική περίοδο

Η νέα πρωτοβουλία, σύμφωνα με τον κ. Ταγαρά, αφορά μόνο τη μεταβατική περίοδο, δηλαδή έως την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, μέσω των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ και ΕΠΣ) που εκπονούνται αυτήν την περίοδο για το 80% της ελληνικής επικράτειας. Οι μελέτες αναμένεται να έχουν παραδοθεί σε περίπου έναν χρόνο ώστε στη συνέχεια να συνταχθούν και να περάσουν από τον έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα (ΠΔ). Επίσης, «τρέχουν» με μεγάλες καθυστερήσεις και οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες σε όλη την Ελλάδα που θα καθορίσουν χρήσεις γης στις προστατευόμενες περιοχές.

Πολεοδομική αρρυθμία

Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, έως ότου υπογραφούν τα ΠΔ, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ταγαράς, «υπάρχει μια αρρυθμία στην τάξη και οργάνωση του χώρου, χωρίς κανόνες, όπου επιτρέπεται θεσμικά – εφόσον δεν απαγορεύεται – να φτιαχτούν κατασκευές που εκ των υστέρων ερχόμαστε και τις βλέπουμε όταν “φυτρώνουν”, όπως συνέβη στο Σαρακήνικο της Μήλου».

Και προσθέτει ο υπουργός: «Εκεί το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο δεν θέτει περιορισμούς, ούτε έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενη περιοχή το Σαρακήνικο. Θα έπρεπε να είχε προστατευτεί και πρέπει να την προστατεύσουμε.

Το γεγονός ότι τόσα χρόνια δεν έγινε ο πολεοδομικός σχεδιασμός, επιτρέπει αρρυθμίες, λάθη και παρεμβάσεις σε λάθος σημεία».

Ισορροπία μεταξύ προστασίας περιβάλλοντος και επενδύσεων

Το ζητούμενο είναι πώς θα γίνει η μετάβαση από το αρρύθμιστο πολεοδομικό περιβάλλον στο ρυθμισμένο. Η απάντηση του κ. Ταγαρά είναι «ισορροπημένα και ορθολογικά, με περαιτέρω περιορισμούς μεν στη δόμηση, αλλά όχι με ξαφνικό θάνατο για τις επενδύσεις που θα “πληγώσει” την οικονομία και την κοινωνία».

Σύμφωνα με τον υφυπουργό, οι κινήσεις που θα γίνονται θα είναι ανάλογες με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής.

Αναστολή οικοδομικών αδειών

Πάντως, σε δηλώσεις του με αφορμή το ξενοδοχείο της Μήλου, ο γενικός γραμματέας Αστικού Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης υποστήριξε ότι το υπουργείο θα προχωρήσει σε αναστολές οικοδομικών αδειών στα νησιά και στις περιοχές όπου παρατηρείται πίεση ανοικοδόμησης ώστε να μην δημιουργηθούν τετελεσμένα ενόψει του νέου πολεοδομικού σχεδιασμού.

Όπως τόνισε, «η λύση είναι αυτή που έχουμε κάνει σε Μύκονο, Σαντορίνη και Μινώα Πεδιάδα, δηλαδή η αναστολή οικοδομικών εργασιών». Πρόσθεσε επίσης, ότι «υπάρχει διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στον οικείο δήμο να ζητήσει από το Υπουργείο Περιβάλλοντος αναστολή οικοδομικών εργασιών όταν βλέπει ότι υπάρχει έντονη οικοδομική δραστηριότητα ή κίνδυνος να υπάρξει μία τέτοια επένδυση σε μία περιοχή η οποία είναι ευαίσθητη».

Υπό έλεγχο το 30% των οικοδομικών αδειών

Επιπλέον, το ΥΠΕΝ, μια οκταετία από το 2017 οπότε θεσπίστηκε η υποχρέωση δειγματοληπτικού ελέγχου στο 30% των οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί και δεν έχουν ακυρωθεί προχωρά στον καθορισμό ενός προτύπου βάσει του οποίου οι ελεγκτές μηχανικοί θα «σκανάρουν» τις οικοδομές.

