Τα πειρατικά της Λάρισας που έγραψαν ιστορία – Το κυνηγητό στα υπόγεια, τα τσουβάλια με τις αφιερώσεις και τα συνθηματικά με τα φώτα (φωτο)

«Μέχρι τα ουράνια σώματα με πομπούς και με κεραίες φτιάχνουν οι Έλληνες κυκλώματα και ιστορία οι παρέες»… έγραφε ο Διονύσης Σαββόπουλος το 1983 στο τραγούδι του «Ας κρατήσουν οι χοροί» από το δίσκο του «Τραπεζάκια έξω».

Από αυτό ξεκινήσαμε.

Ήταν το πρώτο πράγμα που ειπώθηκε και αναλύθηκε στη συνάντηση μεταξύ εμού, του Δημήτρη Καλούση, του Λευτέρη Χασιώτη και του Στάθη Κουτσοκέρα. Ο Στάθης κανόνισε τη συνάντηση. Με δύο από τους κορυφαίους Λαρισαίους ραδιοπειρατές. Ο άλλος ήταν ο αδερφός του ο Βαγγέλης. Για να μιλήσουμε για τα πειρατικά ραδιόφωνα και την ιστορία της πόλης. Για άλλη μια μακρά σελίδα στη λαρισαϊκή ιστορία.

Είχα ήδη μιλήσει με τον Περικλή Βούγαρη, τον πρώτο ραδιοπειρατή κατά τη διάρκεια της Χούντας, που εκπροσωπεί την παλιά γενιά της ραδιοπειρατικής εποχής των μεσαίων κυμάτων.

«Δεν υπάρχει ανάλυση για αυτούς τους στίχους, δεν θα τη βρεις πουθενά» μου είπε ο Δημήτρης. Ο Σαββόπουλος μιλά με διττές έννοιες στο τραγούδι που έμελλε να γίνει συνώνυμο όχι μόνο μιας εποχής αλλά και της ελληνικής κουλτούρας που ιστορία κάνουν οι παρέες.

Ο Σαββόπουλος όμως μιλούσε για τα ραδιόφωνα, τα πειρατικά.

Της Εύης Μποτσαροπούλου

Που φτιάχνονταν με «πομπούς και με κεραίες» από άπειρους ερασιτέχνες στα σπίτια τους, στα υπόγεια, στα παιδικά δωμάτια ή στα «πλυσταριά» στις ταράτσες. Από πιτσιρικάδες και από μεγαλύτερους. Αυτοσχέδια ή αργότερα με κανονικό εξοπλισμό. Και το σήμα από τους πομπούς έφτανε «μέχρι τα ουράνια σώματα» γιατί οι συχνότητες που χρησιμοποιήσαν τότε στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 και στις αρχές του ΄80, έναντι της παλαιάς ραδιοπειρατικής εποχής των μεσαίων κυμάτων, έφταναν όντως στα ουράνια σώματα. Συγκεκριμένα, τη νύχτα άκουγε κανείς πάρα πολλούς σταθμούς από το φαινόμενο της ανάκλασης των κυμάτων στο στρώμα της ιονόσφαιρας· αντανακλούνταν και γύριζαν πίσω με αποτέλεσμα το βράδυ οι σταθμοί να καλύπτουν μεγαλύτερες αποστάσεις· είχαν μεγαλύτερη εμβέλεια. «Τα υπερβραχέα κύματα όσο ισχύ και να έχουν είναι τόσο κοντινή η απόσταση της εξώσφαιρας που φεύγουν στο διάστημα» εξηγεί ο Δημήτρης.

Και ο Σαββόπουλος μιλά για αυτά τα κύματα της ραδιοπειρατικής ραδιοφωνίας που ταξιδεύουν στο αστρικό αχανές. Και τα κυκλώματα που φτιάχνονταν με πομπούς και με κεραίες. Τα δικά τους κυκλώματα, από τις παρέες των ραδιοπειρατών.

Μιλάμε για μια εποχή που η μισή Ελλάδα έφτιαχνε πομπούς και κυκλώματα και η άλλη μισή άκουγε. Θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς τον πρόδρομο των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων. «Οιωνεί αναλογικά κοινωνικά δίκτυα» τα αποκαλεί ο Δημήτρης. Με τα τηλέφωνα, που βγαίνανε στον αέρα, τις αφιερώσεις, οι Λαρισαίοι, όλη η Ελλάδα στην πραγματικότητα, δημιουργούσαν δίκτυα και επικοινωνούσαν. «Hub» τα χαρακτηρίζει ο Δημήτρης αφού οι ακροατές επικοινωνούσαν μεταξύ τους σε «ένα σέρβερ αναλογικών κοινωνικών δικτύων»…

Υπήρξε ένα κοινωνικό φαινόμενο. Είναι γεγονός. Για χρόνια. Για πολλά χρόνια.

Η αρχή έγινε από τους ραδιοπειρατές της Μεσαίων Κυμάτων (ΑΜ) δεκαετίας του ‘60 που έθεσαν τις βάσεις, το πλαίσιο. Η έκρηξη έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ’70.

Δημιουργήθηκε λοιπόν μια «ραδιοσυχνότητα» ελεύθερων δικτύων επικοινωνίας, ένα καθεστώς γενικευμένης πληροφόρησης, το αντίπαλο δέος στους βαρετούς κρατικούς μονολόγους στα ΑΜ.

Μιλάμε για φρενίτιδα, για μανία. Μέχρι και η μαμά μου είχε πειρατικό σταθμό(!) με τον αδερφό της και έναν ξάδερφο, το «Χρυσό Αστέρι», στη Χάλκη. Τώρα το έμαθα και αυτό. Ένα τρίμηνο λέει κράτησε και τους τον ΄κλείσαν. Έστω. Είναι και αυτό δείκτης της φρενίτιδας.

Βοήθησε και η εξέλιξη της τεχνολογίας της εποχής· τότε ήταν που εμφανίστηκαν τα φορητά τραντιστοράκια μπαταρίας και έγινε η εξάπλωση της χρήσης του ραδιοφάσματος στα υπερβραχέα κύματα, γνωστά και σαν «μπάντα των FM», από το 89 μέχρι το 108, ή απλά στα FM», αν και λανθασμένα επικράτησε ο όρος. Οι συχνότητες που εξέπεμπαν οι ραδιοπειρατές, ή ακόμη και αυτές που παίζουν σήμερα οι σταθμοί στο αναλογικό ραδιόφωνο, είναι στη μπάντα των υπερβραχέων κυμάτων· FM (Frequency Modulation) είναι o τρόπος διαμόρφωσης του ήχου.

Ξεκινήσαμε δυναμικά, με καταιγισμό πληροφορίων, με τεχνικούς όρους, με μαθήματα φυσικής. Και τότε σκέφτηκα, πρόσεξε τι εύχεσαι… Πρώτη φορά είχα απέναντί μου τόσο καλά ενημερωμένους και προετοιμασμένους με έτοιμο υλικό συνομιλητές για ένα αφιέρωμα.

Το challenge ήταν μεγάλο. Έπρεπε να συγκεντρωθώ, να φανώ αντάξια των περιστάσεων.

Το δηλώνω εξαρχής, το παρόν αφιέρωμα είναι από τα μεγάλα, τα εκτεταμένα. Όπως και το θέμα του. Μια ολόκληρη εποχή…

Στη Λάρισα τη δεκαετία του 1980 υπήρξαν 136 ερασιτεχνικοί ραδιοσταθμοί – στο τέλος του παρόντος θα βρείτε ολόκληρη τη λίστα. Που έπαιζαν δεξιά της μπάντας, από τους 100 μέχρι τους 108.

…

Οι συχνότητες τότε διανέμονταν de facto.

Πολλοί πομποί ήταν ιδιοκατασκευές, τα λεγόμενα «μπιτεδάκια» από το γαλλικό τρανζίστορ BD 137, και συχνά φτιάχνονταν από άτομα που δεν ήταν σχετικά με το αντικείμενο. Το αποτέλεσμα; Δημιουργούνταν παρεμβολές στα τότε δύο τηλεοπτικά κανάλια την ΕΡΤ και την ΥΕΝΕΔ που μετά έγινε ΕΡΤ2. Το μεγάλο πρόβλημα υπήρχε με το πρώτο κρατικό κανάλι που εξέπεμπε στη ζώνη των VHF, λίγο μετά τα FM. Εμείς εδώ στη Λάρισα, και όλη η Κεντρική Ελλάδα, πιάναμε σήμα από την κεραία στο Πήλιο που εξέπεμπε στο Κανάλι 6, οπότε έπρεπε να κάνει κανείς αναγωγή για να δει που θα βγει, αριστερά ή δεξιά στην μπάντα. Σε μας, έπρεπε να βγουν όλοι οι πειρατές δεξιά, από τους 100 και μετά. Στη Θεσσαλονίκη, που η κεραία ήταν στο Χορτιάτη, γινόταν το ανάποδο· έπρεπε να βγουν αριστερά στη μπάντα για να μην κάνουν παρεμβολές στο κανάλι της ΕΡΤ.

