Η ανάγκη μιας «ευρωπαϊκής επανεκκίνησης»: Ο συγγραφέας του βιβλίου ΕΥΡΩΠΗ – RESTART Βασίλης Μίχος μιλά στο onlarissa.gr

 Ο προβληματισμός για το «που πάει η Ευρώπη» διατρέχει τους ευρωπαίους πολίτες ήδη από την αυγή του 21ου αιώνα. Με περισσότερη ένταση τα τελευταία χρόνια, που πολιτικές δυνάμεις που την «εχθρεύονται», αποκτούν δυναμική στο ευρωπαϊκό στερέωμα και σε αρκετές χώρες κυριαρχούν. Από τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ ήρθε ν’ αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ως τώρα αντιλαμβανόμαστε την Δύση, ο προβληματισμός για το παρόν και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης περνάει από την φάση της θεωρητικής προσέγγισης στο «τι δέον γενέσθαι». Ο Βασίλης Μίχος, με την ιδιότητα του ενεργού πολίτη, έρχεται να μιλήσει για την ανάγκη μίας «επανεκκίνησης» με το βιβλίο του «Ευρώπη – RESTART». Στο κέντρο του ενδιαφέροντος θέτει τις «ευρωπαϊκές αξίες» και αναζητεί τις προκλήσεις και τις προοπτικές μιας «κουρασμένης»  – όπως τονίζει  –  Ηπείρου. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μας μιλάει για το βιβλίο του.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Ανδρέα Γιουρμετάκη

Είκοσι πέντε χρόνια μετά την «ΠΟΛΗ-ΚΙΒΩΤΟ», να’στε και πάλι με το «ΕΥΡΩΠΗ RESTART». Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο για τις προκλήσεις και τις προοπτικές της Ευρώπης;

Δεν είμαι κατ’ επάγγελμα συγγραφέας, ούτε και πολιτικός αναλυτής. Απλώς, στην ιδιότητα του Πολίτη, αντιλαμβάνομαι και την υποχρέωσή μας να παρουσιάζουμε δημόσια τις απόψεις μας, όταν αυτές διαφοροποιούνται από όσα επικρατούν στην δημόσια σφαίρα. Εν προκειμένω, όλοι αισθανόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά με την Ευρώπη, όμως, άλλοι μεν χρησιμοποιούν αυτή την διαπίστωση για να ακυρώσουν την πορεία της ΕΕ προς την ολοκλήρωσή της, και άλλοι επιμένουν ότι η ολοκλήρωση αυτή θα προχωρήσει με τις κρατούσες αντιλήψεις και πρακτικές, που όμως ολοφάνερα είναι οι αιτίες των αδιεξόδων της. Μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, όσοι πιστεύουν στην σημασία των Ευρωπαϊκών αξιών, έχουν την υποχρέωση να συμβάλλουν, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, στην πληρέστερη κατανόηση αυτών που μας συμβαίνουν, με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό της ευρωπαϊκής πορείας.

Είναι εύκολο αυτό; Μπορούν να αλλάξουν αντιλήψεις από καιρό παγιωμένες, όταν μάλιστα η επικράτησή τους στηρίχτηκε στις ίδιες τις ευρωπαϊκές αξίες που και εσείς επικαλείστε;

Να ξεκαθαρίσω πρώτα ότι οι σημερινές κυρίαρχες αντιλήψεις στην Ευρώπη δεν βασίστηκαν στις ευρωπαϊκές αξίες, αλλά σε μια παρερμηνεία τους. Αυτό είναι και το δράμα της. Γιατί πράγματι πολλοί πιστεύουν ότι όσα συμβαίνουν είναι η φυσική εξέλιξη των πάγιων αξιών της, γι’ αυτό και τα υπερασπίζονται. Και ακριβώς σ’ αυτό έγκειται και η δυσκολία σε κάθε προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της πορείας της. Μιας κι όλες οι σταδιακές αλλαγές που έφεραν την Ευρώπη σ’ αυτό το αδιέξοδο και την σχετική περιθωριοποίησή της, έγιναν καλοπροαίρετα και με την πίστη ότι υπηρετούσαν την ουσιαστική πρόοδο. Αυτό που κυρίως προσπαθώ να κάνω σ’ αυτό το βιβλίο, είναι να ιχνηλατίσω και να τεκμηριώσω τις παρερμηνείες, τις αποκλίσεις και τα μοιραία αποτελέσματά τους. Το ότι είναι δύσκολο να αλλάξουν παγιωμένες αντιλήψεις, το ξέρω πολύ καλά. Αυτό όμως δεν είναι λόγος για να μην καταθέσεις τις απόψεις σου, και να μην κάνεις ότι περισσότερο μπορείς, ώστε να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλλίτερο. Εξ άλλου μια αρχαία επιταγή, που στη συνέχεια χαρακτήρισε διαχρονικά την ευρωπαϊκή στάση, είναι να είμαστε αισιόδοξοι και να μην υποχωρούμε μπροστά στις δυσκολίες.

