Η γυναίκα που έμαθε στους Λαρισαίους την όπερα! Η Λαρισαία που μας αποδεικνύει πως τα όνειρα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα (φωτο)

Λάρισα και όπερα δεν είναι δύο λέξεις/έννοιες που μπορούν εύκολα να συνδεθούν. Έστω αντανακλαστικά. Η Λάρισα δημιουργεί αυτόματους συνειρμούς για άλλα χαρακτηριστικά της· για την ζωντάνια της, την γεωγραφική της θέση, για την ποδοσφαιρική της ομάδα, για το Θεσσαλικό Θέατρο, για τα πολλά καφέ. Πιο εύκολα μπορείς να την αποκαλέσεις πόλη του καφέ παρά πόλη της όπερας. Ακόμη κι αν δεν αρκείσαι στις πρώτες αναγνώσεις και ψάξεις την ιστορία της, το παρελθόν της, τον πολιτισμό που έχει παράξει και έχει εξάγει, και πάλι δεν θα φτάσεις στην όπερα. Δεν είναι και τόσο περίεργο. Θα μπορούσε να θεωρηθεί τυπικό δείγμα μιας χώρας ολόκληρης.

Η όπερα, δεν έχει υπάρξει μέρος της ελληνικής κουλτούρας, είτε ως παραγωγή είτε ως κατανάλωση. Όπως μέρος της ιταλικής κουλτούρας για παράδειγμα. Αν η Μαρία Κάλλας δεν είχε υπάρξει, ως Ελληνίδα και ως καλλιτέχνιδα παγκοσμίου φήμης, ενδεχομένως η σχέση της χώρας με την όπερα να ήταν πολύ περισσότερο χαλαρή. Αλλά η Κάλλας υπήρξε. Και ήταν Ελληνίδα. Και αυτό δημιούργησε μια νέα κληρονομιά σχετικά με την κουλτούρα στο λυρικό τραγούδι. Και κυρίως ένα σύνδεσμο στο συλλογικό ασυνείδητο μιας ολόκληρης χώρας.

Κάτι αντίστοιχο έχει δημιουργήσει και η ύπαρξη της Μυρτώς Παπαθανασίου στην Λάρισα. Έχει πυροδοτήσει το συλλογικό ασυνείδητο μιας ολόκληρης της πόλης που ουδεμία σχέση είχε με την όπερα στο παρελθόν. Χαίρεται για τα επιτεύγματά της και υιοθετεί ένα μέρος της επιτυχίας της. Οι Λαρισαίοι την αποκαλούν «Μυρτώ» νιώθοντας οικειότητα να την προσφωνούν με το μικρό της όνομα, ακόμη και εκείνοι που δεν την γνωρίζουν προσωπικά.

Η Λαρισαία σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου υπάρχει και μας αποδεικνύει πως τα όνειρα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. Μια κοπέλα από μια επαρχιακή πόλη, και δη τη δική μας, μπορεί να κάνει διεθνή καριέρα στο κλασικό τραγούδι και να πρωταγωνιστεί στις σκηνές των μεγαλύτερων λυρικών θεάτρων ανά τον κόσμο… Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, Όπερα Γκαρνιέ του Παρισιού, Όπερα του Τόκιο και του Σίδνεϋ, Κρατικές Όπερες της Βιέννης, του Βερολίνου, του Μονάχου, της Ζυρίχης, της Ρώμης, της Βερόνας, των Βρυξελλών, του Μόντρεαλ, της Μπολόνια, της Γένοβας. Η λίστα συνεχώς μεγαλώνει.

Της Εύης Μποτσαροπούλου

Η εβδομάδα που μας πέρασε είναι η επιβεβαίωση. Ήταν ξεκάθαρα δική της. Συμμετείχε σε εκδήλωση του Λαογραφικού Μουσείου Λάρισας αφιερωμένη στην «Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας» και κυρίως αποτέλεσε η πρωταγωνίστρια στο καλλιτεχνικό γεγονός της έναρξης του φετινού φεστιβάλ Μουσικότροπο που διοργανώνει το Δημοτικό Ωδείο Λάρισας. Τα εισιτήρια για την αρχικά προγραμματισμένη μοναδική της εμφάνιση εξαντλήθηκαν μέσε σε λίγες ώρες με αποτέλεσμα να διοργανωθεί μια ακόμη παράσταση. Και οι δύο, την Πέμπτη το βράδυ και χθες το βράδυ, ήταν sold out. Οι Λαρισαίοι έσπευσαν να παρακολουθήσουν, να απολαύσουν και κυρίως να τιμήσουν τη γυναίκα που έκανε την όπερα συνώνυμο της πόλης.