Οι περισσότεροι τότε ραδιοπειρατές περιμέναν τα μεσάνυχτα να τελειώσει το πρόγραμμα της ΕΡΤ, με το πέρας του Εθνικού Ύμνου να κλείσει, για να βγουν. Υπήρχαν βέβαια και πρωινές, μεσημεριανές και απογευματινές ζώνες, αλλά το «μεγάλο παιχνίδι» γινόταν μετά τα μεσάνυχτα.

Και έτσι έκαναν την εμφάνισή τους τα ραδιογωνιόμετρα. Τα γνωστά βανάκια. Ήταν το μοναδικό σχήμα που είχε υπό έλεγχο η ΕΡΤ με το οποίο κατέγραφε, έλεγχε και προέβαινε σε συλλήψεις. Πολλές φορές γινόταν και επιχειρήσεις «σκούπα», πάντα υπό την εποπτεία της Κρατικής Ασφάλειας, όπου καταδίωκαν τους πάντες. Η Ασφάλεια τους γνώριζε σχεδόν όλους, αλλά πιάνονταν οι ραδιοπειρατές που τύχαινε να είναι στον αέρα την ώρα της επιχείρησης. Υπήρξαν πολλά περιστατικά συλλήψεων και συγκρούσεων με την αστυνομία και υπήρξαν και περιστατικά με την Κρατική Ασφάλεια. Μία εβδομάδα πριν τις εκλογές του Οκτώβρη 1981, υπήρχε η φήμη και ήταν θέμα συζήτησης στα κυκλώματα ότι «θα ρίξουν τους πειρατές», μου λέει ο Δημήτρης Καλούσης. «Υπήρξε όντως μια μαζική εκκαθάριση του 80% τουλάχιστον. Δεν πέρασε πολύς καιρός και το 1982 βγήκε νόμος για την ίδρυση ελεύθερων ραδιοφωνικών σταθμών, αλλά παρόλα αυτά και ενώ όλοι πίστευαν ότι με τον Ανδρέα Παπανδρέου θα άλλαζαν όλα, στην Αττική σημειώθηκε η μεγαλύτερη επιχείρηση εξάρθρωσης…».

…

1968, Μεγαλόψυχος, Περικλής Βούλγαρης, στους 1956 ΑΜ

Ο Περικλής Βούλγαρης ήταν ο πρώτος άνθρωπος στη Λάρισα που έφτιαξε πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας. Εκείνος ήταν 15 περίπου χρονών. Υπήρχε βέβαια και ο Billy Jo, ένας άλλος ραδιοπειρατής. Κανείς δεν θυμάται ποιος βγήκε πρώτος στον αέρα. Πάντως όταν κατάφεραν να συνομιλήσουν μεταξύ τους, στον αέρα, ο Περικλής Βούλγαρης έσπασε το κρεβάτι του· χοροπηδούσε σαν τρελός από τη χαρά του. «Κύκλωμα ανοιχτό»… μάλλον ήταν η πρώτη φορά που ειπώθηκε στη Λάρισα η χαρακτηριστική φράση των ραδιοπειρατών.

Ήταν απίστευτο αυτό που συνέβαινε. Την εποχή που δεν υπήρχαν ακόμα τηλέφωνα στα σπίτια δυο έφηβοι κατάφεραν να μιλήσουν μεταξύ τους, χωρίς μάλιστα ο ένας να γνωρίζει την τοποθεσία του άλλου!

Όλα ξεκίνησαν όταν, μαθητής στο Ά Αρρένων Λάρισας, ο Περικλής Βούλγαρης μαζί με τον Γιώργο Ντούλα φτιάχνουν τον πρώτο αυτοσχέδιο σταθμό με το όνομα «Μεγαλόψυχος» που εξέπεμπε στα μεσαία κύματα στους 1956 ΑΜ. Έπαιζαν μόνο ξένη μουσική. Το αυτοσχέδιο στούντιο ήταν στη Διογένους, στο πατρικό του Περικλή.

Τέσσερα με πέντε χρόνια λειτούργησε ο σταθμός τους. Τους είχαν κυνηγήσει πολύ αυτά τα χρόνια από την Ασφάλεια. Ο Ντούλας εξαφανίστηκε κάποια φορά στο χωριό του να μην τον βρούνε. Στην Ασφάλεια βέβαια τους γνωρίζανε. Συνήθως τους καλούσε ο Διοικητής στα γραφεία που ήταν πίσω από το Δημοτικό Ωδείο. Πήγαιναν λοιπόν ο Περικλής με τον Γιώργο κρατώντας μια πλαστική σακούλα· είχε μέσα το μηχάνημα. Τους το διέλυαν εκεί, και εκείνοι μόλις γύριζαν σπίτι τον ξανασυναρναμολογούσαν τον πομπό. Αυτό συνέβαινε κατ΄ επανάληψη.

Αργότερα, με τον ίδιο πομπό, στην ίδια συχνότητα σε διαφορετικές ζώνες, έβγαινε και ο «Σαν Φραντζίσκο» του Άκη Παπαγιάννη που έπαιζε ξένα και ελαφρολαϊκά τραγούδια. Ακολούθησε το «Χάραμα» που έπαιζε μόνο λαϊκό, βαρύ λαϊκό τραγούδι.

Τότε που μαζεύτηκαν όλοι αυτοί, δεν χωρούσαν στο πατρικό του Βούλγαρη στη Διογένους. Νοικιάσανε λοιπόν μια γκαρσονιέρα στη Γρηγορίου Ε΄ και εγκαταστάθηκαν. Ήταν στον έβδομο όροφο και τα παιδιά το λέγαν το στούντιο τους  «Septième», στον έβδομο δηλαδή στα γαλλικά. Τον πομπό τον είχαν στη γκαρσονιέρα-στούντιο και την κεραία στην ταράτσα με ένα σύρμα 60 μέτρων με μονωτήρες από πορσελάνη στις δυο άκρες για να μην χάνεται το σήμα.

Ο Περικλής είχε μανία με τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Λογικό, ηλεκτρονικός ήταν και το επάγγελμα του αργότερα. Όταν επέστρεψε από φαντάρος άνοιξε ηλεκτρολογικό εργαστήριο μαζί με τον Σπύρο Βουλίκα στην οδό Νικοτσάρα.

Τότε όμως, στα δεκαπέντε, δεν γνώριζε πολλά. Αλλά ήθελε να μάθει. Για τις λυχνίες, τις αντιστάσεις, τα πηνία. Ρωτούσε τους μεγαλύτερους στο γυμνάσιο, τον Κωνσταντίνο Σαράκη συνήθως, που ήταν πιο προχωρημένοι στη φυσική. Είχε φάει κόλλημα με ένα φίλτρο εξομάλυνσης του ρεύματος ο Περικλής, το τσοκ. Τόσο πολύ που του έμεινε σαν παρατσούκλι… «Ήρθε ο Τσοκ» λέγανε οι φίλοι. Η παρέα τους τότε, συμμαθητές ήταν μεταξύ τους, ήταν ο Γιάννης Θεμελής, ο Γιάννης Γκαράνης, ο Λάκης Λαζόπουλος.

