Αυτός είναι ο απόκρυφος θόλος που βρίσκεται λίγα λεπτά μακριά από τον Βόλο (βίντεο)

Το Παλιούρι Μαγνησίας βρίσκεται κοντά στο Διμήνι και δυτικά του Βόλου. Ο οικισμός Παλιουρίου δημιουργήθηκε από Μακρυνιτσιώτες κτηματίες, που καλλιεργούσαν την περιοχή και έβοσκαν τα ζώα τους. Σε μέρη απάνεμα και ευήλια κατασκεύασαν τους ποιμενικούς θόλους, που αποτελούσαν το κέντρο μαντριών και που χρησίμευαν ως κατοικία των βοσκών, αλλά και ως «φρούριο» κατά των ζωοκλεπτών. Έχουν στρογγυλή μορφή ή ελλειψοειδή, στεγάζονται με κτιστό θόλο, που είναι ορατός από το εσωτερικό του. Εξωτερικά η στέγη είναι κωνική και είναι κατασκευασμένη με σχιστολιθικές πλάκες. Χαμηλά στους τοίχους υπάρχουν μικρά ανοίγματα-«τουφεκιοθυρίδες», που εξωτερικά δεν φαίνονται. Συνήθως στο σώμα του τρούλου φέρουν τρεις οπές εξαερισμού.

Το όνομα του θόλου προέρχεται από το αντίστοιχο όνομα κάποιου τσέλιγκα Τζουβάρα που έφερε εκεί τα κοπάδια του και τα διαχείμαζε. Σύμφωνα με μαρτυρίες ηλικιωμένων της περιοχής, ο τσέλιγκας αυτός έζησε γύρω στα 1950-1980. Όπως φαίνεται ο ποιμενικός αυτός θόλος χρησιμοποιούνταν από τον ίδιο και η κατασκευή του θα πρέπει να τοποθετηθεί γύρω στο 1850. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την οχυρά κατασκευή του θόλου που προϋποθέτει την ύπαρξη συμμοριών-ζωοκλεπτών.

Γύρω από το θόλο είναι κατασκευασμένα «πεζούλια» με σχιστολιθικές πλάκες, τα οποία οριοθετούν τα «μαντριά» ή «στάλους» ή «τσάρκους». Αυτά είχαν ακανόνιστο σχήμα, άλλοτε με τοίχους ευθείς και άλλοτε με καμπυλωτούς. Τα μαντριά είχαν στενές εισόδους, ώστε να μπορεί να εισέρχεται ή να εξέρχεται από αυτές μόνο ένα πρόβατο. Εκεί καθισμένος ο βοσκός τα κούρευε ή τα άρμεγε. Στο συγκεκριμένο θόλο μπορούμε να υπολογίσουμε ότι υπήρχαν πέντε μαντριά. Ο θόλος βρίσκονταν στο κέντρο των μαντριών. Κτίριο χαμηλό, βαρύ και «κοντόχοντρο». Έχει σχήμα κυκλικό με εσωτερική διάμετρο 3,80 μέτρα. Το πάχος του τοίχου είναι 0,87 μέτρα. Οι τοίχοι εξωτερικά είναι ευθείς, μέχρι το ύψος 1,94 μέτρα, από όπου αρχίζει το ελαφρώς προεξέχον γείσωμα της στέγης. Εσωτερικά οι τοίχοι αρχίζουν να κλείνουν προς την κορυφή από το ύψος των 1,40 μέτρων περίπου. Στην τοιχοδομία χρησιμοποιούνται μικροί και μεγάλοι λίθοι, που συνδέονται με ασβέστη. Όπως αποδείχτηκε από το πέρασμα του χρόνου, ο θόλος είχε άριστη στατική μελέτη, αφού βαστάζει τη βαριά από πλάκες στέγη.

Η πόρτα βλέπει προς τα ανατολικά, είναι σχετικά χαμηλή, 1,19 μέτρα και στενή,0.60-0,70 μέτρα. Το μέρος των παραστάδων που εξέχει είναι χτισμένο με πολύ μεγάλους λίθους και το ανώφλι της θύρας αποτελείται από μεγάλη και βαριά πλάκα. Επειδή ο κατασκευαστής έκρινε ότι από μόνη της η μεγάλη αυτή πλάκα δεν θα μπορούσε να αντέξει το υπερκείμενο βάρος, τοποθετήθηκε άλλη που χωρίζεται από την πρώτη με στρώσεις λίθων. Το δάπεδο εσωτερικά του θόλου είναι λίγο βαθύτερο από την εξωτερική επιφάνεια, γι’ αυτό στην είσοδο της θύρας διαμορφώνονται με πλάκες τρεις βαθμίδες. Το δάπεδο του θόλου αποτελείται από πατημένο χώμα.

Εντός κύκλου που περιβάλλονταν από λίθους βρίσκονταν η εστία όπου έκαιγε φωτιά. Ένα άνοιγμα στο εσωτερικό του τοίχου αποτελεί μεταγενέστερη κατασκευή όταν προσπάθησαν να δημιουργήσουν εκεί τζάκι, αλλά κατέρρευσαν και οι υπερκείμενες πέτρες. Ο τοίχος παρουσιάζει τρεις σειρές από οπές. Η πιο κάτω σειρά αποτελείται από τέσσερις οπές. Το άνοιγμα της οπής εσωτερικά είναι ευρύτερο (0,40×0,60), καθώς όμως προχωράει προς τα έξω στενεύει και γίνεται μια σχισμή δυσδιάκριτη. Σε κάποιες περιπτώσεις η οπή καταλήγει σε δύο σχισμές, προκειμένου να υπάρχει ευρύτερο πεδίο βολής, από μέσα προς τα έξω. Η κάτω αυτή σειρά των οπών μαρτυρεί ότι αυτός που αμύνονταν τουφέκιζε γονατισμένος. Σε ψηλότερο επίπεδο η ύπαρξη τριών παραθύρων που είναι ευρύτερα εξωτερικώς δείχνει ότι κάποιες φορές ο αμυνόμενος στέκονταν όρθιος και μάλιστα πάνω σε κάποιο βάθρο.

Πάνω στη στέγη υπάρχουν τρία ανοίγματα. Αυτά χρησίμευαν για την έξοδο του καπνού. Ωστόσο, η αιθάλη στο εσωτερικό των τοίχων φανερώνει ότι η έξοδος του καπνού δεν γίνονταν με τον καλύτερο τρόπο. Η ύπαρξη υπολειμμάτων ξύλων ανάμεσα στις δύο σειρές παραθύρων-οπών φανερώνει ότι υπήρχε ένα είδος «παταριού», που κατά πάσα πιθανότητα αποθήκευαν κάποιες στοιχειώδεις οικοσυσκευές. Η στέγη είναι κωνική, στην κορυφή κλείνει με μια πλάκα. Καταλήγει σε ένα γείσωμα από τρεις επάλληλες πλάκες. Οι πλάκες της στέγης είναι διαφόρων σχημάτων.

Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του συνόλου των λίθινων κατασκευών…

Δείτε βίντεο:

Πηγή: thenewspaper.gr