«Οι γονείς μου ήταν και οι δύο ερασιτέχνες χορωδοί, μέσα στη χορωδία γνωρίστηκαν και ερωτεύτηκαν, οπότε υπήρχε πάντα γύρω μας μουσική και αυτό επηρέασε την επαγγελματική μας εξέλιξη και τη δική μου και της αδερφής μου. Η αδερφή μου είναι βιολοντσελίστα στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Εγώ από τεσσάρων ετών χρονών ήμουν στην παιδική χορωδία Λάρισας του Δημήτρη Καρβούνη και μετά ξεκίνησα πιάνο στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας» περιέγραφε την αφετηρία της διαδρομής της σε συνέντευξη μας προ τεσσάρων ετών εξηγώντας πως ενώ τη γοήτευε πάντα η σκέψη του τραγουδιού, η αίσθηση της σκηνής, από μικρή άκουγε δίσκους με όπερα, η απόφαση αποκρυσταλλώθηκε κατά το τέλος των σπουδών της στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και παράλληλα στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Υλοποιήθηκε σε πρώτο στάδιο με την εγκατάστασή της στο Μιλάνο. «Στην αρχή ήμουν εκεί χωρίς υποτροφία. Η υποτροφία ήρθε ένα χρόνο μετά από το Σύλλογο Φίλων Μουσικής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Εκείνη η περίοδος ήταν δύσκολη, όμως εκεί τελειοποίησα την τεχνική μου. Το πιο σημαντικό είναι να βρεις έναν πολύ καλό δάσκαλο και έναν πιανίστα coach που να σε προπονούν σωστά· να ακούς τη γνώμη του δασκάλου, να μπορείς να τον εμπιστευτείς για να αφεθείς. Εγώ ακολουθούσα παράλληλα πάντα και το ένστικτό μου».

Για την Μυρτώ Παπαθανασίου η όπερα παραμένει «ξεκάθαρα» όπως τονίζει σύγχρονη γιατί «διαπραγματεύεται πράγματα που μας απασχολούν και σήμερα». Όπως… «έναν έρωτα με άσχημο τέλος, πολιτικές καταστάσεις και μοντέλα όπως στην αρχαία τραγωδία. Άλλωστε, η αναβίωση της Όπερας που ξεκίνησε από τη Φλωρεντία εμπεριείχε την αναβίωση του αρχαίου δράματος. Έχει άμεση σχέση με την πολιτική, το μίσος, την έχθρα, τα ζητήματα του έρωτα· έχει αδιέξοδα αλλά και κωμικά στοιχεία τη καθημερινότητας της ζωής». Για εκείνη το σύγχρονο δεν χρειάζεται απαραίτητα να προκύπτει μέσα από την υπερβολή και πιστεύει ότι οι σύγχρονες σκηνοθεσίες που είναι πιο μοντέρνες πρέπει πάντα να «πατάνε» στον βασικό κορμό του έργου. «Αν είναι πολύ μοντέρνα η σκηνοθεσία δεν υπηρετεί μια νέα ματιά και κυρίως την ουσία. Είναι απλά μια «μοντερνιά» για να τραβήξει την προσοχή και να εντυπωσιάσει. Το πάντρεμα του νέου στοιχείου με την πλοκή του έργου μπορεί να αποδίδεται μέσα από τα κοστούμια, για παράδειγμα, και έτσι να ενισχύονται οι σχέσεις με το σήμερα που εξακολουθεί να ασχολείται με τα ίδια θέματα».

Την βλέπεις στη σκηνή να βιώνει το ρόλο, να υποφέρει, να χάνεται και αναρωτιέσαι πως το κάνει… Η ίδια εξηγεί τη διαδικασία, πως αφήνει ελεύθερο τον εαυτό της, μετά την πρώτη ανάγνωση του ρόλου, μέσα στο κανάλι που δημιουργείται, στη ροή του ρόλου με βάσει την σκηνοθετική προσέγγιση. Η εμβάθυνση έρχεται κατά τη διάρκεια της πρόβας στη σκηνή του θεάτρου. Τις θεωρεί καθοριστικές τις πρόβες στη σκηνή… «κάθε πρόβα είναι ένα σκάψιμο πάνω στο ρόλο, όπου πας κάθε φορά κι ένα στρώμα πιο κάτω» είναι τα ακριβή λόγια που χρησιμοποιεί.

«Αν είσαι τυχερός και έχεις ένα πολύ καλό μαέστρο η διαδικασία απογειώνεται. Είναι σημαντικό να έχεις χημεία με τον σκηνοθέτη και τον μαέστρο».

