Τα ευρωπαϊκά κρασιά αντιμέτωπα με ανησυχητική μόλυνση από «αιώνια χημικά»

Μια νέα μεγάλη έρευνα στα ευρωπαϊκά κρασιά διαπίστωσε ευρεία μόλυνση με τριφθοροξικό οξύ (TFA) — ένα επίμονο υποπροϊόν υπερ-πολυφθοροαλκυλικών ουσιών (PFAS), μιας ομάδας βιομηχανικών χημικών ουσιών ευρέως γνωστών ως «αιώνια χημικά». Κανένα από τα κρασιά που παράγονται τα τελευταία χρόνια σε 10 χώρες της ΕΕ και εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας δεν βρέθηκε καθαρό. Σε ορισμένα μπουκάλια, τα επίπεδα βρέθηκαν να είναι 100 φορές υψηλότερα από αυτά που συνήθως εντοπίζονται στο πόσιμο νερό.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε χθες Τετάρτη από το Pesticide Action Network (PAN) Europe και καταδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για ταχεία σταδιακή κατάργηση των φυτοφαρμάκων που περιέχουν PFAS, μια οικογένεια ανθρωπογενών χημικών ουσιών που έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν τη θερμότητα, το νερό και το λάδι και να αντιστέκονται στη διάσπαση στο περιβάλλον.

Η παραγωγή κρασιού συγκαταλέγεται μεταξύ των καλλιεργειών με τη μεγαλύτερη χρήση φυτοφαρμάκων στην ευρωπαϊκή γεωργία, ιδιαίτερα μυκητοκτόνων, γεγονός που καθιστά τους αμπελώνες ένα πιθανό πεδίο για τη συσσώρευση τέτοιων χημικών ουσιών. Τα σταφύλια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε μύκητες και απαιτούν συχνούς ψεκασμούς κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων προϊόντων που περιέχουν ενώσεις PFAS.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ενώ το TFA ήταν μη ανιχνεύσιμο σε κρασιά που εμφιαλώθηκαν πριν από το 1988, τα επίπεδα μόλυνσης από τότε αυξάνονταν σταθερά, φτάνοντας τα 320 μικρογραμμάρια ανά λίτρο σε μπουκάλια από τις τρεις τελευταίες σοδειές, επίπεδο 3.000 φορές πάνω από το νόμιμο όριο της ΕΕ για υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα υπόγεια ύδατα. Οι συγγραφείς της μελέτης συνδέουν αυτή την άνοδο με την αυξανόμενη χρήση φυτοφαρμάκων με βάση τις PFAS και τα νεότερα φθοριούχα ψυκτικά την τελευταία δεκαετία.

«Πρόκειται για καμπανάκι που δεν πρέπει να αγνοηθεί», δήλωσε ο Χέλμουτ Μπούρτσερ της αυστριακής ΜΚΟ Global 2000, προσθέτοντας ότι «η μαζική συσσώρευση TFA στα φυτά σημαίνει ότι πιθανότατα μέσω της τροφής μας καταναλώνουμε πολύ περισσότερο από αυτό το αιώνιο χημικό από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως».

Η έκθεση ανέλυσε 49 κρασιά, συμπεριλαμβανομένων τόσο συμβατικών όσο και βιολογικών προϊόντων. Ενώ τα βιολογικά κρασιά έτειναν να έχουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις TFA, κανένα δεν ήταν απαλλαγμένο από μόλυνση. Τα κρασιά από την Αυστρία παρουσίασαν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, αν και οι ερευνητές τόνισαν ότι το πρόβλημα εκτείνεται σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο.

«Δεν είναι τοπικό ζήτημα, αλλά παγκόσμιο», προειδοποίησε ο Μίκαελ Μούλερ, καθηγητής φαρμακευτικής χημείας στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, ο οποίος διεξήγαγε μια άλλη ανεξάρτητη έρευνα που επιβεβαίωσε παρόμοια αποτελέσματα . «Δεν υπάρχουν αμόλυντα κρασιά. Ακόμη και η βιολογική γεωργία δεν μπορεί να προστατεύσει πλήρως από αυτή τη ρύπανση, αφού το TFA είναι πλέον πανταχού παρόν στο περιβάλλον».

Οι PFAS είναι μια ευρεία κατηγορία φθοριούχων ενώσεων που χρησιμοποιούνται σε προϊόντα από αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη μέχρι πυροσβεστικούς αφρούς και γεωργικά φυτοφάρμακα. Εκτιμώνται ιδιαίτερα από τους επαγγελματίες για την αντοχή τους, αλλά έχει αποδειχθεί ότι συσσωρεύονται στο περιβάλλον και στους ζωντανούς οργανισμούς, και συνδέονται ευρέως με την πρόκληση καρκινικών νόσων, καθώς και με ηπατικές και αναπαραγωγικές βλάβες.

Ενώ οι κίνδυνοι από τις PFAS μακροπρόθεσμα έχουν αναγνωριστεί εδώ και πολύ καιρό, το TFA μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν σχετικά ήπια ουσία, τόσο από τις ρυθμιστικές αρχές, όσο και από τους παρασκευαστές του. Αυτή η άποψη αμφισβητείται τώρα. Μια μελέτη του 2021 βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τα χημικά REACH συνέδεσε την έκθεση σε TFA με σοβαρές δυσπλασίες σε έμβρυα κουνελιών, ωθώντας τις ρυθμιστικές αρχές να προτείνουν την ταξινόμηση του TFA ως «τοξικού για την αναπαραγωγή».

Η μάχη στην Ευρωβουλή

Λίγες εβδομάδες πριν τα κράτη μέλη της ΕΕ ψηφίσουν για την απαγόρευση της φλουτολανίλης, ενός φυτοφαρμάκου της ομάδας των PFAS, πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι η Ένωση πρέπει να προχωρήσει παραπέρα, πιέζοντας για απαγόρευση όλων των φυτοφαρμάκων με βάση τις PFAS.

Στο αντίθετο άκρο, η γεωργική βιομηχανία αναμένεται να πολεμήσει αυτήν την προοπτική,  υποστηρίζοντας ότι τα φυτοφάρμακα που βασίζονται στις PFAS παραμένουν ζωτικής σημασίας για την προστασία των καλλιεργειών.

Πηγή: POLITICO