Αν και όλα αυτά συνέβαιναν κατά τη διάρκεια της Χούντας, δεν μιλούσαν ποτέ για πολιτική. Δεν τους ενδιέφερε ακόμη σε εκείνη την ηλικία. Τους ενδιέφερε μόνο η μουσική και πως θα καταφέρουν να κάνουν τον σταθμό να ακούγεται καλύτερα. Το χρωστούσαν άλλωστε στους ακροατές τους…

Γιατί είχαν φανατικό κοινό, τεράστια ακροαματικότητα! Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος αρκεί η ακόλουθη ιστορία. Τότε το Ταχυδρομείο της πόλης ήταν στην οδό Παπακυριαζή. Εκεί τους έστελνε ο κόσμος τα γράμματα. Κάθε μέρα πήγαιναν και παραλάμβαναν 5 τσουβάλια με γράμματα. Ωραία γράμματα, επιμελημένα, καλλιτεχνικά· ζωγραφισμένα με σχέδια, με καρδούλες, καμένα γύρω γύρω με αναπτήρα. Αυτά ήταν οι αφιερώσεις της εποχής. Οι πρώτες αφιερώσεις στη Λάρισα. Στέλνανε τις αφιερώσεις τους στα γράμματα και μετά ο Περικλής με τον Γιώργο ανοίγανε με τη σειρά τα τσουβάλια, για να τηρηθεί και η σειρά προτεραιότητας, και διαβάζανε στον αέρα τις αφιερώσεις. Και όλη η νεολαία της Λάρισας είχε κολλημένο το αυτί στο τρανζίστορ για να ακούσει…

Ο κ. Βούλγραρης ψάχνει για φωτογραφίες. Μου το υποσχέθηκε. Θα τις συμπεριλάβω σε δεύτερο χρόνο στο παρόν. Αξίζει. Αυτά είναι τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής εποχής. Αφού έχεις «βγει στο αέρα» επεμβαίνεις και διορθώνεις ή συμπληρώνεις…

…

 1979, Studio 53, Λευτέρης Χασιώτης, στους 104 στα FM

Το 1979, όταν ο Λευτέρης Χασιώτης βγαίνει στον αέρα στους 104 με το όνομα Studio 53, είναι από τους πρώτους στη Λάρισα. Η μπάντα των FM ήταν σχεδόν άδεια τότε. Στο αέρα ήταν, θυμάται, το «Κανάλι 56» του Γιώργου Αμερικάνου και το «Love Story» του Βαγγέλη Παπαϊωάννου.

Μόλις ξεκίνησε, ο Νίκος ο Ταξιδιώτης τον «βάπτισε» ως Λευτέρη Κάραβελ. Δεν ήξερε εκείνος, ο Λευτέρης, πως το Caravel ήταν ξενοδοχείο στην Αθήνα.

Ο Λευτέρης ήταν, άλλωστε, μόλις 12 χρονών.

Ο πρώτος του σταθμός, ήταν στο υπόγειο του πατρικού σπιτιού του στην οδό Βόλου. Οι γονείς φώναζαν πολύ, αλλά ποιος τους άκουγε; Η ιδέα για το όνομα του ήρθε από την ντισκοτέκ “Studio 53” που είχε ανοίξει εκείνη τη χρονιά στη Βόλου. Αργότερα έπαιξε και ως DJ σε αυτή την ντίσκο. Τότε έμαθε από τον Σταμούλη, τον ιδιοκτήτη της ντισκοτέκ, ότι όταν εκείνος βγήκε στον αέρα η Ασφάλεια πήγε στο «Studio 53» για έλεγχο, γιατί νόμιζε ότι πειρατικός σταθμός ήταν δικός τους και εξέπεμπε από εκεί.

Το πρώτο του μηχάνημα για να βγει στον αέρα του το έφτιαξε ένας φίλος του. Συγκεκριμένα είχε ένα δικό του, το δοκιμάσανε και ο Λευτέρης το ήθελε. Κόστιζε 2.500 δρχ. Ήταν λίγο πριν τη γιορτή, του Αγίου Ελευθερίου, και κατάφερε και μάζεψε χαρτζιλίκι 2.750 δρχ. οπότε μπορούσε να αγοράσει το μηχάνημα. Το παρήγγειλε αλλά αυτό που του ήρθε στο σπίτι ήταν χάλια, δεν έπιανε ούτε στα 100 μέτρα, ούτε στο τετράγωνο γύρω από το σπίτι· δεν άξιζε ούτε 200 δρχ. Ακολούθησε ο αναμενόμενος διαπληκτισμός και εν τέλει ο «φίλος» έδωσε στον Λευτέρη το κανονικό μηχάνημα. Αυτό μάλιστα! Ήταν «καμπάνα», έπιανε μέχρι τον Τύρναβο… Να πούμε στο σημείο αυτό ότι τότε οι ραδιοφωνικοί σταθμοί, αν το μηχάνημα ήταν σχετικά καλό, είχαν πολύ μεγάλη εμβέλεια γιατί η μπάντα ήταν πεντακάθαρη· δεν υπήρχαν τα πολύ δυνατά σήματα τεράστιας ισχύος που εμφανίστηκαν μετά με την έλευση της ελεύθερης ραδιοφωνίας, οπότε δεν άκουγες «θόρυβο» ανάμεσα στις συχνότητες, το γνωστό «χιόνι».

Μα πως είναι δυνατόν ο Λευτέρης, στα 12 του, να αποφάσισε να φτιάξει πειρατικό σταθμό;

Ο βασικός λόγος ήταν ότι ήταν Dj· ήδη! Από το 1978 είχε πάρει μηχανήματα στο σπίτι του και έκανε τον DJ. Αυτή η φιλοσοφία και η αγάπη για την μουσική τον οδήγησε στο ραδιόφωνο, δεν ήταν άσχετος. Δεν ήταν βέβαια ακόμη Dj σε club, πρώτη του φορά έπαιξε επαγγελματικά στη ντίσκο Starship λίγο αργότερα. Στα δεκαέξι. Τότε, στα δώδεκα, είχε ανάγκη επικοινωνίας (!), λέει, να βγαίνει προς τα έξω, προς τον κόσμο, αυτό που ήδη έκανε στο σπίτι του ως DJ. «Ναι, έτσι είναι» τον συμπληρώνει ο Δημήτρης μεταφέροντας την λαϊκή ραδιοπειρατική φιλοσοφία της εποχής… «εκεί που δεν μπορείς να πας ο ίδιος, πας με τη φωνή».

Ο Λευτέρης, πριν το δικό του, άκουγε πολύ ραδιόφωνο. Αλλά δεν άκουγε ποτέ ερασιτέχνες. Μόνο το κρατικό. Όλες οι επιρροές του ήταν από εκεί. Από τις σοβαρές εκπομπές που τις έκανε καταρτισμένος και καλλιεργημένος κόσμος. Ήταν αλλιώς τότε, δεν υπήρχαν ραδιοφωνικοί παραγωγοί με την έννοια που τους δίνουμε σήμερα. Έτσι, με δομημένο και σοβαρό λόγο προσπαθούσε από την αρχή να μιλά και εκείνος στον αέρα όταν έκανε τις παρουσιάσεις για τη μουσική ανάμεσα στα τραγούδια που έβαζε. Τότε, στα πειρατικά όσοι μιλούσαν, μιλούσαν για τη μουσική, έδιναν πληροφορίες, έκαναν αναλύσεις και κριτικές για τα μηχανήματα, τους πομπούς και τις κεραίες· δεν μιλούσε κανείς τους για πολιτική ή για κοινωνικά θέματα· ούτε για τις ειδήσεις της επικαιρότητας.

Στα 13 του, ένα βράδυ άρχισε να τρέχει μέσα στο σπίτι και να ουρλιάζει από τη χαρά του. Ήταν 3:30 τα ξημερώματα όταν ανέβηκε τρέχοντας από το υπόγειο, που ΄ταν το στούντιό του, και μπήκε στην κρεβατοκάμαρα των γονιών του που κοιμόταν. «Με ακούνε στην Καρδίτσα!» φώναζε. Δεν ήταν και λίγο. Ήταν μεγάλο θα λέγαμε επίτευγμα. Συνήθως η εμβέλεια των πειρατικών ήταν μέσα στην πόλη της Λάρισας και στα γύρω χωριά. Όσο πιο μακριά σε άκουγαν, τόσο πιο μάγκας ήσουν. Η απόσταση, η εμβέλεια του σήματος, ήταν το μέγα ζητούμενο για τους ραδιοπειρατές, ήταν το πεδίο πάνω στο οποίο μάχονταν διαρκώς…

Ευτυχώς που το σπίτι του ήταν δίπλα κολλητά στο σχολείο. Έβαζε 90άρες κασέτες, η κάθε πλευρά κρατούσε 45 λεπτά και πήγαινε για μάθημα. Αλλά έλα που το μάθημα ήταν 50λεπτο. Οπότε πριν χτυπήσει το κουδούνι, ο Λευτέρης πάντα ζητούσε άδεια για πάει δήθεν στην τουαλέτα. Κάθε μέρα. Πέντε λεπτά πριν τελειώσει το μάθημα. Κι έτρεχε στο σπίτι να γυρίσει την κασέτα.