Ο Φράνκο Τζεφιρέλι την σημάδεψε ως σκηνοθέτης και ο Gianluigi Gelmetti ως μαέστρος. Ο Τζεφιρέλι με την «Τραβιάτα» υπήρξε καθοριστικός για εκείνη. «Πήρε το ρόλο και πήγε πολύ βαθιά στην ουσία. Όταν το ντεμπούτο πάει καλά και στο μέλλον κάθε φορά που θα παίζεις τον ίδιο ρόλο θα πηγαίνει καλά· αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ καθοριστική η πρώτη επαφή και σου γίνεται βίωμα, σου αφήνει έντονο αποτύπωμα».

Ο Τζεφιρέλι την είχε αγαπήσει πάρα πολύ άλλωστε. Στην πρώτη επαφή τους με την Τραβιάτα το 2007, κάνανε συχνά πρόβες, εκείνη και ο τενόρος στο σπίτι του. «Ήταν πολύ ιδιαίτερη κατάσταση, μας έκανε να δεθούμε. Αν και δεν είναι ένας άνθρωπος που λέει μεγάλα λόγια, μετά την πρεμιέρα ήρθε με ένα κουτάκι και μου είπε «Cara, αυτό είναι για σένα»· ήταν ένα δαχτυλίδι. Δεν το περίμενα ποτέ ένα τέτοιο δώρο… Ήταν πολύ γενναιόδωρος με αυτούς που ήθελε, αλλά μπορούσε να γίνει στριφνός και αυστηρός με κάποιους». Συνεργάστηκαν ξανά το 2008 με τους «Παλιάτσους» και μετά κάνανε «Τόσκα» και «Φάλσταφ»· εκείνος ήταν αρκετά μεγάλος πλέον και δεν πήγαινε πολύ στις πρόβες…

Είναι μια καλλιτέχνης που είχε την τύχη να παίξει σε πολύ σημαντικά θέατρα ανά τον κόσμο… «Κάθε θέατρο έχει το δικό του κοινό και τη δική του ατμόσφαιρα, τη δική του βαρύτητα». Είναι λογικό αυτό που λέει, διαφορετικές ενέργειες αναπτύσσονται σε διαφορετικούς χρόνους, τόπους και ανθρωπογεωγραφίες.

Η αίθουσα του ΔΩΛ δεν μπορεί να συγκριθεί με το Covent Garden ή την όπερα Garnier του Παρισιού, την Μετροπόλιταν Όπερα στη Νέα Υόρκη ή την Όπερα Λα Μονέ των Βρυξελλών, αλλά όποιος παρακολούθησε την ερμηνεία της σε μία από τις δύο παραστάσεις της Πέμπτης και του Σαββάτου βίωσε μια άλλου είδους βαρύτητα. Υπήρχε ηλεκτρισμός στην ατμόσφαιρα και πολύ μεγάλος σεβασμός. Ετερόπλευρα. Μεταξύ εκείνης και του κοινού, εκείνης και της Μικτής Χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας, υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Καρβούνη, που φέτος γιορτάζει 30 χρόνια καλλιτεχνικής πορείας. Μεταξύ εκείνης και του πιανίστα Δημήτρη Γιάκα ή της Ιωάννας Σιοπούδη στο πιάνο.

Σεβασμός, θαυμασμός και ταυτόχρονα οικειότητα. Πολύ σπάνιος συνδυασμός.

