Ο λόφος της Γορίτσας στο Βόλο – Ένας αρχαιολογικός χώρος σε χειμερία νάρκη (βίντεο)

Ο λόφος της Γορίτσας εποπτεύει τις πεδιάδες του Βόλου και της Αγριάς, ενώ παράλληλα ελέγχει πλήρως το θαλάσσιο χώρο εμπρός του. Ο λόφος είναι σήμερα γνωστός ως χώρος περιπάτου αλλά και από την ύπαρξη της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής στην κορυφή του. Η σημερινή εκκλησία πήρε τη θέση παλαιότερου χριστιανικού ναού του 18ου αιώνα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη στην ίδια θέση αρχαίου ιερού. Πάνω σε αυτό το λόφο στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. χτίστηκε και κατοικήθηκε μία μεγάλη πόλη.

Το όνομά της μας είναι άγνωστο παρόλο που έχουν γίνει διάφορες προτάσεις από πολλούς ερευνητές. Κατά καιρούς έχει προταθεί η ταύτιση της αρχαίας αυτής πόλης με την Ιωλκό, τη Νήλεια, το Ορμίνιον και την Δημητριάδα χωρίς ωστόσο να μπορεί να δοθεί οριστική απάντηση στο ερώτημα. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις η πόλη άρχισε να κατοικείται στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Το πολεοδομικό σύστημα που εφαρμόστηκε στηρίχτηκε στο γνωστό Ιπποδάμειο σύστημα, προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της βραχώδους-ασβεστολιθικής επιφάνειας του λόφου.

Συνολικά η πόλη καλύπτει μία έκταση 400 περίπου στρεμμάτων στο ΝΑ τμήμα του λόφου. Κάθετοι και οριζόντιοι δρόμοι, χαραγμένοι σε τακτά διαστήματα, δημιουργούν τέσσερις βασικούς τύπους οικοδομικών τετραγώνων που ποικίλουν σε έκταση από 2 έως 5 στρέμματα το καθένα. Συνολικά υπολογίζεται ότι το πολεοδομικό αυτό συγκρότημα περιείχε 400 – 500 σπίτια, όπου υπήρχε η δυνατότητα να ζήσουν 3000 – 3500 άνθρωποι.

Το τείχος όμως της πόλης, όπως σώζεται σήμερα, θα πρέπει να ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Κασσάνδρου ανάμεσα στο 316 π.Χ. και το 298 π.Χ. Λίγα χρόνια αργότερα, το 294 π.Χ., η ίδρυση της αρχαίας Δημητριάδας από το Δημήτριο τον Πολιορκητή σε διαμετρικά αντίθετο σημείο του κόλπου, το δυτικό, σήμανε την αρχή του τέλους για την αρχαία πόλη στη Γορίτσα. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού πρέπει να μετακόμισε αναγκαστικά στη νέα πόλη, όπως ακριβώς συνέβη και με όλες τις γειτονικές πόλεις και κώμες. Τελικά η πόλη στο λόφο της Γορίτσας εγκαταλείφθηκε οριστικά περίπου το 250 π.Χ., έναν αιώνα μετά την ίδρυσή της.

Εξετάζοντας αναλυτικά την πόλη, παρατηρούμε πως τα σπίτια της είναι συνήθως τετράγωνα, με μία σειρά δωματίων στη βόρεια πλευρά και μία αυλή προς τα νότια. Ανάμεσα από τα οικοδομικά τετράγωνα που σχηματίζονταν από τους κάθετους και οριζόντιους δρόμους, διαπιστώθηκε η ύπαρξη τριών ελεύθερων χώρων (πλατειών) που προφανώς θα πρέπει να συνδεθούν με τη δημόσια ζωή των κατοίκων της πόλης.

Το αμυντικό σύστημα της πόλης είναι ιδιαίτερα προσεγμένο και κατασκευάστηκε με βάση ένα ενιαίο σχέδιο. Το τείχος της πόλης έχει συνολικό μήκος περίπου 2,5 χιλιόμετρα και είναι κατασκευασμένο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα με ασβεστόλιθο λαξευμένο από τον ίδιο το λόφο. Ενισχύεται από 33 συνολικά πύργους, τοποθετημένους σε άνισες μεταξύ τους αποστάσεις, ανάλογα με τις αμυντικές ανάγκες που απαιτούσαν οι ιδιαιτερότητες του γεωγραφικού αναγλύφου.

Ιδιαίτερη προστασία, όπως είναι αναμενόμενο, υπήρχε στις τρεις πύλες της πόλης. Στο πλέον ευάλωτο και προσπελάσιμο σημείο της οχύρωσης, εκεί που ενώνεται ο λόφος της Γορίτσας με το Πήλιο, κατασκευάστηκε ένα σημαντικό οχυρωματικό έργο που προστάτευε συγχρόνως και τη βόρεια πύλη της πόλης. Πρόκειται για τον προμαχώνα 14 που σώζεται σε ύψος 3μ. και αποτελείται από δύο μεγάλους πύργους σε σχήμα U, οι οποίοι ενώνονται μεταξύ τους με φαρδύ τοίχο. Τμήμα της οχύρωσης αποτελεί και η ακρόπολη στο ψηλότερο σημείο του λόφου, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Έχει μήκος περίπου 135μ. και πλάτος 80μ. Μέσα στην ακρόπολη κατασκευάστηκαν πέντε δεξαμενές νερού.

Ένα επίσης σημαντικό δίκτυο μετέφερε νερό στην πόλη από μία πηγή 3 χιλιόμετρα βορειανατολικά της πόλης. Αξιοπρόσεκτο επίσης είναι και το δίκτυο αγωγών για τα ακάθαρτα νερά, το οποίο διέτρεχε κάτω από τους δρόμους και οδηγούσε τα ανεπιθύμητα νερά έξω από τα τείχη. Έξω από τα τείχη της πόλης βρίσκονται και τα δύο μεγάλα γνωστά νεκροταφεία, το δυτικό και το ανατολικό. Κοντά στην ανατολική πύλη, εξωτερικά του τείχους εντοπίσθηκε μικρό σπήλαιο στα τοιχώματα του οποίου υπάρχει η επιγραφή ΔΙΟΣ ΜΕΙΛΙΧΙΟΥ,η οποία μας βοηθάει να ταυτίσουμε το χώρο με λατρεία προς τον Δία.

Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του αρχαιολογικού χώρου της Γορίτσας.

Δείτε βίντεο:

Πηγή: thenewspaper.gr