Δεν ήταν εύκολο να παίζεις τότε. Υπήρχαν μόνο βινύλια και κασέτες. Έπρεπε να ήσουν συνεχώς από πάνω όταν έβγαινες στον αέρα. Δεν μπορούσες να προγραμματίσεις κάτι να παίζει μόνο του για ώρα…

Ο Λευτέρης σιγά σιγά μεγάλωνε. Στα 16 του άρχισε να δουλεύει ως Dj στο Starship, μετά στις Στάλες, μετά στο Studio 53, μετά στο Μονοπώλιο… είχε καθιερωθεί πλέον. Και είχε πρόσβαση σε πολλά βινύλια. Μεγάλη ποικιλία, ήταν από τους τυχερούς. Του τα δίναν από τα μαγαζιά να παίξει στο σταθμό του μετά τις 3 τα ξημερώματα που έβγαινε στον αέρα μετά τη δουλεία.

Όταν βρέθηκε στα decks του Studio 53, αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του. Από Λευτέρης Κάραβελ έγινε Λευτέρης Πετρίδης στο όνομα του Γιάννη Πετρίδη, του γνωστού ραδιοφωνικού παραγωγού. Κι αυτός από τη Λάρισα ξεκίνησε με ένα πειρατικό όταν ήταν φαντάρος… Είχε βγάλει και κονκάρδες ως Λευτέρης Πετρίδης. Ήταν πολύ της μόδας τότε. Και οι κονκάρδες και ο Γιάννης Πετρίδης.

Ο Λευτέρης ήταν από τους πρώτους που έβγαλε τηλέφωνα ζωντανά στο αέρα. Ο κόσμος έπαιρνε τηλεφώνα και έκανε αφιερώσεις. Μέχρι τότε οι ραδιοπειρατές μετέφεραν την αφιέρωση στον αέρα. Μετά κατάφεραν να βγάζουν ζωντανά το τηλεφώνημα με μια πατέντα φυσικά. Την εξηγεί αναλυτικά ο Δημήτρης Καλούσης παρακάτω.

Οι ιστορίες πολλές. Όπως και η απήχηση του Λευτέρη Πετρίδη. Υπήρχε μεγάλη τρέλα, έπαιζε και 18 ώρες συνεχόμενα. Οπότε δημιουργήθηκε η ανάγκη να υπάρξει βοήθεια για να καλύψει τις ανάγκες των μεγάλων set που έπαιζε. Να καλύψει τις ώρες. Ο πρώτος που αναμείχθηκε ήταν ο Δανιήλ Ντάσιος. Ακολούθησε η αδερφή του Όλγα Χασιώτη, η οποία ουσιαστικά επιτάχθηκε από τον Λευτέρη, η Αμάντα Σπανού, η Μαρούλα Μαλιαχόβα που αργότερα έκανε καριέρα στην Αθήνα. Η ομάδα μεγάλωσε, όπως και ο σταθμός. Γίνεται ο πρώτος ερασιτεχνικός σταθμός που λειτουργεί και εκπέμπει σε 24ωρη βάση.

Το 1988, με την ίδια ομάδα, μετονομάζεται σε Pop FM και παίρνει αριθμό πρωτοκόλλου, πρόεγκριση για άδεια λειτουργίας. Έτσι συνέβαινε τότε. Δεν παίρναν κανονικές άδειες, ούτε σήμερα δεν παίρνουν, αλλά αριθμούς πρωτοκόλλου.

Μέσα σε ένα χρόνο ο Pop FM άλλαξε και πάλι όνομα. Έγινε Europe 1 και καθιερώθηκε. Πλέον, ο Λευτέρης, έκανε επαγγελματική καριέρα. Ήταν και ο μόνος που ενώ είχε δικό του σταθμό του επιτράπηκε να κάνει εκπομπή και στο Δημοτικό Ραδιόφωνο. Από το υπόγειο του πατρικού στην οδό Βόλου μεταφέρθηκαν στη Λαπιθών σε ένα επαγγελματικό καθόλα στούντιο, υπερπαραγωγή. Αργότερα πουλήθηκε ο σταθμός στους αδερφούς Πίσσα· ο Λευτέρης παρέμεινε ως υπεύθυνος στουντίου παραγωγής και είχε και τη δική του εκπομπή.

Ας γυρίσουμε όμως στις ιστορίες…

Όταν λέμε ιστορίες δεν εννοούμε όπως τότε που με ένα ποδήλατο ματαράγκα έφτασε μέχρι τον Αμπελώνα για να ελέγξει αν ακούγεται μέχρι εκεί… του άρεσε μια κοπέλα και ήθελε να ελέγξει αν όταν μιλάει τον ακούει. Τέτοια περιστατικά συνέβαιναν συνεχώς. Εννοούμε πιο επικίνδυνες, πιο τρελές.

Στις αρχές, όταν πρωτοέπιασε δουλειά ως DJ στο Starship και έβγαινε στον αέρα μετά τις 3 τα ξημερώματα συνέβη ένα περιστατικό. Αυτό ναι, ήταν όντως περιστατικό! Εκείνο το βράδυ έβρεχε καταρρακτωδώς. Ο Λευτέρης όμως είχε πολύ μεγάλη ακροαματικότητα εκείνη τη βραδιά. Και ξαφνικά η μουσική σταμάτησε. Ήταν στον αέρα, αλλά δεν ακουγόταν η μουσική. Είχε καεί το varicap, ένας πυκνωτής, ένα εξάρτημα το πομπού που ήταν πάνω, στα κεραμίδια του σπιτιού, τυλιγμένος με σακούλες. Το να καεί το varicap ήταν ο εφιάλτης όλων των ραδιοπειρατών, συνέβαινε συχνά πυκνά σε όλους. Καιγόταν το varicap και στα καλά καθούμενα δεν είχες ήχο, σήμα είχες αλλά δεν είχες ήχο. Και τι έκανε ο Λευτέρης; Σκαρφάλωσε στα κεραμίδια, μέσα στον κατακλυσμό, για να αλλάξει το εξάρτημα. Κάποιος, ο Danny μάλλον, του κρατούσε την ομπρέλα για να μην βρέχεται. Το μηχάνημα, όχι ο Λευτέρης. Για να μην πάθουν ηλεκτροπληξία. Γιατί ο Λευτέρης μέσα στη βροχή συγκολλούσε το καινούργιο vanicap με το κολλητήρι. Προφανώς επιβιώσανε. Και κατάφεραν να το επισκευάσουν. Κατέβηκαν μούσκεμα ως το κόκκαλο στο υπόγειο και συνέχισαν να παίζουν μουσική. Τόση ήταν η τρέλα για τον σταθμό και τις μαγικές στιγμές στον αέρα, η απόλαυση της απήχησης στον κόσμο, η ακροαματικότητα. Και η απερισκεψία της ηλικίας θα συμπληρώσω εγώ, ως κανονική Ελληνίδα μάνα πλέον, που φαντάζομαι τον γιο μου να κάνει κάτι τέτοιο και μου σηκώνεται η τρίχα…

Το 1985 περίπου, παίζει πάλι μεταμεσονύκτια, και γύρω στις 2 τα ξημερώματα αρχίζει να χιονίζει. Αρχίζουν να πέφτει το ένα τηλέφωνο μετά το άλλο, δίναν πληροφορίες οι ακροατές σε διάφορες συνοικίες ότι άρχιζε να το στρώνει. Μαθαίνουν ότι το έστρωσε και στην Κεντρική Πλατεία. Και τότε ο Λευτέρης κάνει ανοιχτό κάλεσμα στον αέρα. «Όσοι μας ακούτε τώρα ελάτε στην Κεντρική Πλατεία να γνωριστούμε». Όντως μαζεύτηκε κόσμος, πολύς. Έπαιξαν και χιονοπόλεμο.

…

1981, Ράδιο Άδωνις, Δημήτρης Καλούσης, στους 102,8 στα FM

Ο Δημήτρης Καλούσης είχε διαφορετική αφετηρία στην ίδια κοινή διαδρομή με τον Λευτέρη Χασιώτη για πολύ καιρό.