…

*Η Μυρτώ Παπαθανασίου εμφανίζεται στα σπουδαιότερα θέατρα παγκοσμίως, όπως: Metropolitan Opera, Royal Opera House, Wiener Staatsoper, Deutsche Staatsoper Berlin, Bayerische Staatsoper, Oper Lepzig, Opernhaus Zürich, Theater an der Wien, Opéra Nationale de Paris, Théâtre des Champs Élysées, Opéra de Monte-Carlo, San Diego Opera, The Dallas Opera, L’Opéra de Montréal, Sydney Opera House, New National Theatre Tokyo, Teatro dell’Opera di Roma, De Nationale Opera Amsterdam, Copenhagen Opera House, Gran Teatre del Liceu Barcelona, Teatro Massimo di Palermo, Teatro Regio di Torino, Teatro Carlo Felice Genova, Accademia Nazionale di Santa Cecilia di Roma, Teatro di San Carlo di Napoli και Grand Théâtre de Luxembourg, Oper Leipzig, Teatro Comunale di Bologna, Εθνική Λυρική Σκηνή. Τιμήθηκε με το βραβείο «Μαρία Κάλλας – Καλύτερος πρωτοεμφανιζόμενος καλλιτέχνης», (Best artist of the year) ερμηνεύοντας Τραβιάτα στο Ντάλλας. Έχει δώσει ρεσιτάλ σε σπουδαίες αίθουσες συναυλιών όπως το Κοντσερτχάους της Βιέννης, το Κοντσερτγκεμπάου του Άμστερνταμ, την αίθουσα Τσαϊκόφσκυ της Αγίας Πετρούπολης, στην αιθουσα Ροστροπόβιτσ στη Μόσχα, Sydney Opera House Concert Hall για την επίσκεψη του Πάπα Βενέδικτου στην Αυστραλία με τη Missa Solemnis (Beethoven) , το ΚΚL της Λουκέρνης, την Τόνχαλε της Ζυρίχης , στο Κοντσερτχάους του Ντορτμουντ, στο Λίνκολν Σέντερ της Νέας Υόρκης. Έχει συνεργαστεί με σημαντικές ορχήστρες όπως Musica Aeterna, Bamberg Symphony, Wiener Philharmoniker, Gewandhausorchester Leipzig, Royal Concertgebouw Orchestra, Münchner Rundfunkorchester Orchestra, Sydney Symphony Orchestra, Santa Cecilia Orchestra, Budapest Festival Orchestra, Les Telens Lyriques κα. Το 2011 εμφανίστηκε στη Τελετή λήξης των Παραολυμπιακών Αγώνων στο Παναθηναϊκό στάδιο. ‘Εχει συνεργαστέι με μεγάλους μαέστρους όπως Iván Fischer, Daniel Oren, Teodor Currentzis, C. Eschenbach, A. Altinoglu, Bertrand de Billy, Christophe Rousset, Louis Langrée, Alberto Zedda, Ádám Fischer, Evelino Pidò, Riccardo Frizza, Constantinos Carydis, Jérémie Rhorer, Roberto Abbado, Gianluigi Gelmetti, Alain Altinoglu, Mark Poschner, Γιώργος Πέτρου, Stefan Soltesz, Λουκάς Καρυτινός, Gustavo Gimeno, Philippe Auguin, Mark Minkowski, Νικος Βασιλείου, Hartmut Haenchen, Gian Luca Capuano, Stefano Ranzani κ.α. Κυκλοφόρησε από τη Sony Classic η πολυαναμενόμενη και βραβευμένη (βραβείο BBC) ηχογράφηση του Don Giovanni υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή, στην οποία η Μυρτώ Παπαθανασίου τραγουδά την Donna Anna έχοντας ήδη καθιερωθεί ως μία εξαίρετη ερμηνεύτρια του Mozart. Άλλες ηχογραφήσεις: άλλες τρεις ηχογραφήσεις του Ντον Τζοβάννι (παραγωνή Covent Garden ), Μιθριδάτης, βασιλιάς του Πόντου (μ.δ.: Ε. Χαΐμ), Ginevra di Scozia (μ.δ. Γ. Πέτρου), Σεμίραμις (μ.δ. Α. Τζέντα), Ρούσαλκα (μ.δ. Α. Φίσερ), Σιμονε Μποκκανεγκρα (μ.δ. Σ.Ραντσάνι), Ένας Τούρκος στην Ιταλία , την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Σύδνεϋ και την Royal Concertgebouw Orchestra. Έχει συνεργαστεί με διάσημους σκηνοθέτες όπως Ρ. Κάρσεν , Φ. Τζεφιρελλι, Π.Λουίτζι Πίτσι, Ν. Μακ Βίκαρ, Σ. Ευαγγελάτος, Γ. Χουβαρδάς, N. Πετρόπουλος κ .α. Πρόσφατα εμφανίστηκε ως Τόσκα σε τουρνέ στη Γαλλία και συνέχισε με το ντεμπούτο της ως Madame Butterfly στην Ανκόνα. Στα μελλοντικά της σχεδια συμπεριλαμβάνουν την εμφανισή της στην Κατάνια ως Butterfly ενώ με την ΚΟΘ θα εμφανιστεί στα Σκόπια και στο Μεγαρο Μουσικής Αθηνών καθώς και ως Τοσκα στη Θεσσαλονίκη. Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια απ’ τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας προσκλήθηκε να δώσει γκαλά στο Μιλάνο , τη Φλωρεντία , στην όπερα της Ρώμης, στην όπερα του Παλέρμο, στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα, ενώ πρόσφατα έδωσε ρεσιτάλ στη Ρώμη στη Sala Sinopoli με την ΚΟΘ. Η Μυρτώ Παπαθανασίου γεννήθηκε στη Λάρισα, όπου ξεκίνησε πιάνο και Θεωρητικά στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας (πιάνο ταξη Α. Αλεξίου και θεωρητικά Γ. Τσανακά) και αντίστιξη στο Νέο Ωδείο Θεσ/νίκης (τάξη Σ. Σαμαρά). Σπούδασε μουσικολογία (ΑΠΘ), μονωδία (ΚΩΘ), ενώ ως υπότροφος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ολοκλήρωσε στο Μιλάνο με τον βαρύτονο Roberto Coviello. Myrtò Papatanasiu soprano http://www.myrtopapatanasiu.com