«Κωδικοποιούμε το τί θα ελέγχεται, π.χ. διαστάσεις, όγκο, χαρακτηριστικά κτίριο κλπ.. Θα υπάρχει ένα τυποποιημένο πρότυπο ώστε όλοι οι ελεγκτές να ελέγχουν τα ίδια, με τον ίδιο τρόπο ώστε τα αποτελέσματα των ελέγχων να τα χειριστούμε και περαιτέρω. Πρόκειται για ένα πολύ ευαίσθητο θέμα καθώς ο ελεγκτής δεν θα ελέγξει την οικοδομική άδεια αλλά την εφαρμογή της, δηλαδή θα πηγαίνει στην οικοδομή για να διαπιστώσει εάν έχουν εφαρμοστεί όσα έχουν εγκριθεί στην άδεια», σημειώνει ο κ. Ταγαράς.

Στον «αέρα» δύο διαγωνισμοί 110 εκατ.ευρώ για ελέγχους αυθαιρέτων

Παράλληλα, το ΥΠΕΝ σχεδιάζει να ενεργοποιήσει τη νομοθετημένη υποχρέωση του, ήδη από το 2013, για δειγματοληπτικούς ελέγχους των πάνω από 1,2 εκατ. δηλώσεων τακτοποίησης αυθαιρέτων της τελευταίας δεκαετίας. Έτσι, έπειτα από τον καθορισμό των κριτηρίων για τους δειγματοληπτικούς ελέγχους στο 30% των νόμιμων κτιρίων θα καθοριστούν και τα αντίστοιχα κριτήρια για τα αυθαίρετα.

Ωστόσο, οι έλεγχοι στα αυθαίρετα είναι πιο περίπλοκοι και χρειάζονται και άλλα «εργαλεία» για τα οποία οι σχετικοί διαγωνισμοί βγήκαν στον «αέρα» το τελευταίο διάστημα από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ). Ο πρώτος διαγωνισμός, προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ ολοκληρώνεται τις επόμενες ημέρες και αφορά την προμήθεια αεροφωτογραφιών του 2011.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει θέσει την 28η/7/2011 ως «κόκκινη γραμμή», πέραν της οποίας όποιο αυθαίρετο χτίζεται δεν μπορεί να «τακτοποιηθεί» και πρέπει να κατεδαφιστεί. «Πώς θα γίνει έλεγχος όταν ο χρόνος αναφοράς είναι το 2011, αλλά δεν έχουμε αεροφωτογραφίες εκείνης της περιόδου;», αναρωτιέται ο κ. Ταγαράς.

Ακόμη «τρέχει» και δεύτερος διαγωνισμός προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) για την προμήθεια drones που θα κάνουν τους ελέγχους καθώς και εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης (AI). Ο σχεδιασμός προβλέπει πτήσεις των drones κατά διαστήματα και αποτύπωση της δομημένης πραγματικότητας. Οι εικόνες του πριν και του μετά θα συγκρίνονται με AI. Με αυτά τα εργαλεία θα ελέγχονται τα αυθαίρετα από την ημέρα που θα πετάξει το πρώτο drone κι έπειτα.

Για τα έτη από το 2011 έως σήμερα θα γίνει σύγκριση των γεωγραφικών υποβάθρων που θα προμηθευθεί το κράτος από τον πρώτο διαγωνισμό τα οποία θα συγκρίνει με υπόβαθρα του 2024, ενώ τα αυθαίρετα προ του 2011 θα χρησιμοποιήσει επίσης τις αεροφωτογραφίες του 2011 και ο έλεγχος θα γίνει βάσει και των κριτηρίων που θα βγάλει το ΥΠΕΝ.