Και αυτός σε πολύ μικρή ηλικία, όταν ήταν 9 χρονών, ξεκίνησε δειλά-δειλά τις ηλεκτρονικές κατασκευές. Το ποδήλατό, το δικό του, στην γειτονία ξεχώριζε από τα ηλεκτρονικά που είχε πάνω. Για πάγκο-επιφάνεια, αρχικά, πριν φτιάξει το δικό του μικρό εργαστήριο στο πατρικό, χρησιμοποιούσε την επιφάνεια του πλυντηρίου της μητέρας του. Είχε κάνει κανονική κατάληψη, είχε κατακάψει και την επιφάνεια του με το κολλητήρι. Την μάνα του σκέφτομαι πάλι…

Αργότερα, γύρω στα 12-13, μαζευόταν μια μεγάλη παρέα στη γειτονιά, στο Θεσσαλικό που ήταν μέρος της Χαραυγής, διαβάζανε τα βιβλία που έπεφταν στα χέρια τους και δημιουργούσαν απλές κατασκευές, στην αρχή με μικρές ιδιοκατασκευές ραδιοπομπών. Και μετά τρέχανε στις άλλες γειτονιές με τα ποδήλατα και με ένα μικρό τρανζιστοράκι, φορώντας τα κολλητά ακουστικά, αργότερα με φορητά κασετόφωνα, για να διαπιστώσουνε την εμβέλεια μιας νέας κατασκευής. Κάθε φορά που κάποιος κοβόταν από βελόνες ή ένα λαμπάκι τους έριχνε την ασφάλεια του σπιτιού, πανηγυρίζανε. Είχαν μπει στο κύκλωμα! Σταδιακά, όσο μάθαιναν και εξελίσσονταν στη θεωρία και στην πράξη, πιάνανε ένα σίδερο, βάζανε μια λάμπα 100W (που ήταν αρκετή να τους σκοτώσει, καθώς κι ένα βραχυκύκλωμα μεγαλύτερο) και βγαίνανε χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι του για να κάνουν τις δοκιμές τους. Κάνανε συνεχώς βελτιώσεις και αναβαθμίσεις. Η αδρεναλίνη εκτοξεύονταν για κάθε μέτρο εμβέλειας που κατακτούσαν. Αλλά οι συνομιλίες τους και οι κατασκευές τους ήταν που τους έδεναν σαν παρέα. Το πρώτο τους κύκλωμα.

Μετά στα 15 με 17 τους, αντικατέστησαν τα ποδήλατα με τα παπάκια, τα μηχανάκια της εποχής. Βάζανε και στοιχήματα, μέχρι ποιο χιλιόμετρο εκτός πόλης, μέχρι ποιο χωριόο θα έφτανε το σήμα τους.

Το 1881, η παρέα του Θεσσαλικού με τον Δημήτρη, τον Βαγγέλη, τον Νίκο, τον Γιάννη, τον άλλο τον Νίκο και τον Θανάση κάνανε τον πρώτο τους πειρατικό σταθμό. Δεν είχαν ακριβώς όνομα, ήταν η παρέα του Θεσσαλικού· ο καθένας έβγαινε με τα διακριτικά χαρακτηριστικά του.

Ήταν μια μεταβατική περίοδος. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Κάπου τότε ο Δημήτρης αποφασίζει να φτιάξει το δικό του μηχάνημα και το ΄82 με ΄83 αρχίζει να μεταπουλά σε άλλους τα μηχανήματα που έφτιαχνε. Το χαρτζιλίκι που μάζευε το επένδυε σε δίσκους, σε μηχανήματα, σε ηλεκτρονικά υλικά που χρειαζόταν για να φτιάχνει τους πομπούς.

Από τη στιγμή που βγήκε στον αέρα για πρώτη φορά, μετεξέλιξε το όνομά του σε τρεις φάσεις. Από Ράδιο Άδωνις, έγινε στα μέσα του ΄85 Studio Άδωνις και μετά γύρω στο ΄87 με ΄88 το άλλαξε σε Ερασιτέχνης Άδωνις. Από το 1983 περίπου έβγαινε στους 102,8 στα FM. Από τους 102,8 μέχρι τους 103,2 για την ακρίβεια. Συνήθως έκανε νυχτερινές εκπομπές με ξένη μουσική και κυρίως με 80s κομμάτια. Επειδή όμως είχε πολύ καλά συστήματα που δεν κάνανε παρεμβολές μπορούσε να βγει και τις ώρες που έπαιζαν τα κρατικά κανάλια. Τις Κυριακές τα πρωινά έπαιζε και ποπ και ελληνική μουσική.

Ο Δημήτρης είχε μεγάλο κόλλημα, το παραδέχεται και ο ίδιος, με τις αναβαθμίσεις. Όλοι ξεκινούσαν πολύ χαμηλά τεχνολογικά και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα επενδύανε σε τεχνογνωσία, υλικά και κατασκευές. Εκείνος άρχισε να βγαίνει stereo· από το 1984 άρχισε να κάνει στερεοφωνική μετάδοση. Δεν ήταν ο πρώτος, υπήρχαν και άλλοι στη Λάρισα. Πως του ήρθε; Ενώ το μοναδικό στερεοφωνικό πρόγραμμα ήταν το Τρίτο και ήταν από καιρό, εκείνοι ως πιτσιρικάδες δεν ακούγανε κλασική μουσική οπότε δεν μπορούσαν να αξιολογήσουν την ποιότητα του ήχου. Ο Δημήτρης το κατάλαβε όταν άκουσε το σταθμό κατά τη διάρκεια της Helexpo στη Θεσσαλονίκη. Έβγαινε με μόλις 200W από τον Πύργο του ΟΤΕ και ακουγόταν στη Λάρισα «καμπάνα» με στερεοφωνική φυσικά μετάδοση. Εκεί έφαγε τη «φλασιά». Έτσι από τέλη του ΄83 ξεκινά και εκείνος στις στερεοφωνικές εκπομπές. Μέσα σε ενάμιση χρόνο είχε τον τέλειο ήχο μετά από συνεχείς αναβαθμίσεις. Ήταν τελειομανής. Είχε κόλλημα, τα είπαμε αυτά. Εκείνη την περίοδο θεωρούσε κορυφαίους και τεχνολογικά άψογους, τους είχε πρότυπο, δύο αδέρφια που εξέπεμπαν από το τέρμα της οδού Βόλου, τον Κώστα και τον Νίκο με το χαρακτηριστικό Studio Laser.

Ήταν και ο πρώτος που έβγαλε στερεοφωνικά μικρόφωνα σε διάταξη 45 μοιρών με βιβλίο στη μέση.

Ό,τι κι αν αυτό σημαίνει. Δεν κατάλαβα και πολλά.

Έβγαζε, φυσικά, και τηλεφωνήματα στον αέρα. Από τους πρώτους και εκεί. Οι ραδιοπειρατές τότε δεν είχαν interface όπως είχαν στην ελεύθερη ραδιοφωνία. Ο Δημήτρης είχε την κλασική συσκευή τηλεφώνου, εκείνη τη γκρι τη Siemens του ΟΤΕ, μοντέλο του ΄72· της άνοιγε μια τρύπα στο ακουστικό από πάνω, έβαζε ένα RCA βύσμα, το ίδιο που έχουν και σήμερα οι ενισχυτές, το συνέδεε με το ακουστικό και την έξοδο του RCA την έβαζε σε είσοδο του μείκτη – ή μήπως μίκτη, αλήθεια πως γράφεται; Έτσι βγάζαν τότε όλοι τα τηλέφωνα στον αέρα, με αυτή την πατέντα. Ελληνική πατέντα ήταν και αυτή.

Έφευγε και αυτός από μάθημα και έλεγε την χαρακτηριστική φράση «πάω να ανοίξω».

Τα πράγματα σιγά-σιγά εξελίσσονταν και αναβαθμίζονταν. Όχι μόνο πλέον τεχνικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρώτη συνέντευξη που βγήκε στον πειρατικό αέρα. Την πήρε ο Δημήτρης από τον Νίκο Βεντουράτο, ο οποίος είχε βγάλει τότε ένα δίσκο «Τα κύματα» που είχε κάνει επιτυχία. Μαζί με τον Γιάννη Χέντριξ πήγανε στο Studio 80, στην Καλή Καρδία, σε live μετάδοση μίλησαν με τον Βεντουράτο και τους αναμετέδιδαν όλοι, σε όλη σχεδόν την μπάντα. Το αποτέλεσμα; Το βράδυ στο «Εκτός Απροόπτου» στο Φρούριο που εμφανίστηκε ο Βεντουράτος έγινε χαμός από κόσμο. Μπορείς να πεις ότι ήταν το πρώτο ραδιοφωνικό προμόσιον καλλιτεχνικού γεγονότος της πόλης.