Με την παραδοχή ότι πρέπει με θάρρος να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, ποια είναι τα μεγάλα προβλήματα της Ευρώπης σήμερα;

Η Ευρώπη βιώνει μια πολυπαραγοντική κρίση.  Αυτό το καταλαβαίνουμε όλοι βλέποντας να μειώνεται η επιρροή της, είτε σε επίπεδο διεθνών σχέσεων, είτε στο επίπεδο της οικονομίας και της παραγωγής αγαθών. Όσο για έρευνα και τεχνολογία, καλλίτερα να μην μιλήσουμε. Αυτή η γενική υποχώρησή της γεννά μια ενδημική, θα έλεγα, απαισιοδοξία, που τραγικός της δείκτης είναι η έντονη υπογεννητικότητα, σε μια εποχή που ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται ραγδαία. Όλα αυτά βεβαίως, που φαντάζουν ως αξεπέραστα μεγάλα προβλήματα, είναι το αποτέλεσμα αυτού που είναι το βαθύ πρόβλημα της Ευρώπης: η ίδια η Ευρώπη αμφισβητεί την ταυτότητά της και αλόγιστα προχωρά στην αποδόμηση αυτών που την ξεχώρισαν και την διατηρούσαν στην πρωτοπορία, δηλαδή την Παιδεία, την οργανωμένη δημοκρατική Κοινωνία και την έννοια του Κοινοβουλευτικού και Κοινωνικού Κράτους Δικαίου, είτε η έννοια αυτή αφορά στα εθνικά κράτη, είτε σε μια ενιαία ομοσπονδιακή οντότητα της ΕΕ, που ελπίζαμε πως θα δημιουργηθεί. Αυτή η οικειοθελής αποδόμηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας είναι και το μεγάλο πρόβλημά της.

Εσείς, όμως, είστε αισιόδοξος;

Κανένας δεν αρέσκεται να γράφει ληξιαρχικές πράξεις θανάτου. Θέλω να πω ότι και μόνον ότι κάθεσαι και γράφεις ένα βιβλίο για να παρουσιάσεις κάποιο πρόβλημα, αυτό από μόνο του εμπεριέχει αισιοδοξία. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η ακρίβεια με την οποία παρουσιάζονται οι παράμετροι ενός προβλήματος, όσο δυσοίωνες και να δείχνουν, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι και η αισιοδοξία μας για την λύση του. Είναι όπως στα μαθηματικά: η σωστή και πλήρης κατάστρωση των δεδομένων οδηγεί αβίαστα και στην λύση του προβλήματος. Βεβαίως, σε ότι αφορά το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης, η αισιοδοξία αυτή δεν μπορεί επ’ ουδενί να λειτουργήσει ως άλλοθι επανάπαυσης. Γιατί δεν υπάρχει χρόνος. Η Ευρώπη πρέπει να αφυπνισθεί τώρα. Και να ξεφύγει από το λήθαργο μιας εκλεπτυσμένης παρακμής που θα έχει ολέθρια, και δυστυχώς οριστικά, αποτελέσματα. Μπορεί να το πετύχει και να επιστρέψει και πάλι στην πρωτοπορία, όχι μόνον για το δικό της καλό, αλλά για το καλό όλης της ανθρωπότητας. Αρκεί να αντιδράσει εγκαίρως και προς την σωστή κατεύθυνση.

Αισιόδοξος υπό προϋποθέσεις επομένως. Και για την πορεία του βιβλίου σας, αισιοδοξείτε;

Αυτό δεν είναι θέμα αισιοδοξίας. Η αλήθεια είναι ότι όταν γράφεις κάτι, που εσύ τουλάχιστον νομίζεις ότι αφορά τους πάντες, ελπίζεις ότι αυτό θα διαβαστεί από όσο περισσότερους γίνεται. Ει δυνατόν από τους πάντες. Κι αυτό όχι για να εισπράξεις επιβράβευση, ούτε επειδή θεωρείς ότι οι απόψεις σου είναι θέσφατα και πρέπει να γίνουν αποδεκτές. Αλλά επειδή εκεί, στην συνάντηση με τον δημόσιο χώρο, με τον δημόσιο διάλογο, ολοκληρώνεται η επιδίωξή σου: να ευαισθητοποιήσεις κάποιους ανθρώπους, να εμπλουτίσεις προβληματισμούς με παραμέτρους που ίσως να μην έχουν αρκετά φωτιστεί, να συμβάλλεις στην κινητοποίηση της κοινωνίας απέναντι σ’ αυτή την πορεία της ευρωπαϊκής παρακμής, να προσθέσεις αυτό που μπορείς στις ιδέες για την ευρωπαϊκή ανασυγκρότηση. Γι’ αυτό είναι που θέλεις για το βιβλίο σου την ευρύτερη δυνατή κυκλοφορία. Σ’ αυτό ελπίζω κι εγώ για το «ΕΥΡΩΠΗ RESTART – Προκλήσεις και Προοπτικές μιας κουρασμένης Ηπείρου».

Εύχομαι επομένως τα καλλίτερα. Σας ευχαριστώ πολύ.

Κι εγώ σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία αυτής της συζήτησης.