Άρχισαν και οι συνεργασίες και οι μεταγραφές. Ο Δημήτρης το 1987 συμμετείχε στο σχήμα ενός άλλου πειρατικού σταθμού τις «Μουσικές Ξεναγήσεις» που ήταν το δεύτερο ερασιτεχνικό ραδιόφωνο μετά του Αχιλλέα που εξέπεμπε σε 24ωρη βάση. Είχε τόσο καλά μηχανήματα που ακουγόταν μέχρι την Κατερίνη. Μάλιστα τον άκουγες πεντακάθαρα και σε όλη τη διαδρομή με το αυτοκίνητο μέχρι εκεί. Και εκεί συνέβη το εκπληκτικό…

Κάνανε ένα βράδυ εκπομπή με τον Άγγελο Μάντρεικ από το στούντιο των «Μουσικών Ξεναγήσεων» στην Οικονόμου Εξ Οικονόμων. Είχαν πάρα πολύ μεγάλη ακροαματικότητα. Το καταλάβαιναν αλλά ήθελαν να το επιβεβαιώσουν. Ζητάνε λοιπόν στον αέρα από όποιον τους ακούει να αναβοσβήσει τα φώτα. Αυτό που έγινε ξεπερνούσε κάθε προσδοκία· αναβόσβηναν φώτα σε όλο το κέντρο, μέχρι εκεί που έβλεπες, μέχρι την Τρίγωνη Πλατεία. Πώς να μην πορώνονται τότε όλοι τους όλο και περισσότερο;

Ακολούθησε μια αποτυχημένη προσπάθεια. Μέσα στο πρόγραμμα είναι και αυτά. Με μια ομάδα κάνανε το «Κανάλι Δίχως Όνομα» αλλά δεν πήγε καλά. Δεν τράβηξε. Σε ένα χρόνο έκλεισε.

Ο Δημήτρης έφυγε οριστικά από τη ραδιοπειρατεία το 1989. Έκανε εκπομπή στο Δημοτικό Ραδιόφωνο. Ήταν η εποχή που είχε φτάσει στο τεχνολογικό του απόγειο. «Όποια τεχνολογική πέτρα να σηκώσεις, από κάτω θα με βρεις!» μου λέει χαρακτηριστικά. Και έχει δίκιο. Μέχρι σήμερα το ίδιο συμβαίνει.

Μετά το Δημοτικό, πήρε στον 9,05 των αδερφών Τζατζαηλίδη που το στούντιό του ήταν εκεί που ήταν ο κινηματογράφος Rex.

Η τελευταία πράξη παίχτηκε το 1992 με τον Astra FM στους 94,3, το επαγγελματικό πλέον ραδιοφωνικό σταθμό, που ήταν δικής του έμπνευσης, με αριθμό πρωτοκόλλου στο όνομά του. Τον άνοιξε με το πρώην ακροατή του, από την πειρατική εποχή, τον Αποστόλη Νταχμίρη, ο οποίος επηρεάστηκε από τον Δημήτρη και έκανε το δικό του πειρατικό το Radio National. Από κει γνωρίστηκαν και γίνανε φίλοι. Είχε τεράστια επιτυχία ο σταθμός τους, o Astra FM. Λίγο αργότερα ο Δημήτρης άρχισε να δουλεύει για πολυεθνικό όμιλο τηλεπικοινωνιών, με αυξημένες εργασιακές απαιτήσεις και πολλά ταξίδια στο εξωτερικό. Οπότε αποχώρησε το 1995 από το ραδιόφωνο. Δεν προλάβαινε πια.

Πριν τελειώσω την ιστορία του Δημήτρη δεν γίνεται να μην αναφέρω ότι για ένα διάστημα, το 1988-89 υπήρξε και τηλεπειρατής. Ήταν ο πρώτος τηλεπειρατής! Όταν έκλεινε το βράδυ το σήμα της ΕΡΤ (κανάλι 6 VHF για Κεντρική Ελλάδα), «έβγαινε» και εξέπεμπε στο κανάλι 11 VHF, με έγχρωμη εικόνα στο σύστημα PAL (ανώτερο σε ποιότητα από το γαλλικό σύστημα SECAM που χρησιμοποιούσε το κρατικό κανάλι), με ισχύ 4 WATTS που μόλις έβαζε video έφτανε περίπου στα 12 WATTS λόγω της διαμόρφωσης πλάτους (AM) που είχε η εικόνα… Πάλι δεν κατάλαβα πολλά. Κατάλαβα όμως από το ύφος του και τον ενθουσιασμό του ότι ήταν κάτι καθόλου ευκαταφρόνητο για εκείνη την εποχή. Μάλιστα, επειδή η γειτονιά του βρισκόταν ανατολικά της πόλης, περισσότερες από τις κεραίες τηλεοράσεως που ήταν στραμμένες προς Πήλιο, έπιαναν εύκολα το σήμα του. Έτσι κάλυπτα άνετα όλη την πόλη. Σεν εμφανιζόταν βέβαια ο ίδιος, αλλά μετέδιδα δοκιμαστικά, για δύο ώρες, κάποιες ταινίες από κασέτες VHS (γουέστερν κ.ά.).

…

1980, Β 52, Βαγγέλης Κουτσοκέρας

Ήρθε η σειρά του Στάθη Κουτσοκέρα… «Εγώ βρίσκομαι εδώ ως αντιπρόσωπος του αδερφού μου Βαγγέλη Κουτσοκέρα».

Ο Βαγγέλης έβγαινε με το χαρακτηριστικό Β52.

Τον συλλάβανε 1^η Σεπτεμβρίου του 1984. Ήταν Γ΄ Λυκείου τότε, ανήλικος. Ο Στάθης πολύ μικρότερος, ετοιμαζόταν να ξεκινήσει την Α΄ Γυμνασίου. Πέρασε όμως δικαστήριο και στείλανε σπίτι μια κοινωνικό λειτουργό. Ο Στάθης κρυφάκουγε. Ρωτούσε τους γονείς μήπως το παιδί, ο Βαγγέλης δεν ήταν πολύ κοινωνικός και δημοφιλείς στο σχολείο. Μήπως ήταν απομονωμένος και δεν είχε παρέες και αυτό τον οδήγησε να φτιάξει τον πειρατικό σταθμό. Μήπως έτσι βρήκε ένα τρόπο να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο; Η Ελλάδα περνούσε τη φρενίτιδα της ραδιοπειρατείας και οι κοινωνικοί λειτουργοί ψάχνανε μήπως το «παιδί» είχε πρόβλημα…

Ο Βαγγέλης βγήκε πρώτα, για πολύ λίγο, στα μεσαία και μετά στα FM.

Όταν φεύγανε με μηχανάκια ή και αυτοκίνητα, ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία και κάποιοι οδηγούσαν, προς διάφορες κατευθύνσεις για να ελέγξουν μέχρι που ακούγεται ο σταθμός, και πίσω στο στούντιο αφήναν τον Στάθη. Ήταν πιτσιρίκι αλλά τον εμπιστεύονταν να αλλάζει δίσκους για να μην σταματάει η μουσική. Ήταν η πρώτη του επαφή με πικάπ και βινύλια. Μετά, πως αλλιώς, έγινε ο ίδιος DJ.

Αργότερα, το 1990, τα δυο αδέρφια κάνανε σταθμό επαγγελματικό. Τα έκαναν όλα σωστά. Πήραν αριθμό πρωτοκόλλου και άρχισαν να εκπέμπουν στους 105,8 με το Music Radio. Αλλά μετά από ένα χρόνο τον παράτησαν.

Ένα χρόνο πιο πριν, ο Στάθης πήγαινε στη Γ΄ Λυκείου τότε, ξεκίνησε παράλληλα με το σχολείο να κάνει εκπομπή σε ένα από τους πρώτους επαγγελματικούς ραδιοφωνικούς με άδεια, στο 89,0 (οχτώ ενενήντα τον λέγαν όλοι). Τον είχε ακούσει ο θείος ενός συμμαθητή του που ήταν τεχνικός στο σταθμό όταν έπαιζε από το σπίτι του και ζήτησε να κάνει έναν πιλότο. Πέρασε το τεστ και έτσι άρχισε να κάνει εκπομπή στον σταθμό εκείνο που μετέπειτα έγινε ο Ήχος FM.

…

1979, Σπεσιαλίστας, Βαγγέλης Τράντας, στους 103,8 στα FM

Τον Βαγγέλη Τράντα τον αναφέρω τελευταίο. Last but not least που λέμε. Αν και η ιδέα για το αφιέρωμα στα πειρατικά ραδιόφωνα ξεκίνησε από αυτόν, όταν συνομίλησε στο κρεοπωλείο του με τον Απόστολο Ράιδο και του αποκάλυψε ότι ήταν παλιός, από τους παλιότερους, ραδιοπειρατής στην πόλη.

Όταν ξεκίνησε το 1979 ήταν κι αυτός πιτσιρίκι. Μόλις 15 χρονών. Κι αυτός από το σπίτι του έπαιζε, από το παιδικό του δωμάτιο, με πικάπ και με βινύλια. Το μουσικό του ρεπερτόριο ήταν ελληνικά λαϊκά και ντίσκο. Και αυτός έκανε αφιερώσεις. Και αυτόν τον κυνηγούσε η αστυνομία.

Συνεχίζει ακόμη να ασχολείται. Έχει το ιντερνετικό Special Radio και κάποιες φορές, έτσι για να θυμάται τα παλιά, βγαίνει ερασιτεχνικά, πειρατικά στους 1449 στα μεσαία κύματα.

…

Λίστα ραδιοπειρατών στα 80s

(Η λίστα ολοκληρώθηκε το 2010 από τον Δημήτρη Καλούση)

2-51 (Τάσος)

3-54 (Γιώργος)

4711 (Αποστόλης)

512 (Επαρχία Ελασσόνας)

518 (Νίκος)

558 (Κώστας) Αμπελώνας Λάρισας

747 (Γιάννης)

814 (Γιώργος)

9-62 (Δημήτρης)

A12 (Ζήσης)

AMADEUS (Δημήτρης)

AMERICA (Βασίλης) Πλατύκαμπος Λάρισας

ANNABEL (Τέλης)

BBC (Αντώνης & Κώστας, Αδέρφια)

BLACK (Στέλιος)

CAT PEOPLE (Δημήτρης)

CBS (Τάσος)

COCKTEIL (Βασίλης)

COOPER (Βαγγέλης)

DAISY HILL ή / και HAWAii (Αποστόλης)

DISCO FANTASIA FM (Μεσάγγαλα Λάρισας, παρέα ερασιτεχνών: Δημήτρης, Αντώνης, Βασίλης, Γιώργος, Νίκος, Λάκης,  Μουχαμπίλος)

DJ GIORGIO (Γιώργος)

EDELWEISS (Αλέξης)

ERIC (Χρήστος)

FANTASY (Αντώνης)

FM-5 (Μιχάλης)

HENDRIX (Γιάννης)

JOKER (Αποστόλης)

JOKER (Νίκος)

KANSAS ή ΚΑΝΑΛΙ 86 ή ΩΜΕΓΑ (Βαγγέλης)

LIKE BOYS (Αποστόλης, Νίκος & Σοφοκλής)

LOVEBOY (Θόδωρας)

MADREIK (Αγγελος)

MAGAZINE (Δημήτρης ή Τάκης, ξάδερφος του ΑΔΩΝΙΣ FM)

MARINER (Βασίλης, σπουδαστής στο ΤΕΙ Λάρισας)

MELODY CLUB (Αποστόλης)

MELODY MAKER

MEMORIES (Γιάννης & Αχιλλέας)

NATIONAL (Αποστόλης)

NORMAL (Νίκος)

OSCAR (Αλέκος)

OSCAR (Θάνος)

PARANOID (Γιώργος)

PARANOID (Θάνος)

PETERSON (Δημήτρης) Αγιά Λάρισας & Λάρισα

PLAYBACK (Νίκος)

PLAYBOY (Βάιος)

POP FM (πειρατικό 24ωρο από παρέα Djs και άλλων παραγωγών)

RADIO BOOM (Επαρχία Αγιάς)

RADIO SYSTEM (Ζήσης)

RISING POWER (Παναγιώτης)

SAMATAS (Βασίλης)

SCIROCCO (Αντώνης)

STUDIO 2000 (Σωτήρης)

STUDIO 53 (Λευτέρης)

STUDIO 60 (Αντώνης)

STUDIO 60 (Ρούλης)

STUDIO 80 (Γιάννης Καλοκαιρινός)

STUDIO 80 (Γιώργος)

STUDIO ATLANTIC (Στέλιος)

STUDIO DK (Αβέντης, Χρήστος)

STUDIO LASER (Νίκος & Κώστας)

STUDIO NUMBER ONE (Σωτήρης) Γαλήνη Λάρισας

SUPERBOY (Δήμος)

SYLVANIA (Σωτήρης)

TAXIDOM (Χρήστος)

TIGER (Αντρέας)

Α-15 (Στέλιος)

Α-27 (Γιάννης)

ΑΓΙΟΣ

ΑΔΙΑΦΟΡΟΣ (Βασίλης)

ΑΔΩΝΙΣ F.M. ή ΡΑΔΙΟ ΑΔΩΝΙΣ (Δημήτρης)

ΑΙΣΘΗΜΑΤΙΑΣ (Δημήτρης & Θέμης)

ΑΛΛΑ ‘ΝΤ’ΑΛΛΩΝ (Γιώργος)

ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ (Βενιέρης, Δημήτρης)

ΑΝΝΑΜΠΕΛ (Κώστας) Αιγάνη Λάρισας)

ΑΝΝΑΜΠΕΛ (Σοφία)

ΑΝΩΝΥΜΟΣ (Αποστόλης)

ΑΠΙΘΑΝΟΣ Γιώργος, Ν. Πόροι)

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ (Αχιλλέας)

ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟΣ (Κώστας)

Β-52 (Βαγγέλης)

ΒΕΤΕΡΑΝΟΣ (Αποστόλης)

ΒΟΡΕΙΟΣ (Γιώργος)

ΕΛΕΚΤΡΟΝΙΚ (Κώστας)

ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ

ΖΙΓΚΟΛΟ (Ηλίας)

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ (Χρήστος)

ΚΑΜΙΚΑΖΙ (Γιώργος)

ΚΑΝΑΛΙ 14 (Κώστας)

ΚΑΝΑΛΙ 22 (Χρήστος)

ΚΑΝΑΛΙ 5 (Δημήτρης)

ΚΑΝΑΛΙ ΔΙΧΩΣ ΟΝΟΜΑ (παρέα ερασιτεχνών με μουσική από το πρωί έως το βράδυ)

ΚΑΝΑΛΙ-56, Αμερικάνος (Γιώργος)

ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ (Μπάμπης)

ΚΟΥΡΣΑΡΟΣ (Γιώργος)

ΚΡΟΝΟΣ (Μάκης)

ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ (Χρήστος) Ομορφοχώρι Λάρισας

ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ (Βασίλης)

ΜΗΧΑΝΟΒΙΟΣ (Σάκης)

ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ (πειρατικό 24ωρο από παρέα ερασιτεχνών)

ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΑΛΟΝΙ, ΚΑΝΑΛΙ-2 (Δημήτρης)

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ (Βασίλης)

ΜΠΑΡΜΠΑ ΓΙΩΡΓΗΣ ο 45αρης (Γιώργος)

ΜΥΣΤΗΡΙΟΣ ή/και BUTTERFLY (Ευγένιος)

ΝΟΤΙΟΣ (Θοδωρής)

ΟΛΙΒΕΡ (Στέλιος)

ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ (Στέλιος) Πλατύκαμπος Λάρισας

ΠΑΡΑΝΟΜΟΣ (Βασίλης ή Λάκης) Αιγάνη Λάρισας

ΠΑΡΑΝΟΜΟΣ (Μιχάλης)

ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ (Αντώνης)

Πι-51 (Αλέξης P51)

ΡΑΔΙΟ 50 (Αλέξανδρος)

ΡΑΔΙΟ 50 (Αλέξανδρος)

ΡΑΔΙΟ 50 (Δημήτρης, ο Άδωνις με άλλο Nick Name κάποιες φορές)

ΡΑΔΙΟ BILL (Βασίλης)

ΡΑΔΙΟ CHARLIE (Σπουδαστής στο ΤΕΙ Λάρισας)

ΡΑΔΙΟ COLUMBIA (Γιώργος)

ΡΑΔΙΟ ΒΑΓΓΕΛΗΣ (Αργύρης)

ΡΑΔΙΟ ΔΕΛΤΑ (Θάνος)

ΡΑΔΙΟ ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ και η Φωκίδα (Γιάννης, σπουδαστής στο ΤΕΙ Λάρισας)

ΡΑΔΙΟ ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ (Μιχάλης)

ΡΑΔΙΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑ (Δημήτρης)

ΡΑΔΙΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΗ (Μιχάλης)

ΡΗΓΑΣ (Φάνης & Χρήστος)

ΡΟΒΙΝΣΩΝΑΣ (Στέλιος)

ΣΠΕΣΙΑΛΙΣΤΑΣ (Βαγγέλης)

ΣΤΑΘΜΟΣ-1 (Βασίλης)

ΣΤΑΘΜΟΣ-2 (Ντίνος)

ΣΤΡΟΥΜΦΑΚΙ (Δημήτρης)

ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ (Νίκος)

ΤΙΡΑΜΟΛΑ (Σάκης)

Τζέι Αρ (Κώστας JR)

ΦΑΡΑΟΥΝΤ (Γιώργος)

ΧΕΝΤΡΙΞ (Αχιλλέας)

ΧΡΥΣΟ ΑΓΟΡΙ (Μανώλης)

…

Ερασιτέχνες που επανεμφανίστηκαν ή επέμεναν να εκπέμπουν μετά την έλευση της «ελεύθερης ραδιοφωνίας»

(Η λίστα δημιουργήθηκε από τον Δημήτρη Καλούση)

Ετος:
1992 KRONOS FM
1994 MUSIC POWER
1995 RADIO ΡΥΘΜΟΣ
1996 ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΣ (Παρέα Ερασιτεχνών)
1997 STREET FM (Αποστόλης και παρέα στην Τρίγωνη)
2000 & 2002 ΕΡΩΣ FM
2002 STENTORIA (Βασίλης, Αλεξ)
2003 ID RADIO
2005 SWEET FM
2006-2010 LOVE STORY (Βαγγέλης, εκπέμπει και σήμερα)
2007-2010 MADREIK (Αγγελος, εκπέμπει και σήμερα, με RDS, Stereo)
2007-2010 ΑΔΩΝΙΣ F.M (Δημήτρης, εκπέμπει και σήμερα, με RDS EON, Stereo)
2007-2010 FLAT FM (Βαγγέλης, εκπέμπει σήμερα, Stereo)
2008-2010 ΣΕΙΡΙΟΣ FM (Μιχάλης, εκπέμπει σήμερα, με RDS Stereo)
2008- 2010 ERIC (Χρήστος, εκπέμπει και σήμερα, Stereo)
2009-2010 NO NAME STATION (Νίκος, εκπέμπει σήμερα)
2006-2010 (EROS RADIO & LOVE RADIO) (Λευτέρης Studio 53, εκπέμπει και σήμερα, Stereo)
2004-2010 GALAXY FM (Σωτήρης, εκπέμπει και σήμερα)

*Σημείωση του Δημήτρη Καλούση: Σε κίτρινο πλαίσιο πολλά από τα άτομα που συνεννοήθηκαν για ξαναφτιάξουν «κυκλώματα» και να εκπέμψουν —έστω δοκιμαστικά και κατά περιόδους— με σύγχρονη τεχνολογία, μεταξύ 2005 και 2010. Η φράση «εκπέμπει και σήμερα» αναφέρεται στο έτος 2010, όταν δημιουργήθηκαν οι δύο κατάλογοι. Σταδιακά, σίγησαν οι περισσότεροι.

…

 

Κυκλώματα και συνομιλίες

(Κείμενο το Δημήτρη Καλούση από τον Advni FM)

ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ:  Οι συνομιλίες λάμβαναν χώρα πάντα μεταξύ δύο ερασιτεχνών. Από δύο και πάνω ήταν τα λεγόμενα «κυκλώματα» στα οποία θα αναφερθούμε εκτενώς παρακάτω και εκτιμώ πως έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Για τους φίλους μας «Μεσαιατζήδες», ερασιτέχνες των μεσαίων κυμάτων, ήταν το λεγόμενο «Ραδιοτηλέφωνο». Για εμάς τους «FMτζήδες» ήταν απλά συνομιλία. Ουσιαστικά μιλάμε για έννοιες ταυτόσημες. Η φρασεολογία κατά την διάρκεια της κλήσης προς οποιονδήποτε άλλο ερασιτέχνη ήταν κατά κάποιο τρόπο τυποποιημένη – αν και κατά καιρούς εισχώρησαν στο λεξιλόγιο των FMτζήδων φράσεις όπως «με το πέσιμο του Carrier» (δηλ. το σήμα εκπομπής) κ.λπ.

Ο ερασιτέχνης ”Α” για παράδειγμα, έκανε «εκπομπή κλήσεως προς οποιονδήποτε φίλο ερασιτέχνη ακούει» και περίμενε απάντηση ψάχνοντας στην μπάντα των FM για κάποιον που θα απαντούσε.

Εδώ έχουμε δύο είδη συνομιλιών (αυτό ΔΕΝ είχε εφαρμογή στα «κυκλώματα»)… την  «ΑΚΡΟΑΣΗ ΑΝΟΙΚΤΟΣ» και την «ΑΚΡΟΑΣΗ ΚΛΕΙΣΤΟΣ»:

ΑΚΡΟΑΣΗ ΑΝΟΙΚΤΟΣ: αυτό το είδος ακρόασης (και συνομιλίας βέβαια) γινόταν όταν και οι δύο ερασιτέχνες εκπέμπανε σε διαφορετική συχνότητα, για να μπορεί να ακούει ο ένας τον άλλο (χωρίς να αλληλο-παρεμβάλλονται) έτσι ώστε να συνομιλούν ταυτόχρονα. Ο καλών μόλις τελείωνε την κλήση, έκανε ακρόαση στην μπάντα των FM – πολλές φορές αναμεταδίδοντας στον αέρα αυτό που άκουγε – και μόλις λάμβανε τον ερασιτέχνη που απαντούσε, ξεκινούσε η συνομιλία.

Σκοπός, αρχικά, ήταν η ανταλλαγή πληροφοριών για το πώς λαμβάνει ο ένας τον άλλο, με τι ένταση σήματος, πληροφορίες για τον ήχο της μουσικής και του μικροφώνου και το πώς λάμβανε ο ένας από τον άλλο, την διαμόρφωση όπως λέγαμε, αλλά και σε τι δέκτη. Όπως και μία συνολικότερη εκτίμηση και σύγκριση σε σχέση με άλλους ερασιτέχνες που εκπέμπανε από την ίδια περιοχή και με αυτούς που συνομιλούσαν.

Άλλος σκοπός μιας συνομιλίας ήταν η ανταλλαγή απόψεων και η δημιουργία συζητήσεων, ατελείωτες και ατέρμονες συζητήσεις, για διάφορα μηχανήματα, ηλεκτρονικά υλικά και εξαρτήματα που κυκλοφορούσαν στο εμπόριο για την κατασκευή μηχανημάτων (πομπών FM) και διάφορα σχετικά με αυτό.

Μια τρίτη εκδοχή (υπήρχαν πολλές) ήταν η καλή παρέα το χιούμορ και το «να περνά ευχάριστα η ώρα» και, πολλές φορές, συνέχεια των συζητήσεων και σχολιασμός αυτών που είχαν ειπωθεί στην καφετέρια από όλη την παρέα στον πρωινό ή απογευματινό καφέ.

Μια τέταρτη εκδοχή ήταν να μας ακούσει η κοπέλα μας ή κάποια παρέα από κορίτσια, πάντα γουστάραμε κάποια ή «κάτι έπαιζε», οι οποίες ήξεραν ότι «βγαίνουμε» στα FM.

‘Άλλος λόγος ήταν να κάνουμε «κύκλωμα» μεταξύ μας ανοίγοντας ωραίες και περίεργες συζητήσεις για διάφορα θέματα, άσχετα με τεχνικά ζητήματα, ώστε να συμμετέχουν διάφοροι και διάφορες μέσω τηλεφώνου (κυρίως μεταμεσονύκτια ραδιοφωνικά κυκλώματα), συνήθεια και πρακτική που είχε απίστευτη γοητεία και για τις δύο μεριές (για αυτούς που εκπέμπαν και για αυτούς που άκουγαν).

«ΑΚΡΟΑΣΗ ΚΛΕΙΣΤΟΣ’»: αυτό το είδος ακρόασης, και συνομιλίας βέβαια, γινόταν είτε στην ίδια, είτε σε διαφορετική συχνότητα από αυτή του ερασιτέχνη που έκανε την κλήση. Ο καλών μόλις τελείωνε την κλήση ΕΚΛΕΙΝΕ ΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ (τον πομπό του) και έκανε ακρόαση στην μπάντα των FM. Υπήρχε περίπτωση να απαντήσουν στην κλήση του περισσότεροι από ένας. Σε αυτό το κύκλωμα καθένας μιλούσε με την σειρά, δηλαδή άνοιγε, έλεγε αυτά που ήθελε, έκλεινε, «έπαιρνε μικρόφωνο» ο επόμενος κ.ο.κ.

Αυτό το είδος συνομιλιών χρησιμοποιούνταν κατά κόρον στα Μεσαία Κύματα, όπου δεν υπήρχε δυνατότητα για ακρόαση «Ανοικτός», παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου οι συνομιλούντες βρίσκονταν για παράδειγμα στο ίδιο χωριό ή σε πολύ κοντινή απόσταση.